^*pren/i ^UV

(tr)

1.

Kapti iun aŭ ion per sia mano aŭ per instrumento, por teni, porti aŭ uzi ĝin: mi prenis broson kaj purigis la veston [1]; mi neniam prenas kun mi multon da pakaĵo [2]; la princino prenis la ranon per du fingroj, portis ĝin supren [3]; mi perdis tiujn ĉi du fingrojn, kies perdo ne lasas min preni plumon en la manon ^QuV ; Nikolao Petroviĉ kondukis ŝin al la fenestro kaj prenis ŝian kapon per ambaŭ manoj ^PatrojFiloj ; la malgranda knabino prenis lin je la kolo [4]; ili prenis unu la alian je la manoj, ekdancis iun varianton de „fokstroto“ ^Metrop ; [li] prenis la leteron el la manoj de la senditoj [5]; preni sian mantelon [6]; ŝi prenis la infanon sur la brakojn kaj sidigis ĝin sur siaj genuoj ^Marta ; [ŝi] prenis la infanon sur siaj genuoj ^ChL ; la sakon kun mono li prenis kun si [7]; kio mem ne venas, li per la dentoj ĝin prenas ^PrV .

2.

Perforte ekokupi, ekposedi: [ili] sieĝos urbon, por militakiri ĝin kaj preni ĝin [8]; komencu posedpreni lian landon [9]; venkopreni urbon [10]; la Eternulo donis, kaj la Eternulo prenis (reprenis), la nomo de la Eternulo estu benata [11]; oni ja prenos vian litaĵon de sub vi [12]; savu tiujn, kiujn oni prenis por mortigi [13]; Robinson penis preni sian „malnovan“ lokon ĉe ŝia flanko ^TAA ; li prenis sian lokon inter tiuj, kiuj partopreni¹s la ferdek-ludojn, sed ne havis grandan sukceson ^KKl . kapti, rabi, ŝteli

3.

Havigi al si; provizi¹ sin per io; uzi ion: prenu mem akvon, se vi volas trinki [14]; li prenis al si edzinon [15]; [li] luprenis apartamenton ^ChL ; oni enkondukis nin, por […] preni nin kiel sklavojn kune kun niaj azenoj [16]; preni banon ^QuV ; preni kafeton en la aviadilo ^MD11 ; oni prenas ordinare la purajn radikojn [17]; plej bone estos, se mi prenos droŝkon [18]! mi devis preni buson por veturi ĝis la hejmo ^Kon11 ; li […] per rapidaj paŝoj prenis la vojon al Grandtorento ^HsT ; iru en lian domon, por preni de li garantiaĵon [19]; se iu estas virta […li] ne prenas troprofiton [20]; Mentezufis prenis indiferentan mienon [21]; malgrandaj knaboj dume prenas al si la liberecon viziti siajn patrinojn en la virina apartaĵo ^RBa ; tio ĉi estis feino, kiu prenis sur sin la formon de malriĉa vilaĝa virino [22]. akiri, ĉerpi, elekti

4.

Akcepti, ricevi: prenu mian instruon, kaj ne arĝenton [23]; fajro ekstermos la tendojn de tiuj, kiuj prenas subaĉeton [24]; ĉu vi volas preni ĉi tiun knabinon kun vi, en vojaĝon (akompanigi ŝin kun vi) [25]? preni sur sin (sin ŝarĝi per) la klopodojn de vojaĝo [26]; kiu instruas blasfemanton, tiu prenas sur sin malhonoron [27]; ŝi prenis sur sin la taskon prepari kafon ^InfanTorent2 ; la elektitoj […] komprenu la tutan respondecon, kiun ili prenas sur sin [28]; oni prenas avide, oni redonas malrapide ^PrV . alpreniĉerpi

5.

