*superPV
- I.
-
*super
Prepozicio montranta:- 1.
-
Lokon pli altan ol la indikita per la dependa vorto:
la suno estas ankoraŭ super la horizonto;
super la tero sin trovas aero
[1];
mi donis pluvon super iu urbo kaj ne aliaZ
;
unu fenestreto, malfermiĝanta super la tegmento, donis ne
sufiĉan lumonZ
;
tenante la manojn super la okuloj li rigardadisZ
;
saliko staras super la riveroZ
;
la termometro montras du gradojn super la nulo;
niaj kapoj en la daŭro de tutaj horoj estis klinitaj super la
laboroZ
;
Josef kisis siajn fratojn kaj ploris super iliZ
;
li sidas en ŝuldoj ĝis super la ŝultroj
PrV
;
levu standardon super la popolojZ
;
flugilojn viajn super mi etenduZ
;
lia okulo (propre: lia rigardo) vagadis
super la bela ĉirkaŭaĵoZ
;
la vespera ombro etendiĝas super la kamparo.
Rim.: Pri uzo de super kun akuzativo, vd al super, super ...-n.
- 2.
- Pozicion de io aŭ iu, kies forto, grado aŭ rango estas pli alta ol tiu de alia: tio estas super ĉiuj homaj fortoj, super mia povo; kaj oni metis super ilin laborestrojn, por premi ilin per malfacilaj laboroj [2]; ni devas meti nian komunan celon super ĉiuj forgesindaj disputoj; vi devas suprenlevi vin super (malŝati) tiuj malprofundaj babiloj; kiam insistis super li liaj servantoj, li obeis ilian voĉonZ ; ne konvenas al sklavo regi super princojZ ; vi havas super mi senliman potenconZ ; havi monopolon super la merkato; vi volas havi Davidon kiel reĝon super viZ ; super la trezoroj de la reĝo estis AzmavetZ ; la generalo estas super la koloneloB ; kampulo volas leviĝi super sian statonZ .
- 3.
-
Staton de iu, kies atento direktiĝas al ia laboro:
la trompantoj laboradis super la malplenaj
teksilojZ
;
li ŝvitas ankoraŭ super la alfabeto
PrV
;
ŝi sidis super peco da tolo, kiun ŝi kudris
diligenteZ
;
kiam ajn oni venas, li ĉiam sidas super laboroZ
;
li laboris energie super la projekto de lingvo internacia;
laboru ankaŭ iom super la muzikoZ
;
laborante super mi mem mi kompletigus miajn
sciojnZ
;
mediti super ioZ
.
ĉe, pri, por
1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 26
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 1:11- afrikanse:
- bo
- albane:
- sipër
- amhare:
- ከላይ
- angle:
- 1. above, over
- arabe:
- فوق
- armene:
- վեր
- azerbajĝane:
- bax
- bengale:
- উপরে
- birme:
- အထက်
- bosne:
- više
- ĉeĥe:
- super, supr
- dane:
- ovenfor
- estone:
- üle
- eŭske:
- goiko
- filipine:
- sa itaas
- france:
- au-dessus de
- galege:
- sobre
- germane:
- 1. über 2. über 3. über
- guĝarate:
- ઉપર
- haitie:
- pi wo a
- haŭse:
- a sama
- hinde:
- ऊपर
- hispane:
- arriba 1. sobre (sin contacto) 2. por encima de (en rango, grado...)
