^*las/i ^UV

(tr)

1.

Libervole apartiĝi de io aŭ iu.

a)

Ne preni kun si; restigi sur iu loko aŭ en iu stato: ili foriris de li, lasinte lin en grava malsano [1]; struto leviĝas [kaj] lasas sur la tero siajn ovojn [2]; ili lasis la vivon al la […] infanoj [3]; sub kies zorgado vi lasis tiun malgrandan ŝafaron en la dezerto [4]? se viro havas cent ŝafojn, kaj unu el ili erarvagis, ĉu li ne lasas la naŭdek naŭ, kaj […] serĉas tiun, kiu erarvagis [5]? la birdoj lasas iafoje ion sur mia ĉapelo [6]; (figure) la opero iris tre bone, nur la ĥoroj lasis ion por deziri (ne sonis tute bone) ^FK ; ni lasu ĝin flanke kaj komencu... ^Hamlet ; lasu nin solajn por momento ^Hamlet ; la tie kreskantaj beroj lasas post si en la mano […] neforigeblan makulon ^BdV ; tiu ĉi frazo sonas tiel bele kaj saĝe, ke por la grandega plimulto da homoj ĝi jam lasas nenian dubon ^EE ; la servantino, elirante, lasis la pordon ne fermita ^FK ; se kalumnio eĉ pasas, ĝi ĉiam ion lasas ^PrV . postlasi

b)

Ne plu teni, ne plu konservi, foriri de...: Aleksandro lasis sian paroladon pri batalo kaj petis de ili panon ^FK ; kun neniu alia li volis danci, li ne lasis ŝian manon [7]; ŝi lasis la gardistodomon, kiun ŝi loĝis, kaj lokiĝis en kastelon ^KPr ; ĉu preni, ĉu lasi: elektu ^KPr ; la dekunua matene […] Herbeno lasis sian oficejon ; lasu por momento flanke vian nobelecon ^GDn . cedi², forlasi, rezigni

c)

Transdoni je ies dispono, heredigi, asigni: li lasis ĉion, kion li havis, en la manoj de Jozef [8]; ekkonu la reĝan favoron: mi lasas al vi la domon kaj korton [9]; la edzino […] lasas al li malgrandan filon ^FK ; li lasas al vi neniajn ordonojn por la estonteco, por ke vi povu administri […], kiel vi mem volos [10]; Kristoforo Kolumbo en siaj memoraĵoj lasis detalan sciigon, en kia maniero la homoj konatiĝis kun tiu ĉi kreskaĵo ^FK ; al la firmo Hachette mi lasis personan privilegion pri miaj verkoj [11]; al ŝi oni lasis nek tempon, nek liberecon [12]; ĉu li diris sian nomon? – ne, sinjoro: sed li lasis sian vizitkarton ^ChL . translasi

2.

Ne malhelpi ion aŭ iun.

a)

Ne malhelpi ies agadon, ne ĝeni iun: volu lasi min trinki iom da akvo el via kruĉo [13]; pacon mi lasas al vi [14]; trosateco ne lasas la riĉulon dormi [15]; [li] staras tiel modeste en la angulo kaj lasas kraĉi sur sin [16]; lasu vian propran senton esti via gvidanto ^Hamlet ; pardonu min, ke mi ne lasas vin mem legi la leteron [17]; ni lasas al la legantoj elparoli la nomon kiel ili volas [18]. embarasi¹, ĝeni¹permesi

b)

Ne malhelpi iri: ŝteliston neniu lasas en sian domon [19]; sinjoro, oni ne lasas min antaŭen ^Hamlet ; iaj komercistoj volas eniri, sed la policano ilin ne lasas [20]; mi petas vin, sinjoro, lasu min al ŝi ^BdV ; min lasu for ^Ifigenio ! bari

c)

Ne malhelpi, ke io okazu: [ili] lasas la danĝeron ludi ĉirkaŭ [si], kiel dresita serpento [21]; parolu nenian nomon kaj ne lasu rimarki, ke ni parolas pri sekretoj ^BdV ; [li] lasis ŝin atendi ^BdV ; [li] estis homo, kiu lasis sin konvinki ^BdV ; ili ne devis lasi rimarki, ke ili nenion vidas [22]; [certe] vi ne lasas pasi tutan monaton, antaŭ ol vi denove venos nin vidi [23]. allasi

d)

Favori ies liberan agadon, ne zorgante mem, sed eventuale profitante de tio: mi ne eldonas mem vortarojn pli plenajn, sed lasas ilian kreadon al la publiko ^ADL ; mi lasas al aliaj personoj kaj aliaj tempoj la iom-post-ioman plenan klarigadon de la homaranismo [24]; mi restas hejme, mi lasas la aliajn vojaĝi, lasas ilin veni al mi [25]; la vilaĝanoj transiras en la paŝtistajn dometojn kaj lasas siajn brutojn paŝtiĝi sur la altaĵoj [26]; ĉar tiu ĉi demando estas tre malfacile solvebla […], ni lasas nun ankoraŭ ĝian solvon al la forto de la tempo [27]; la klarigadon de l’ fenomeno mi lasas al ia pli saĝa cerbo ^VojaĝImp .