Iel rilati al iu aŭ io; konsideri iun aŭ ion de ia vidpunkto: tiaj personoj, ekvidinte la malgrandegan lernolibron […], povas preni la aferon kun ia malestima malŝato ^FK ; neniu prenis tion serioze, eĉ kiam elokventis la dika Julio ^ChB ; mi prenis vin por iu pli merita ^Hamlet ; mi vin prenas kiel atestantojn, ke ĉi tiu virino blasfemas [29]; Angeliko, kiun li prenas por (intermiksas kun) Klaŭdino ^GDn . kompreni

1.

Ago preni: de la famo pri la preno de Babel ektremos la tero [31]; la grizan katinon […] li kelkafoje trenis […] je la vosto, portis ĝin per preno ĉirkaŭ la ventro kvazaŭ […] pakaĵo ^HsT ; post preno de la refreŝigaĵoj la vizitantoj […] eniris ^Iŝtar ; ŝi malmole ekprenis lian nukon kaj arde premis lin al si, kiam ŝia preno inertiĝis, li leviĝis ^VRA ; ekvilibro el dono kaj preno [32].

2.

Io prenita: preneto (pinĉaĵo) da flartabako [33]; preneto da tabako; ili enfermis grandan amason da fiŝoj, kaj iliaj retoj ekrompiĝis […] pro la preno de fiŝoj, kiun ili akiris, miro kaptis lin [34]; la lanĉinto, surprize por ĉiuj, maltrafis […] – perdita preno! – blekegis la kato ^MkM ; pro karta preno perdiĝis bieno ^PrV .

Kiu inklinas preni; avida: timu nenion, kontraŭ siaj gastoj la urbo estas tute ne prenema [35]; per reto ĉion prenema, kaptitaj, vi ekfariĝu akiro de la malamikoj [36]; Mi estas la besto, sovaĝa, perfida, ⫽ Kun mano prenema kaj akra dentar’ [37].

Instrumento, kun du artikigitaj branĉoj, uzata por diversaj celoj, i.a. por eltiri najlojn: starigu […] lucernojn, […] ĝiaj preniloj (meĉtondiloj) kaj cindrujoj estu el pura oro [39]; en la mano ardantan karbon, kiun li per prenilo (vd fajroprenilo) prenis de la altaro [40]; ŝi malfermis la trian [skatolon k]iu enhavis tutan ilaron de kolektisto, pinglojn, prenilojn, kartonojn, korkolignaĵojn kaj ĉiuspecajn pulvorojn ^ChL ; forfortika junulo per preniloj kaptas radringon, kiu staris por varmigo en la fajro ^HsT ; preninte en sia poŝo malgrandan prenilon, […] li eltiris delikate la najletojn ^KPr ; strangforma ponardo, havanta lignan prenilon (tenilon) kaj tranĉanton ondolinian ^KPr ; pinĉprenilo. tenajlopinĉilo (de krustuloj)

(tr)

1.

Preni⁴: ju la kritikoj de mia lingvo estas pli severaj, des pli danke mi ilin alprenas, se ili nur havas la celon montri al mi la erarojn ^DL ; Akvila kaj Priskila, aŭdinte lin, alprenis lin al si, kaj klarigis al li pli precize la vojon de Dio [41]; neniu alprenas al si tiun honoron krom la vokato de Dio [42]; klarigu, kial li alprenis koruptaĵojn ^Metrop ? li alprenis aspekton de malfortika maljunulo, laca pro longa vojaĝo ^Iŝtar ; ŝia malgrasa vizaĝo alprenis eĉ pli malmolan aspekton ol ordinare ^Iŝtar ; la sablo alprenis fajran koloron kaj en tiuj briloj […] estis io timiga ^QuV ; ni ne alprenis decidon sen antaŭe konsultiĝi ^Kon11 ; mi penis konservi laŭeble la formon de la frazoj kaj okazis, ke ne ĉiam mi alprenus saman se mi verkus originale ^Kandid .

2.

bildigo, variablo.

