^*super^PV

I.

^*super

Prepozicio montranta:

1.

Lokon pli altan ol la indikita per la dependa vorto: la suno estas ankoraŭ super la horizonto; super la tero sin trovas aero [1]; mi donis pluvon super iu urbo kaj ne alia^Z ; unu fenestreto, malfermiĝanta super la tegmento, donis ne sufiĉan lumon^Z ; tenante la manojn super la okuloj li rigardadis^Z ; saliko staras super la rivero^Z ; la termometro montras du gradojn super la nulo; niaj kapoj en la daŭro de tutaj horoj estis klinitaj super la laboro^Z ; Josef kisis siajn fratojn kaj ploris super ili^Z ; li sidas en ŝuldoj ĝis super la ŝultroj ^PrV ; levu standardon super la popoloj^Z ; flugilojn viajn super mi etendu^Z ; lia okulo (propre: lia rigardo) vagadis super la bela ĉirkaŭaĵo^Z ; la vespera ombro etendiĝas super la kamparo.

Rim.: Pri uzo de super kun akuzativo, vd al super, super ...-n.

2.

Pozicion de io aŭ iu, kies forto, grado aŭ rango estas pli alta ol tiu de alia: tio estas super ĉiuj homaj fortoj, super mia povo; kaj oni metis super ilin laborestrojn, por premi ilin per malfacilaj laboroj [2]; ni devas meti nian komunan celon super ĉiuj forgesindaj disputoj; vi devas suprenlevi vin super (malŝati) tiuj malprofundaj babiloj; kiam insistis super li liaj servantoj, li obeis ilian voĉon^Z ; ne konvenas al sklavo regi super princoj^Z ; vi havas super mi senliman potencon^Z ; havi monopolon super la merkato; vi volas havi Davidon kiel reĝon super vi^Z ; super la trezoroj de la reĝo estis Azmavet^Z ; la generalo estas super la kolonelo^B ; kampulo volas leviĝi super sian staton^Z .

3.

Staton de iu, kies atento direktiĝas al ia laboro: la trompantoj laboradis super la malplenaj teksiloj^Z ; li ŝvitas ankoraŭ super la alfabeto ^PrV ; ŝi sidis super peco da tolo, kiun ŝi kudris diligente^Z ; kiam ajn oni venas, li ĉiam sidas super laboro^Z ; li laboris energie super la projekto de lingvo internacia; laboru ankaŭ iom super la muziko^Z ; laborante super mi mem mi kompletigus miajn sciojn^Z ; mediti super io^Z . ĉe, pri, por

1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 26
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 1:11

afrikanse:

bo

albane:

sipër

amhare:

ከላይ

angle:

1. above, over

arabe:

فوق

armene:

վեր

azerbajĝane:

bax

bengale:

উপরে

birme:

အထက်

bosne:

više

ĉeĥe:

super, supr

dane:

ovenfor

estone:

üle

eŭske:

goiko

filipine:

sa itaas

france:

au-dessus de

galege:

sobre

germane:

1. über 2. über 3. über

guĝarate:

ઉપર

haitie:

pi wo a

haŭse:

a sama

hinde:

ऊपर

hispane:

arriba 1. sobre (sin contacto) 2. por encima de (en rango, grado...)

hungare:

felett, fölött

igbe:

n’elu

irlande:

thuas

islande:

ofan

japane:

上記

jave:

ndhuwur

jide:

אויבן

jorube:

loke

kanare:

ಮೇಲೆ

kartvele:

ზემოთ

kazaĥe:

Жоғарыда

kimre:

uchod

kirgize:

жогору

kmere:

ខាងលើ

koree:

위

korsike:

sopratuttu

kose:

ngasentla

kroate:

više

kurde:

ser

latine:

supra

latve:

iepriekš

laŭe:

ຂ້າງເທິງ

litove:

aukščiau

makedone:

над

malagase:

ambony

malaje:

1. atas

malajalame:

മുകളിൽ

malte:

hawn fuq

maorie:

i runga

marate:

वरील

monge:

saum toj no

mongole:

Дээр дурдсан

nederlande:

1. boven 2. boven

nepale:

माथि

njanĝe:

pamwamba

okcidentfrise:

oer

panĝabe:

ਉਪਰੋਕਤ

paŝtue:

پورته

ruande:

hejuru

ruse:

1. над 2. над, сверх 3. над

samoe:

i luga

sinde:

مٿي

sinhale:

ඉහත

skotgaele:

gu h-àrd

slovake:

super

slovene:

zgoraj

somale:

kor ku xusan

ŝone:

kumusoro

sote:

ka holimo

sunde:

di luhur

svahile:

juu

taĝike:

дар боло

taje:

ข้างบน

tamile:

மேலே

tatare:

өстә

telugue:

పైన

tibete:

སྒང་ལ་

ukraine:

вище

urdue:

اوپر

uzbeke:

yuqorida

vjetname:

trên đây

zulue:

ngenhla

al super, super ...-n

Al loko situanta super ¹: la fiŝoj elsaltis super la akvon^Z ; etendu vian manon super la riverojn kaj la lagojn^Z ; la suno leviĝis super la teron^Z ; la akvo ŝprucas alte super nin^Z ; la aerŝipo flugas super la landon^Z ; la potenca metala sono trakuris la kortojn, resaltis de la dikaj muroj de l' templo kaj forflugis super la tritikajn kampojn^B ; dume Dio, la Eternulo, pretigis hederon, kaj ĝi elkreskis super lian kapon, por ke li havu ombron super sia kapo kaj liberiĝu el sia suferado [3].