Rim.: Kvankam oni trovas iom ofte ĉe Zamenhof la verbon lasi uzata antaŭ infinitivo en la senco de igi, tiu germanismo, kiu povas naski konfuzon, estas nepre evitinda: Rapide la gardistojn! Lasu gardi La pordon ^Hamlet ! ŝi […] lasas pendigi [ilin], se ili ne povas diveni, kion ŝi postulas de ili [28]; la maljuna reĝo lasis poluri sian oran kronon [29]; vi lasis min voki [30] (vi ordonis voki min).

Ago lasi: ĉiun objekton, kiun ni forprenos, mi devas inde kompensi kaj kontraŭpezi per laso de alia aĵo ^MMa ; ili ĵus finis la studadon, […] kion ĉiu faros post laso de la edukejo ^KrB ? notu mian lason de neŭtrala spaco [31].

Prefere lasanta la aferojn ol interveni: lasema edukado;lasema gvidado, politiko. liberala, leĝera, neglektema, permesema

(tr)

Lasi veni; ne kontraŭstari; permesi, ke iu faru, ke io okazu: sidi ĉiam en profunda mallumo kaj allasi al si nenian radion de la suno ^FK ; [ili] akceptas tiun ĉi leĝon […] allasantan jam nenian dubon ^FK ; ili ne volas allasi al la malsupro de l' trono homojn de alia kredo [32]; Sara, sciu, ke se vi allasus min al intimeco kun vi, mi donus al vi du talentojn, kaj al via patro unu talenton [33]; li facile ekregus sian sangon, sed io alia naskiĝis en li, kion li ne volis allasi ^PatrojFiloj ; ĉu estas allasebla uzi „voki“, por montri plilaŭtigon de la voĉo [34]. akcepti

(tr)

Lasi fali, demeti: kun bruo la ankroj estas delasitaj ^FK ; tra fenestro oni min delasis laŭflanke de la muro en korbo kaj mi eliĝis [35]; mi renkontis tiun, kiun mia animo amas […] kaj ne delasis lin, ĝis mi enkondukis lin en la domon de mia patrino [36]; surprizita, Viktoro delasis la bridon ^KPr ; Beatrico estis kortuŝita, kaj nesenteble delasis ion da sia kutima severeco ^ChL ; malgrasa, senforta skeleto, [ŝi] ne delasis plu sian kanapon ^ChL .

(tr)

1.

Lasi eliĝi: li altiris la pli junan fratinon al sia brusto, kiam li ŝin ree ellasis, ŝi denove alvolviĝis ^BdV ; por ellasi la koleron, ŝi ekbatis la hundeton ^FK ; [ili] tiel ektimis, ke ili ellasis el la manoj, kion ili tenis [37]; mi decidis eldoni la libron […] per apartaj kajeroj […] ellasataj […] periode, kun intertempoj de ĉirkaŭ du monatoj ^DL ; Kovrilon de la korbo levu, // Ellasu la birdetojn ^Hamlet ; la kaldronoj de la ŝipo kun muĝo kaj bruo ellasas vaporon ^FK . eligi, faligi, liberigi

2.

Ne enmeti en la kutima loko; mankigi: tiu parto iel, pro instinkta ordono ellasiĝis el la rakonto, eble ĉar li ne volis veki neestetikajn pensasociojn [38]; mi postulis redukton, forstrekon de multaj diraĵoj, kaj kompletan ellason de ĉio, kio odoris je ‚persona atesto‘ [39]; tiaj antologiaj verkoj, kun historia enkonduko, estas tre valoraj […] kvankam kompreneble oni povus diskuti pri kelkaj enmetoj – kaj, ĉefe, pri pluraj ellasoj [40]; oni facile rimarkas, ke estas ellasitaj la konsideroj […] pri la impona nombro da subskribintoj [41]. neglekti, preterlasi

(tr)

Lasi eniri: [la] fiŝo, enlasita en akvon, reviviĝas ^FK ; [la] lupoj […] sufokis tuj la ratojn kaj musojn, kiujn oni enlasis al ili en la kaĝon ^FK ; enlasu neniun [42]; estus saĝe malfermi la fenestron por enlasi iom da pura aero [43]. akcepti²

(tr)