(tr)

Preni, ĉirkaŭigante per la manoj aŭ la brakoj: ame ĉirkaŭpreni iun; Esav kuris al [Jakob] renkonte kaj ĉirkaŭprenis lin, kaj ĵetis sin sur lian kolon kaj kisis lin [44]; pro nehavado de rifuĝejo ili ĉirkaŭprenas rokon [45]; via ĉirkaŭpreno estas dolĉa kiel la dormo de laca homo [46]; (figure) ili venis al loko, de kie per unu ekrigardo oni povis ĉirkaŭpreni la tutan landon [47]; (figure) nia movado ĉirkaŭprenas pli kaj pli vastajn sferojn. ĉirkaŭbraki, enbrakigi

(tr)

Preni ion de iu aŭ io: rapide ŝi deprenis sian kruĉon de la ŝultro [48]; ili deprenis de li lian veston [49]; Faraono deprenos de vi vian kapon kaj pendigos vin sur arbo [50]; Faraono deprenis sian ringon de sia mano [51]; deprenu viajn ŝuojn de viaj piedoj [52]; el via laboro nenio estos deprenata [53]; tiu ĉi lernado estas tiel malfacila kaj tempon deprenanta ^FK ; mi nun deprenas de mi tutan aŭtoritaton ^DL ; mia sinjoro deprenas de mi la administradon [54]. demeti, detiri, forigi, subtrahi

Preni el io: kiam li elprenis ĝin, jen lia mano estis leprokovrita [55]; li elprenis du denarojn kaj donis ilin al la gastejestro [56]; la servistino elprenis la cindron el la forno [57]; la juĝantaro elprenis la kapojn el sub la benkoj [58]; [li] vendis spilon [por] elpreni la sukon el melono [59]; suna vento elprenas el la atmosfero po ĉirkaŭ 100 gramojn en sekundo [60]; elpreni la monon de mia konto [61]; kiun konkludon oni elprenis el la tiu sperto [62]? ekstrakti, elmeti¹, eltiri, malplenigi, prezenti¹

Preni en sin; preni en ion ĉe si: nova vivo, grandega kaj feliĉa, venadis kaj enprenadis ilin [63]; ili paŝis silente, ne povante enpreni en la brustojn la feliĉon [64]; ni enprenis unu malfeliĉulon, kiu naĝis vivsave [65]; ili enprenos lin en la urbon al si, […] por ke li loĝu ĉe ili [66]; kiam aperas nova eldono de la vortaro […], ĝi enprenas en sin ĉiujn novajn vortojn [67]; enpreni en nian lingvon ĉiujn sonojn, kiuj ekzistas en ĉiuj lingvoj, estus absolute ne eble [68]. akcepti, inkludi¹, inkluzivigi

(tr)

Preni kaj forigi ion, senigante iun je ĝi: Abram forprenis sian tendon, kaj iris [69]; Jakob forprenis la tutan havon de nia patro, kaj el [tio] akiris la tutan riĉecon. [70]; ĉia espero pri nia savo estis forprenita [71]; (figure) Aleĉjo […] ne forprenis la okulojn for de Marta ^Marta ; vi premas senhavulon kaj forprenas de li la panon per grandaj impostoj [72]; [li] forprenas de maljunuloj la prudenton [73]; forprenu de mi la vivon, ĉar vi jam de mi forprenis la honoron ^DKM ; plaĉa venteto forprenis la troon da varmo ^ChB ; mi forprenis miajn ŝuojn por ne brui ^ChB ; Jano forprenis de sur seĝo stakon da libroj ^ChV ; la kofreto malfermiĝas facile, kaj mi forprenis kelkajn aferojn el ĝi ^ChV ; ŝi haltis por forpreni ŝtoneton el la ŝuo ^ChV ; Zamenhof deziris nur ian laŭleĝecon, kiu forprenus de li la ĉiam pli preman respondecon ^EeP ; Dio donis kaj benis, sed diablo forprenis ^PrV . depreni, evikcii, rabi, ŝteli

(tr)

Ironte preni kun si: kunprenu vian patron kaj venu [74]; la keston tie en la angulo vi devas kunpreni kun vi, mi ne volas teni ĝin en mia domo [75]; kiam ni finos la laboron, ni revenos kaj kunprenos vin [76]; ili iros arbaron, kunprenos manĝaĵon en korboj, amuziĝos tre bone ^IK ; mi kunprenis nur malmulte da mono kun mi ^Rob .

