^*sub

I.

^*sub ^UV

(prepozicio)
Prepozicio montranta:

1.

a)

Pozicion de objekto rilate al alia, kiu estas pli alte aŭ ene de iu supraĵo, kaj tuŝas ĝin: junulo […] portis […] anseron sub la brako [1]; [li] tenis sub la brako grandajn librojn ^Marta ; la ŝtupo de la balkono […] ekŝanceliĝis sub lia pezo ^IK ; viro iom klinita sub la pezo de bonhaveca pelto ^Marta ; la floroj […] mortadis sub la paŝoj de la amantoj [2]. sur

b)

Pozicion de objekto rilate al alia, kiu estas pli alte sed ne tuŝas ĝin: muso […] kuras sub la lito [3]; la ministro pasigis la nokton sub libera ĉielo [4]; la preĝejo […] sur la monto sub la potencaj kverkoj [5]; pli malsupre ol 171 klaftoj sub la supraĵo de la akvo ^FK ; ekzistas nenio nova sub la suno [6]; sub Lia ombro ni vivos inter la nacioj [7]; kiam la suno aperas sub la stelo Sirius [8]. super

Rim.: Pri uzo de sub kun akuzativo, vd sub ...-n, al sub.

2.

Eksteran ŝajnon: ŝi aperis sub la formo de maljunulino; la veraj ordonoj religiaj kuŝas en la koro de ĉiu homo sub la formo de konscienco ^VivZam ; projektoj […] proponitaj […] sub laŭta […] nomo ^FK ; sub „lingvo internacia“ oni povas egale bone kompreni la Volapükon aŭ aliajn proponitajn projektojn [9].

3.

Dependecon: sub seruro promesojn tenu, sed doninte ne reprenu ^PrV ; [tio] estis sub lia disponado [10]; David metis trionon de la popolo sub la disponon de Joab [11]; sub vian protekton mi transdonas la sanktejojn [12]; la viroj ekzerciĝu […] sub la direkto de la oficiroj [13]; Asirio devas preni nin sub sian regadon [14]; sub la kondiĉo de malgranda alpago oni konsentis sendadi al ŝi tagmanĝojn ^Marta ; ni fine dancis ambaŭ sub la muziko de Alfred ^BdV ; tiu skribis sur ĝi sub la diktado de Jeremia [15].

1. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Feliĉa Joĉjo
2. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Kvara
3. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 26
4. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro I
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Sambuka virineto
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto 1:9
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Plorkanto 4:20
8. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Antaŭparolo
9. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 3. Etimologio
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 39:23
11. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 18:2
12. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XVI
13. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro V
14. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro V
15. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeremia 36:32

afrikanse:

onder

albane:

nën

amhare:

በታች

arabe:

تحت

armene:

տակ

azerbajĝane:

altında

beloruse:

пад (дзе)

bengale:

অধীন

birme:

အောက်

bosne:

pod

ĉeĥe:

pod (samostatně kombinovatelný morfém)

ĉine:

之下 [zhīxià], 下边 [xiàbian], 下邊 [xiàbian]

dane:

under

estone:

alla

eŭske:

pean

filipine:

sa ilalim

france:

sous

galege:

baixo

germane:

unter

guĝarate:

હેઠળ

haitie:

anba

haŭse:

karkashin

hinde:

नीचे

hispane:

debajo

hungare:

alatt

igbe:

n’okpuru

indonezie:

di bawah

irlande:

faoi

islande:

undir

japane:

下 [か]

jave:

ing

jide:

אונטער

jorube:

labẹ

kanare:

ಅಡಿಯಲ್ಲಿ

kartvele:

ფარგლებში

kazaĥe:

астында

kimre:

o dan

kirgize:

астында

kmere:

ក្រោមការ

koree:

아래의

korsike:

sottu

kose:

phantsi

kroate:

pod

kurde:

binê

latine:

sub

latve:

saskaņā ar

laŭe:

ພາຍໃຕ້ການ

litove:

pagal

makedone:

под

malagase:

eo ambany

malaje:

di bawah

malajalame:

കീഴെ

malte:

taħt

maorie:

i raro i

marate:

अंतर्गत

monge:

nyob rau hauv

mongole:

дагуу

nederlande:

onder

nepale:

अन्तर्गत

njanĝe:

pansi

okcidentfrise:

ûnder

panĝabe:

ਹੇਠ

paŝtue:

لاندې

pole:

pod, poniżej

ruande:

munsi

ruse:

под

samoe:

i lalo

signune:

s@23

sinde:

هيٺ

sinhale:

යටතේ

skotgaele:

fo

slovake:

pod

slovene:

pod

ŝone:

pasi

sote:

tlas’a

sunde:

di handap

svahile:

chini ya

svede:

under

taĝike:

зери

taje:

1. ใต้ 2. ภายใต้ 3. ภายใต้

tamile:

கீழ்

tatare:

астында

telugue:

కింద

tibete:

མར་

ukraine:

під

urdue:

کے تحت

uzbeke:

ostida

vjetname:

dưới

volapuke:

dis

zulue:

ngaphansi

sub ...-n, al sub

Al loko situanta sub: li falis sub la radojn de veturanta vagonaro [16]; el sub la kanapo la muso kuris sub la liton [17]; piedirantoj ekrapidis, por veni sub tegmenton [18]; la gasto […] sub la kapon metis la sakon kiel kusenon [19]; li metis la manon sub la kusenon [20]; sub la tablon antaŭ siajn piedojn li estis metinta la sakon [21]; (figure) Moab humiliĝis sub la manojn de la Izraelidoj [22]; (figure) li metos ĉiujn malamikojn sub siajn piedojn [23].

Rim.: Pri la prepoziciaj kunaĵoj kun al, vidu rimarkon sub al ĉe.

16. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, § 39
17. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 26
18. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro
19. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Tablo , la orazeno kaj bastono el sako
20. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Du fratoj
21. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Malgranda Niko kaj granda Niko
22. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 3:30
23. La Nova Testamento, I. Korintanoj 15:25

beloruse:

пад (куды)

germane:

darunter

hispane:

abajo

hungare:

alá

indonezie:

ke bawah

pole:

pod spodem

ruse:

под (куда)

svede:

in under

de sub, desub

De ¹,² loko situanta sub: Dio diris: kolektiĝu la akvo de sub la ĉielo en unu lokon, kaj aperu la sekaĵo [24]; se vi ne havos per kio pagi, oni ja prenos vian litaĵon de sub vi [25]; li mallevis la kapon kaj de sub la palpebroj observis la movojn de la atakantoj [26]; delikata oreleto […] provoke montris sin desub la oraj bukloj [27]; ĉu vi reviviĝis de sub la rado [28]?

24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 1:9
25. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 22:27
26. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉap. 8
27. J. Francis: La Granda Kaldrono, 1978
28. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua

beloruse:

з-пад

ĉeĥe:

zdola

ĉine:

从下 [cóngxià], 從下 [cóngxià], 从下面 [cóngxiàmiàn], 從下面 [cóngxiàmiàn], 自下 [zìxià]

germane:

von unten

hispane:

desde abajo

hungare:

alól

indonezie:

dari bawah

japane:

～の下から [のしたから]

pole:

od dołu

ruse:

из-под

slovake:

zdola

svede:

från under

el sub

El loko situanta sub: el sub la kanapo la muso kuris sub la liton [29]; vi ekstermos ilian nomon el sub la ĉielo [30]; vi parolos malalte el sub la tero, kaj el sub la polvo vi murmuros viajn vortojn [31]; mallerte tuŝante la klavojn, […] erara tono […] eliras el sub ŝiaj fingroj ^Marta ; (figure) la starejo elŝoviĝas el sub ŝiaj piedoj ^Marta ; li trafis el sub pluvo en riveron ^PrV ; eĉ el sub la tero aperas la vero ^PrV .

29. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, § 26
30. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 7:24
31. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 29:4

beloruse:

з-пад

ĉeĥe:

zespod

germane:

la starejo elŝoviĝas el ~ ŝiaj piedoj: ihr wird der Boden unter Füßen weggezogen.

hispane:

de debajo

hungare:

alól

indonezie:

dari bawah

japane:

～の下から [のしたから]

pole:

spod

ruse:

из-под

slovake:

zospodu

svede:

från under

II.

Vortero kun la samaj signifoj:

suba

Estanta sub io aŭ iu: fortika kiel suba muelŝtono [32]; suba kaj supra vesto [33]; suba ĝenerala ĉefmilitestro [34]; oni konstruis en la suba etaĝo rondajn fenestrojn [35]; la suba korpo harmoniiĝu kun la ĉevalo, la supra – okuloj, brakoj, manoj – koncentriĝu pri la celo, la arko, la sagoj [36]; la aŭtoro de la suba artikolo [37]; suba indico en variablo; suba baro.

32. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 41:24
33. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 3:21
34. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Paŝtistino kaj kamentubisto
35. Monato, Walter Klag: Kiam akvo trovis la ŝipon, 2009
36. Monato, Judit Felszeghy: Ne nur sporto, ankaŭ vivoformo, 2008
37. Monato, Claude Rouget: Ĉu Al Gore meritas pacpremion?, 2008

angle:

under

beloruse:

ніжні, дольны

ĉeĥe:

dolní, spodní

france:

inférieur (adj.)

germane:

unterhalb

hispane:

inferior (adj.)

hungare:

alsó

japane:

下の [したの], 下方の [かほうの]

nederlande:

onderste

pole:

spodni

ruse:

нижний

slovake:

spodný

svede:

undre

tokipone:

anpa

ukraine:

спідній, нижній

sube

En suba loko: sidiĝu sube apud mia piedbenketo [38]; sur la malfortan ŝipon premas de ĉiuj flankoj montoj da glacio, sube estas maro kaj nenio pli ^FK ; nuda sube de l' genu' [39]; vidu sube [40]; ĉi-sube vi trovas superrigardon de la plej gravaj belgaj bierspecoj [41]. malsupre.

38. La Nova Testamento, Jakobo 2:3
39. Raymond Schwartz: La Stranga Butiko, Ĉastemulino
40. Laimius Stražnickas: Ĉu protekti murdistojn?, Monato, 2000/04, p. 9
41. Lode Van de Velde: Bierlando Belgio, Monato, 2001/01, p. 18

beloruse:

унізе, ніжэй

ĉeĥe:

dole, vespod

ĉine:

在其下 [zàiqíxià], 下方 [xiàfāng]

france:

dessous

germane:

darunter

hispane:

debajo (adv.)

hungare:

lent, lenn, alul

japane:

下に [しもに]

nederlande:

beneden, onderaan

pole:

na dole, poniżej

ruse:

внизу, ниже

slovake:

dole, naspodku, poniže

taje:

ข้างใต้

ukraine:

насподі, унизу

subaĵo

Suba parto de aĵo; bazo, kiun oni subŝovas ktp: li metis [la telefonon] ĉe la orelo kun la subaĵo supre kaj diris nenion [42]; la subaj partoj montras similan distribuadon kiel ĉe la Mandarenanaso, nome blanka subaĵo, brusto pli bruna, ventroflankoj pli helaj [43].

a)

Grundo, fono: la neĝo kraketis […], la korvoj […] faradis bonan efekton sur la blanka subaĵo [44].

b)

subŝtofo

42. Monato, G. O. Òshó-Davies: Poŝtelefono, 2012
43. Arbanaso - Vikipedio
44. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro

beloruse:

1.a фон 1.b падкладка, падшэўка, падбіўка

france:

1.a fond (arrière-plan) 1.b dessous (vêtement de dessous) dessous (subst.)

germane:

Unterseite 1.a Untergrund 1.b Unterstoff, Futter (Stoff)

hispane:

1.a parte inferior, fondo 1.b ropa interior

hungare:

1.a aljzat, háttér 1.b bélés

indonezie:

1.b bawahan (pakaian)

nederlande:

1.a ondergrond 1.b voering

pole:

1.a spód 1.b bielizna

ruse:

1.a фон 1.b подкладка

subigi

(tr)

Cedigi antaŭ io aŭ iu, obeigi, submeti: [ili] per timo de morto dum la tuta vivo estis subigitaj al sklaveco [45]; la langon neniu povas subigi [46]; en la gaŭla milito tiu parto estis subigita al la romia regado sub Cezaro [47]. klini, venki.