Rim.: Pri la prepoziciaj kunaĵoj kun al, vidu rimarkon sub al ĉe.

3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jona 4:6

hungare:

fölé

de super

De ¹,² loko situanta super: leviĝis la nubo de super la tabernaklo de atesto [4]; [la virino] levis la kapon de super la laboro ^Marta .

4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 10:11

hungare:

fölül

II.

Vortero, esprimanta pli altan forton, gradon aŭ rangon:

supera

Estanta super io, pro sia kvalito aŭ funkcio: tiu ĉi ŝtofo estas supera ol, al tiu; sed mi min detenas, por ke neniu min opiniu supera ol tia, kia li vidas min [5]; mi povus ami nur superan ol mi [6]; supera oficiro, merito, inteligento, matematiko; malsupera situacio; la superaj, malsuperaj klasoj de la socio; la saĝeco havas superecon antaŭ (al, super) la malsaĝeco^Z .

5. La Nova Testamento, II. Korintanoj 12:6
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉap. 12a

angle:

superior

ĉeĥe:

nadřízený, vrchní, vyšší

france:

supérieur (adj.)

hispane:

superior (adj.)

hungare:

felső, felettes, meghaladó, túlszárnyaló

nederlande:

superieur

ruse:

высший, превосходящий

slovake:

nadriadený, vrchný, vyšší

tokipone:

sewi

^*superi [7]

(x)

Esti supera je io aŭ iu: li superis antaŭ, super ĉiuj siaj kamaradoj; malbona virino diablon superas ^PrV ; tiu arbo superas ĉiujn aliajn per sia alteco; la laciĝo superis la eksciton^B ; li superas ĉiujn per sia kuraĝo^B ; per volo vi povos superi ĉiujn malfacilaĵojn; superi la aĝon de 80 jaroj; la sukceso superis ŝian atendon; vi superas la famon, kiun mi aŭdis^Z venki, estri, superpasi, transpasi, regi.

7. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Universala Vortaro, super'i

angle:

top, outdo

ĉeĥe:

nabýt převahu, přebít, předstihnout, předstihovat, předčít, překonat, překročit, přemoci, přemáhat, převýšit, udolat

france:

dépasser, dominer, surplomber

hispane:

superar, dominar

hungare:

felette van, felülmúl, túllép, legyőz, meghalad, überel

nederlande:

overtreffen, te boven gaan

ruse:

превосходить, превзойти

slovake:

predstihnúť, prekonať, premáhať, premôcť, prerásť, presahovať, prevyšovať, zdolať

superigi

(tr)

Igi ion aŭ iun supera.

france:

élever

superemo

Deziro aŭ tendenco pri supereco konkuremo.

ĉeĥe:

snaha o převahu

hungare:

fölényeskedés

nederlande:

eerzucht

slovake:

snaha o prevahu

superulo

Homo, kiu havas aŭtoritaton super alia.

angle:

superior

ĉeĥe:

nadřízený (osoba), šéf

france:

supérieur (subst.)

hispane:

superior

hungare:

felettes, elöljáró

nederlande:

meerdere

ruse:

высокопоставленное лицо

slovake:

nadriadený

nesuperebla

Tiel eminenta, ke ĝin oni ne povas superi: Dondi alfrontis kaj venkis ankaŭ la „Inferon“, preskaŭ malrespekte al la kaloĉaja traduko, kiu rezistadis pli ol sepdek jarojn kaj estis daŭre opiniata nesuperebla [8].

8. C. Minnaja: Dante laŭ Dondi, Beletra Almanako, 2010-02 (7), p. 77a-91a

france:

indépassable, insurpassable

III.

super-

(prefikso)

1.

Prezentanta fizikan plialtecon: superelstari; superpendi; supersigno; la urbon superstaras monteto.

Rim.: En la vorto supervesto^Z, la pref. signifas nur, ke tia vesto kovras la ceterajn vestojn kaj ne signigas ke ĝi ne tuŝas ilin.

2.

Prezentanta metaforan spiritan superecon: superforti; Superhomo; superbrili (superi per sia brilo); superkrii (krii pli laŭte ol); supersaĝi (venki per sia inteligento); superintendanto; superbela (belega, sublima); supernatura; la sukceso superpasis la esperojn; superregi; superruzi.

3.

Havanta troecon, eksceson, ekstrecon: superabunda, superflua (superanta la bezonon. marcipano), superpaŝi; supergajno (eksterkutima, pretera gajno); supernombro (ekstranombro); supertakso (plia takso); supernutrado (nutrado superanta la normalan kvanton); superresto^Z ; supersaturi, superŝarĝo, supertago; la glaso superpleniĝis (f. oni ne povas elteni plie).

4.

Montranta objekton, inkluzivantan alian samstrukturan objekton, aŭ iel pli vastan ol ĝi. superaro, supergrafeo, superkorpo.

angle:

S~homo: super-human 2. super- 3. over-

france:

super-, sur-

hispane:

super-, sobre-

hungare:

szuper-, csúcs-, túl- ~elstari: kimagaslik ~pendi: kilóg ~signo: felüljelzés, ékezet S~homo: felsőbbrendű ember, superman ~brili: túlragyog ~krii: túlkiabál ~saĝi: lepipál, túlszárnyal ~intendanto: szuperintendáns ~ruzi: rászed, túljár az eszén ~resto: maradvány

nederlande:

~signo: kapje, boventeken, accent S~homo: Superman ~ruzi: te slim af zijn

ruse:

над-, сверх-, пере-, супер- 4. над-