Kiu ne povas esti forprenita aŭ transdonita: li sciis bone […] ke tia realigo estas lia neforprenebla rajto ^Marta ; laŭ la kristanoj, la prapeko estas neforprenebla parto de la homo; ludoj estas neforprenebla parto de homa vivo kaj lernado [77]. esenca, nemalhavebla, nepra

(tr)

Preni al si ion, kion oni antaŭe donis aŭ lasis: vian babilon vi jam ne povos repreni [78]; mi ne povas repreni la faron [79]; mi reprenos de li la komandon [80]; ne reprenu vian vorton [81]; ŝi promesis la edziniĝon kaj poste reprenis sian promeson ^KPr ; ŝi reprenas sian liberecon kaj nin forlasas ^KPr ; [la] maljunulo, falinte sur seĝon, iom post iom reprenis sian spiradon ^KPr ; sub seruro promesojn tenu, sed doninte ne reprenu ^PrV ; donacon reprenu kaj mian vivon ne venenu ^PrV .

(tr)

1.

Preni ion kaj surmeti: se ŝi surprenus sian mantelon, ŝi povus eliri rekte ^HsT ; Johano surprenis sian banpantalonon ^InfanTorent2 ; ŝi surprenas sian ruĝan superveston kaj foriras ^KKr ; Hera estu prezentata kiel surpreninta la formon de pastrino kolektanta monon ^Rsp .

2.

(figure) Ŝarĝiĝi, taskiĝi, preni respondecon pri: eble iuj el ili havas profesian sperton pri io, kaj povas surpreni plej kapablo-postulajn taskojn ^Kon11 ; la membroj ne plene pretas surpreni aktivajn respondecojn ^Kon11 ; surpreni la eldonadon kaj administradon [82]; vi eĉ ne komprenas la laboron, kiun vi surprenis [83].

Preni de iu en propran posedon, respondecon, kontrolon: la germana imperia poŝto […] transprenas de la amerikaj oficistoj la sendaĵon [84]; tiu ĉi domo […] estis en preskaŭ sama stato kiel antaŭ tridek jaroj, kiam li transprenis ĝin de sia patro [85]; proponis Ajna, ke Alda transprenu la instruadon, […] ŝi havis alian manieron kaj alian temperamenton [86]; junulo kun tirharmoniko transprenis la prezidon por la lasta parto de la programo [87]; liajn principojn transprenis poste Cicerono kaj de tiu ĉi ili estis heredigitaj, post jarcentoj, al la literaturoj de Eŭropo [88]; en tiuj kluboj formiĝis multaj aktivuloj, kiuj poste transprenis respondecajn taskojn [89]. adopti, akcepti¹, heredi¹, taskiĝiatribui¹, komisii, transcedi, transdoni, translasi

Dubraka ilo por preni brulantan materialon: la fajroŝovelilo kaj la fajroprenilo [90]; la mastrino kriis kaj penis frapi ĝin per la fajroprenilo [91].

(tr)

Lui: sinjoro Fradeko luprenos loĝejon en hotelo ^ChL ; post la milito estis tre malfacile lupreni lokon taŭgan por tiaj someraj aranĝoj ^EeP ; bubalo, kiun li luprenas de najbaro por plugado [92]; Usono […] decidis samtempe lupreni du komercajn ŝipojn por transporti milit-ekipaĵojn ^MD02 . farmi, prunti