^*super^PV

I.

^*super

Prepozicio montranta:

1.

Lokon pli altan ol la indikita per la dependa vorto: la suno estas ankoraŭ super la horizonto; super la tero sin trovas aero [1]; mi donis pluvon super iu urbo kaj ne alia^Z ; unu fenestreto, malfermiĝanta super la tegmento, donis ne sufiĉan lumon^Z ; tenante la manojn super la okuloj li rigardadis^Z ; saliko staras super la rivero^Z ; la termometro montras du gradojn super la nulo; niaj kapoj en la daŭro de tutaj horoj estis klinitaj super la laboro^Z ; Josef kisis siajn fratojn kaj ploris super ili^Z ; li sidas en ŝuldoj ĝis super la ŝultroj ^PrV ; levu standardon super la popoloj^Z ; flugilojn viajn super mi etendu^Z ; lia okulo (propre: lia rigardo) vagadis super la bela ĉirkaŭaĵo^Z ; la vespera ombro etendiĝas super la kamparo.

Rim.: Pri uzo de super kun akuzativo, vd al super, super ...-n.

2.

Pozicion de io aŭ iu, kies forto, grado aŭ rango estas pli alta ol tiu de alia: tio estas super ĉiuj homaj fortoj, super mia povo; kaj oni metis super ilin laborestrojn, por premi ilin per malfacilaj laboroj [2]; ni devas meti nian komunan celon super ĉiuj forgesindaj disputoj; vi devas suprenlevi vin super (malŝati) tiuj malprofundaj babiloj; kiam insistis super li liaj servantoj, li obeis ilian voĉon^Z ; ne konvenas al sklavo regi super princoj^Z ; vi havas super mi senliman potencon^Z ; havi monopolon super la merkato; vi volas havi Davidon kiel reĝon super vi^Z ; super la trezoroj de la reĝo estis Azmavet^Z ; la generalo estas super la kolonelo^B ; kampulo volas leviĝi super sian staton^Z .

3.

Staton de iu, kies atento direktiĝas al ia laboro: la trompantoj laboradis super la malplenaj teksiloj^Z ; li ŝvitas ankoraŭ super la alfabeto ^PrV ; ŝi sidis super peco da tolo, kiun ŝi kudris diligente^Z ; kiam ajn oni venas, li ĉiam sidas super laboro^Z ; li laboris energie super la projekto de lingvo internacia; laboru ankaŭ iom super la muziko^Z ; laborante super mi mem mi kompletigus miajn sciojn^Z ; mediti super io^Z . ĉe, pri, por

1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 26
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 1:11

afrikanse:

 bo

albane:

 sipër

amhare:

 ከላይ

angle:

1. above, over

arabe:

 فوق

armene:

 վեր

azerbajĝane:

 bax

bengale:

 উপরে

birme:

 အထက်

bosne:

 više

ĉeĥe:

 super, supr

dane:

 ovenfor

estone:

 üle

eŭske:

 goiko

filipine:

 sa itaas

france:

 au-dessus de

galege:

 sobre

germane:

1. über 2. über 3. über

guĝarate:

 ઉપર

haitie:

 pi wo a

haŭse:

 a sama

hinde:

 ऊपर

hispane:

 arriba 1. sobre (sin contacto) 2. por encima de (en rango, grado...)

hungare:

 felett, fölött

igbe:

 n’elu

irlande:

 thuas

islande:

 ofan

japane:

 上記

jave:

 ndhuwur

jide:

 אויבן

jorube:

 loke

kanare:

 ಮೇಲೆ

kartvele:

 ზემოთ

kazaĥe:

 Жоғарыда

kimre:

 uchod

kirgize:

 жогору

kmere:

 ខាងលើ

koree:

 위

korsike:

 sopratuttu

kose:

 ngasentla

kroate:

 više

kurde:

 ser

latine:

 supra

latve:

 iepriekš

laŭe:

 ຂ້າງເທິງ

litove:

 aukščiau

makedone:

 над

malagase:

 ambony

malaje:

1. atas

malajalame:

 മുകളിൽ

malte:

 hawn fuq

maorie:

 i runga

marate:

 वरील

monge:

 saum toj no

mongole:

 Дээр дурдсан

nederlande:

1. boven 2. boven

nepale:

 माथि

njanĝe:

 pamwamba

okcidentfrise:

 oer

panĝabe:

 ਉਪਰੋਕਤ

paŝtue:

 پورته

ruande:

 hejuru

ruse:

1. над 2. над, сверх 3. над

samoe:

 i luga

sinde:

 مٿي

sinhale:

 ඉහත

skotgaele:

 gu h-àrd

slovake:

 super

slovene:

 zgoraj

somale:

 kor ku xusan

ŝone:

 kumusoro

sote:

 ka holimo

sunde:

 di luhur

svahile:

 juu

taĝike:

 дар боло

taje:

 ข้างบน 2. เหนือ 3. ภายใต้

tamile:

 மேலே

tatare:

 өстә

telugue:

 పైన

tibete:

 སྒང་ལ་

ukraine:

 вище

urdue:

 اوپر

uzbeke:

 yuqorida

vjetname:

 trên đây

zulue:

 ngenhla

al super, super ...-n

Al loko situanta super ¹: la fiŝoj elsaltis super la akvon^Z ; etendu vian manon super la riverojn kaj la lagojn^Z ; la suno leviĝis super la teron^Z ; la akvo ŝprucas alte super nin^Z ; la aerŝipo flugas super la landon^Z ; la potenca metala sono trakuris la kortojn, resaltis de la dikaj muroj de l' templo kaj forflugis super la tritikajn kampojn^B ; dume Dio, la Eternulo, pretigis hederon, kaj ĝi elkreskis super lian kapon, por ke li havu ombron super sia kapo kaj liberiĝu el sia suferado [3].

Rim.: Pri la prepoziciaj kunaĵoj kun al, vidu rimarkon sub al ĉe.

3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jona 4:6

hungare:

 fölé

taje:

 ขึ้นไปข้างบน, ขึ้นไปเหนือ

de super

De ¹,² loko situanta super: leviĝis la nubo de super la tabernaklo de atesto [4]; [la virino] levis la kapon de super la laboro ^Marta .

4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 10:11

hungare:

 fölül

II.

Vortero, esprimanta pli altan forton, gradon aŭ rangon:

supera

Estanta super io, pro sia kvalito aŭ funkcio: tiu ĉi ŝtofo estas supera ol, al tiu; sed mi min detenas, por ke neniu min opiniu supera ol tia, kia li vidas min [5]; mi povus ami nur superan ol mi [6]; supera oficiro, merito, inteligento, matematiko; malsupera situacio; la superaj, malsuperaj klasoj de la socio; la saĝeco havas superecon antaŭ (al, super) la malsaĝeco^Z .

5. La Nova Testamento, II. Korintanoj 12:6
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉap. 12a

angle:

 superior

ĉeĥe:

 nadřízený, vrchní, vyšší

france:

 supérieur (adj.)

hispane:

 superior (adj.)

hungare:

 felső, felettes, meghaladó, túlszárnyaló

nederlande:

 superieur

ruse:

 высший, превосходящий

slovake:

 nadriadený, vrchný, vyšší

tokipone:

 sewi

ukraine:

 вищий, верхній

^*superi [7]

(x)

Esti supera je io aŭ iu: li superis antaŭ, super ĉiuj siaj kamaradoj; malbona virino diablon superas ^PrV ; tiu arbo superas ĉiujn aliajn per sia alteco; la laciĝo superis la eksciton^B ; li superas ĉiujn per sia kuraĝo^B ; per volo vi povos superi ĉiujn malfacilaĵojn; superi la aĝon de 80 jaroj; la sukceso superis ŝian atendon; vi superas la famon, kiun mi aŭdis^Z venki, estri, superpasi, transpasi, regi.

7. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Universala Vortaro, super'i

angle:

 top, outdo

ĉeĥe:

 nabýt převahu, přebít, předstihnout, předstihovat, předčít, překonat, překročit, přemoci, přemáhat, převýšit, udolat

france:

 dépasser, dominer, surplomber

hispane:

 superar, dominar

hungare:

 felette van, felülmúl, túllép, legyőz, meghalad, überel

nederlande:

 overtreffen, te boven gaan

ruse:

 превосходить, превзойти

slovake:

 predstihnúť, prekonať, premáhať, premôcť, prerásť, presahovať, prevyšovať, zdolať

ukraine:

 перевершувати, перевищувати

superigi

(tr)

Igi ion aŭ iun supera.

france:

 élever

superemo

Deziro aŭ tendenco pri supereco konkuremo.

ĉeĥe:

 snaha o převahu

hungare:

 fölényeskedés

nederlande:

 eerzucht

slovake:

 snaha o prevahu

ukraine:

 зверхність, зарозумілість

superulo

Homo, kiu havas aŭtoritaton super alia.

angle:

 superior

ĉeĥe:

 nadřízený (osoba), šéf

france:

 supérieur (subst.)

hispane:

 superior

hungare:

 felettes, elöljáró

nederlande:

 meerdere

ruse:

 высокопоставленное лицо

slovake:

 nadriadený

ukraine:

 високопоставлена особа, начальник

nesuperebla

Tiel eminenta, ke ĝin oni ne povas superi: Dondi alfrontis kaj venkis ankaŭ la „Inferon“, preskaŭ malrespekte al la kaloĉaja traduko, kiu rezistadis pli ol sepdek jarojn kaj estis daŭre opiniata nesuperebla [8].

8. C. Minnaja: Dante laŭ Dondi, Beletra Almanako, 2010-02 (7), p. 77a-91a

france:

 indépassable, insurpassable

ukraine:

 непереборний, непоборний, незборимий

III.

super-

(prefikso)

1.

Prezentanta fizikan plialtecon: superelstari; superpendi; supersigno; la urbon superstaras monteto.

Rim.: En la vorto supervesto^Z, la pref. signifas nur, ke tia vesto kovras la ceterajn vestojn kaj ne signigas ke ĝi ne tuŝas ilin.

2.

Prezentanta metaforan spiritan superecon: superforti; Superhomo; superbrili (superi per sia brilo); superkrii (krii pli laŭte ol); supersaĝi (venki per sia inteligento); superintendanto; superbela (belega, sublima); supernatura; la sukceso superpasis la esperojn; superregi; superruzi.

3.

Havanta troecon, eksceson, ekstrecon: superabunda, superflua (superanta la bezonon. marcipano), superpaŝi; supergajno (eksterkutima, pretera gajno); supernombro (ekstranombro); supertakso (plia takso); supernutrado (nutrado superanta la normalan kvanton); superresto^Z ; supersaturi, superŝarĝo, supertago; la glaso superpleniĝis (f. oni ne povas elteni plie).

4.

Montranta objekton, inkluzivantan alian samstrukturan objekton, aŭ iel pli vastan ol ĝi. superaro, supergrafeo, superkorpo.

angle:

S~homo: super-human. 2. super- 3. over-

france:

 super-, sur-

hispane:

 super-, sobre-

hungare:

 szuper-, csúcs-, túl- ~elstari: kimagaslik. ~pendi: kilóg. ~signo: felüljelzés, ékezet. S~homo: felsőbbrendű ember, superman. ~brili: túlragyog. ~krii: túlkiabál. ~saĝi: lepipál, túlszárnyal. ~intendanto: szuperintendáns. ~ruzi: rászed, túljár az eszén. ~resto: maradvány.

nederlande:

~signo: kapje, boventeken, accent. S~homo: Superman. ~ruzi: te slim af zijn.

ruse:

 над-, сверх-, пере-, супер- 4. над-