45. La Nova Testamento, Hebreoj 2:15
46. La Nova Testamento, Jakobo 3:8
47. Monato, Lucette Échappé: Vizito al Nanto, 2013

beloruse:

падначаліць, падпарадкаваць

ĉeĥe:

podrobit, přemoci, přemáhat

ĉine:

放到下面 [fàngdàoxiàmian]

france:

soumettre

germane:

darunter legen, unterlegen, unterdrücken

hispane:

someter, esclavizar, humillar

hungare:

alátesz, alárak, alávet, leigáz, megaláz

indonezie:

menyerahkan

japane:

下に置く [したにおく], 従わせる [したがわせる], 屈服させる [くっぷくさせる]

nederlande:

onderdrukken, onderwerpen

pole:

poddawać, uporać się

ruse:

подчинить

slovake:

podmaniť, podriadiť

ukraine:

віддавати під чиюсь владу, робити підлеглим/залежним, підпорядковувати, понижувати, принижувати, опускати донизу

subiĝi

(ntr)

1.

Moviĝi sub io: la suno subiĝis [48]; la virineto de maro ektimis kaj subiĝis sub la akvon [49].

2.

Cedi, ne rezisti, obei: subiĝi al la cirkonstancoj; ili ne subiĝis al la justeco de Dio [50].

48. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Lasta sonĝo de maljuna kverko
49. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
50. La Nova Testamento, Romanoj 10:3

beloruse:

падначаліцца, падпарадкавацца

ĉine:

低头 [dītóu], 低頭 [dītóu], 屈服 [qūfú]

france:

se soumettre

germane:

1. untergehen (Sonne) 2. unterwerfen

japane:

下になる [したになる], 従う [したがう], 屈服する [くっぷくする]

pole:

poskromić się, ujarzmić się

subiĝo

Ago subiĝi: post la subiĝo de l' suno [51]; la subiĝo al la eŭropa regularo baldaŭ kaŭzos kreskon de pliaj prezoj [52]; stranga konsolo pro la komuna subiĝo sub doloro [53].

51. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XIX
52. Monato, Last: Eŭropaj prezoj minacas, 2004
53. Stellan Engholm: Al Torento, ĉapitro IV, 1930

beloruse:

паніжэньне, падзеньне, зьніжэньне, заход (сонца), падпарадкаваньне

france:

soumission

germane:

Untergang (Sonne), Unterwerfung

pole:

obniżenie się

subiĝema

Facile subiĝanta, obeema, neribelema: forlasu ĉiujn pensojn pri la memo kaj penu nur esti obea kaj subiĝema al la Volo de Dio [54].

54. 'Abdu'l-Bahá, trad. Lidia Zamenhof: Parizaj Paroladoj, [1932]

beloruse:

рахманы, пакорны, пакорлівы

ĉine:

拱手 [gǒngshǒu], 服帖 [fútiē], 服服帖帖 [fúfutiētiē], 温顺 [wēnshùn], 溫順 [wēnshùn]

france:

docile, malléable (docile)

germane:

unterwürfig

pole:

uległy

subulo

Homo dependanta de alia, de superulo: potenculoj sendas siajn subulojn [55]; Ezeĥiel […] batas per bastono unu el siaj subuloj [56]; kiel estro mi ne ordonis al miaj subuloj labori super iliaj fortoj [57].

55. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeremia 14:3
56. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XV
57. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro IV

beloruse:

падначалены (наз.)

ĉeĥe:

podřízený čl.

france:

inférieur (personne), subalterne (personne), subordonné (personne)

germane:

Untergebener

hispane:

inferior (persona), subalterno (persona), subordinado (persona)

hungare:

alárendelt, beosztott

indonezie:

bawahan (orang)

japane:

部下 [ぶか], 下役 [したやく], 臣下 [しんか]

nederlande:

ondergeschikte

pole:

poddany, podwładny

ruse:

подчинённый (сущ.)

slovake:

podriadený človek

ukraine:

підлеглий (у знач.ім.)

ĉi-suba

Ĉi-malsupra: la ĉi-suba hipotezo estas bazita sur faktoj [58]; ĉi-sube vi povas legi pri originala metodo por reuzi forĵetaĵojn [59]; skribu tuj al la ĉi-suba adreso [60].