Lasi for de ie; definitive lasi: mi forlasas hodiaŭ vian domon ^BdV ; li ĵus forlasis la universitaton ^FK ; la edzino […] forlasas la edzon, dum la hundo restas fidela al sia mastro ^FK ; almenaŭ la espero min ne forlasas ^FK ; la vivo forlasis la korpon ^FK ; forlasi la landon ^VojaĝImp ; mi […] provos iom post iom forlasi mian ĝisnunan manieron de skribado ^LR ; forlasi iun sufikson, por ricevi vorton pli mallongan ^LR ; la artikolo povas esti forlasata kaj anstataŭigata de apostrofo ^FK ; dormu trankvile, Dio ne forlasos nin [44]; kelkaj tre malmultaj malkontentuloj forlasis Esperanton [45]. adiaŭi, divorci, ekziliĝi, rezignipreterlasi

Kion oni povas lasi for: kondiĉa finiĝo, tiel same forlasebla, kiel „o“ en la substantivo [46]; [krom] moraleco, ĉio alia estas forlasebla, ĉar ni trovis ke tiu elekto estas plej grava por vivanto [47]; negrava elemento kaj do forlasebla [48]. fakultativa, malnepra, rezignebla

(tr)

Lasi post si: ŝajnigu al ŝi, ke vi postlasis la malgrandajn garbetojn, kaj vi permesu al ŝi, ke ŝi kolektu ilin [49]; se ies frato mortos kaj postlasos edzinon kaj ne lasos infanon, la frato de la mortinto prenu lian edzinon [50]; ĵus finiĝis la dua revolucio kaj postlasis ĉie sangon ^VivZam ; Zamenhof deziris postlasi tiun tekston […] kiel parton ja necesan de komenca fundamento ^VivZam ; ili postlasis severajn ordonojn, ke neniu alproksimiĝu al la mortinto ^Iŝtar . restigi, testamenti

(tr)

Lasi preterpasante, neatentante, ne kaptante: ni preterlasas multajn aliajn […] antaŭdirojn kaj transiras al pririgardo de la teorioj, sur kiuj liaj antaŭdiroj estis fondataj ^FK ; mi esperas, ke li ne preterlasis (maltrafis) la vagonaron ^KPr ; [li] divenis, tra la maldolĉeco de tiuj paroloj, la konfeson, kiun preterlasis la junulino ^KPr ; dank’ al kelkaj vortoj, kiujn preterlasis tiu viro, mi eĉ kredis kompreni ^ChL ; vi estas homo saĝa kaj vi ne amas preterlasi tion, kio naĝas al la manoj ^Revizoro ; li preterlasis neniun okazon ^ChL ; ĝis nun ĉiuj iliaj amaĵoj ne preterlasis la limojn de negrava amindumeto ^ChL ; oni malsupre solene ekkantis la dek-ok-preĝon, kiun neniu devas preterlasi ^RBa . neglekti, salti

(tr)

Post plenumo de ĝia funkcio ĉesi teni aŭ premi ion, lasi ĝin reveni al sia normala stato: klaki: Premi (klavon, butonon de muso) kaj relasi (ekz-e por elekti) [51].

Konfido de si mem, sendefenda, fida sinteno: sinallaso al la dolĉa emocio de sia koro [52]. sindonemo

(tr)

Lasi trairi: pro la malvasteco de la eniroj, kiuj apenaŭ sufiĉas por tralasi la plej malgrandajn regatojn, la gereĝoj neniel povas eliri ^FK ; ŝipetoj […] diskuradis en ĉiujn direktojn por tralasi grandegan floson [53]; la dua kohorto tralasis supren nur tiujn, kiuj havis rolon en la ekzekuto ^MkM ; la maldika ŝtofo tralasis neklaran lumon ^Metrop ; en la alto ŝvebis densa, senkontura nubaĵo, kiu senĉese verŝis akvon kaj ne tralasis eĉ imageton pri suno kaj lumo ^InfanTorent2 ; interne de ili estas ŝtone malmola muro, kiu […] ne tralasas ion el tio, kio estas kaŝita en ilia propra interno ^HsT .

Facile lasanta trairi tra sia substanco: la surfaco konsistas el diversaj specoj de tralasema kalkŝtono, kiun oni uzas ankaŭ kiel konstrumaterialo [54]; ili agas pere de provizoraj aliancoj kaj scipovas profiti el la tralasemo de la landlimoj [55]; (figure) tralasemaj al la strategio de propeka kapro [56].

Permesi transiĝon, t.e. transiron, transdonon kc: vi povos translasi por ĉiam la honoron al la aliaj ^MortulŜip ; li estis morta, je la oka oni ĵetis lin en la maron […], al unu el liaj kruroj oni ligis dikan karbobulon, mi pensas, ke la ŝipestro translasis eĉ tiun dikan karbobulon nur kun oblikva buŝo ^MortulŜip ; ili ĝuas sian junecon, povas sin translasi al la vibranta Nuno, al la logo de la karaj efemeraĵoj ^MPe . lasi^1.c