58. Monato, Mihail Korotkov: La origino de la homaj lingvoj, 2011
59. Monato, Ivo Durwael: La rikolto de la nova tempo, 2004
60. -: Anoncoj , Juna Alumeto, 1995-03 (4)

beloruse:

наступны, ніжэй згаданы

france:

ci-dessous (adj.)

germane:

hierunter

hispane:

abajo (adj.), debajo (adj.)

indonezie:

di bawah ini

pole:

tutaj poniższy

desubismo

Politiko provanta influi socion desube, tio estas tra la amaso de ordinaraj homoj, kontraste al desuprismo: oni povas celi la ĝeneralan enkondukon de Esperanto laŭ la desubisma vojo, do pere de la kreskigo de la Esperanto-parolantaro [61]. premgrupo

61. L. Wunsch-Rolshoven: [prelego] Eblaj prioritatoj de la strategio..., 2008

france:

stratégie par le bas

hispane:

estrategia para influir en la sociedad desde su base

pole:

demokracja oddolna

nesubigebla

Kiun oni ne povas subigi, kiu ne cedos, kiu ĉiam rezistos: nesubigeblaj batalantoj [62].

62. H. Laxness, trad. B. Ragnarsson: Sendependaj homoj, 2007

beloruse:

непакорны

france:

irréductible

pole:

niezwalczony, nieprzezwyciężony, nieposkromiony

nesubiĝema

Ne aŭ malfacile subiĝanta, protestema aŭ malobeema: li […] senĝene uzis la juran sistemon por malliberigi la plej nesubiĝemajn grandentreprenulojn [63].

63. K. Kniivilä: Homoj de Putin, 2016

beloruse:

непакорны

ĉine:

驕傲 [jiāoào], 骄傲 [jiāoào], 难控制 [nánkòngzhì], 難控制 [nánkòngzhì], 不好管理 [bùhǎoguǎnlǐ], 不守規矩 [bùshǒuguīju], 不守规矩 [bùshǒuguīju], 不听话 [bùtīnghuà], 不聽話 [bùtīnghuà]

france:

indocile, rétif

germane:

widerspenstig, stolz

pole:

oporny, krnąbrny

III.

sub-

(prefikso)

1.

En suba loko rilate al alia objekto: subtera; subjupo, subtegmento; subvesto; subporti; subteni (teni estante sube); subskribi (skribi sube); subiri; subkuŝi (kuŝi sube de io); submeti; subordigi; subakvigi.

2.

En suba pozicio rilate al aliaj en hierarĥio: nova subluanto [64]; submeti ribelantojn. subleŭtenanto, subnocio, suboficiro, vic-¹

3.

En malsufiĉa kvanto, sub la atendata nivelo: subtaksi; subnutrado.

4.

Per kaŝita, sekreta aŭ hipokrita ago: subaŭskulti; subdiri, subkompreni; subkrii (detene krieti); subpremi ridon; subridi; multvoĉa subridado [65]; malvirtulo subrigardas (spionas) virtulon, kaj celas mortigi lin [66]; subvoĉe.

5.

Inkluzivita en alia samstruktura objekto, aŭ iel malpli vasta. subaro, subarbo, subbildigo, subgrafeo, subgrupo, subkorpo, submodulo, subringo, afina subspaco, vektora subspaco, topologia subspaco, subvico.

64. Ferenc Szilágyi: La Granda Aventuro, I.
65. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, Igramul', la Multulo
66. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 37:32

beloruse:

пад- ~tera: падземны. ~skribi: падпісваць.

france:

sous-, sub-

germane:

Unter-

hispane:

sub- 1. sub- ~tera: subterráneo. ~jupo: enagua. ~skribi: suscribir (firmar debajo). ~meti: reprimir, someter. ~ordigi: subyugar, subordinar. 2. sub- ~diri: susurrar. ~rigardas: mirar de soslayo. ~voĉe: susurrar.

hungare:

rész- 1. alá- ~tera: föld alatti, földalatti. ~jupo: alsószoknya. ~skribi: aláír. ~meti: alátesz, alárak, aláhelyez. ~ordigi: alárendel. 2. al- ~diri: sugall, megsúg. ~rigardas: les. ~voĉe: suttogva, sottovoce.

indonezie:

sub-

pole:

pod- 1. pod- ~tera: podziemny. ~jupo: halka, kiecka. ~skribi: podpisać. ~meti: podkładać, poddawać, podstawiać. ~ordigi: podporządkować. ~diri: podpowiadać, mówić szeptem. ~rigardas: podgląda. ~voĉe: skrytym głosem.

ruse:

под- ~tera: подземный. ~jupo: нижняя юбка. ~skribi: подписывать, подписать. ~meti: подкладывать, подложить, подчинять, подчинить. ~ordigi: подчинить, подчинять. ~diri: подсказать. ~rigardas: подглядывать. ~voĉe: вполголоса.