- hungare:
- felett, fölött
- igbe:
- n’elu
- irlande:
- thuas
- islande:
- ofan
- japane:
- 上記
- jave:
- ndhuwur
- jide:
- אויבן
- jorube:
- loke
- kanare:
- ಮೇಲೆ
- kartvele:
- ზემოთ
- kazaĥe:
- Жоғарыда
- kimre:
- uchod
- kirgize:
- жогору
- kmere:
- ខាងលើ
- koree:
- 위
- korsike:
- sopratuttu
- kose:
- ngasentla
- kroate:
- više
- kurde:
- ser
- latine:
- supra
- latve:
- iepriekš
- laŭe:
- ຂ້າງເທິງ
- litove:
- aukščiau
- makedone:
- над
- malagase:
- ambony
- malaje:
- 1. atas
- malajalame:
- മുകളിൽ
- malte:
- hawn fuq
- maorie:
- i runga
- marate:
- वरील
- monge:
- saum toj no
- mongole:
- Дээр дурдсан
- nederlande:
- 1. boven 2. boven
- nepale:
- माथि
- njanĝe:
- pamwamba
- okcidentfrise:
- oer
- panĝabe:
- ਉਪਰੋਕਤ
- paŝtue:
- پورته
- ruande:
- hejuru
- ruse:
- 1. над 2. над, сверх 3. над
- samoe:
- i luga
- sinde:
- مٿي
- sinhale:
- ඉහත
- skotgaele:
- gu h-àrd
- slovake:
- super
- slovene:
- zgoraj
- somale:
- kor ku xusan
- ŝone:
- kumusoro
- sote:
- ka holimo
- sunde:
- di luhur
- svahile:
- juu
- taĝike:
- дар боло
- taje:
- ข้างบน 2. เหนือ 3. ภายใต้
- tamile:
- மேலே
- tatare:
- өстә
- telugue:
- పైన
- tibete:
- སྒང་ལ་
- ukraine:
- вище
- urdue:
- اوپر
- uzbeke:
- yuqorida
- vjetname:
- trên đây
- zulue:
- ngenhla
al super, super ...-n
-
Al loko situanta
super 1:
la fiŝoj elsaltis super la akvonZ
;
etendu vian manon super la riverojn kaj la
lagojnZ
;
la suno leviĝis super la teronZ
;
la akvo ŝprucas alte super ninZ
;
la aerŝipo flugas super la landonZ
;
la potenca metala sono trakuris la kortojn, resaltis de la
dikaj
muroj de l' templo kaj forflugis super la tritikajn
kampojnB
;
dume Dio, la Eternulo, pretigis hederon, kaj ĝi
elkreskis super lian kapon, por ke li havu ombron
super sia kapo kaj liberiĝu el sia suferado
[3].
Rim.: Pri la prepoziciaj kunaĵoj kun al, vidu rimarkon sub al ĉe.
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jona 4:6- hungare:
- fölé
- taje:
- ขึ้นไปข้างบน, ขึ้นไปเหนือ
de super
- II.
-
Vortero, esprimanta pli altan forton, gradon aŭ rangon:
supera
- Estanta super io, pro sia kvalito aŭ funkcio: tiu ĉi ŝtofo estas supera ol, al tiu; sed mi min detenas, por ke neniu min opiniu supera ol tia, kia li vidas min [5]; mi povus ami nur superan ol mi [6]; supera oficiro, merito, inteligento, matematiko; malsupera situacio; la superaj, malsuperaj klasoj de la socio; la saĝeco havas superecon antaŭ (al, super) la malsaĝecoZ .
5. La Nova Testamento, II. Korintanoj 12:6
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉap. 12a- angle:
- superior
- ĉeĥe:
- nadřízený, vrchní, vyšší
- france:
- supérieur (adj.)
- hispane:
- superior (adj.)
- hungare:
- felső, felettes, meghaladó, túlszárnyaló
- nederlande:
- superieur
- ruse:
- высший, превосходящий
- slovake:
- nadriadený, vrchný, vyšší
- tokipone:
- sewi
- ukraine:
- вищий, верхній
*superi [7]
(x)-
Esti supera je io aŭ iu:
li superis antaŭ, super
ĉiuj siaj kamaradoj;
malbona virino diablon superas
PrV
;
tiu arbo superas ĉiujn aliajn per sia alteco;
la laciĝo superis la ekscitonB
;
li superas ĉiujn per sia kuraĝoB
;
per volo vi povos superi ĉiujn malfacilaĵojn;
superi la aĝon de 80 jaroj;
la sukceso superis ŝian atendon;
vi superas la famon, kiun mi aŭdisZ
venki, estri, superpasi, transpasi, regi.
7. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Universala Vortaro, super'i- angle:
- top, outdo
- ĉeĥe:
- nabýt převahu, přebít, předstihnout, předstihovat, předčít, překonat, překročit, přemoci, přemáhat, převýšit, udolat
- france:
- dépasser, dominer, surplomber
- hispane:
- superar, dominar
- hungare:
- felette van, felülmúl, túllép, legyőz, meghalad, überel
- nederlande:
- overtreffen, te boven gaan
- ruse:
- превосходить, превзойти
- slovake:
- predstihnúť, prekonať, premáhať, premôcť, prerásť, presahovať, prevyšovať, zdolať
- ukraine:
- перевершувати, перевищувати
superigi
(tr)- Igi ion aŭ iun supera.
- france:
- élever
superemo
-
Deziro aŭ tendenco pri supereco
konkuremo.
- ĉeĥe:
- snaha o převahu
- hungare:
- fölényeskedés
- nederlande:
- eerzucht
- slovake:
- snaha o prevahu
- ukraine:
- зверхність, зарозумілість
superulo
- Homo, kiu havas aŭtoritaton super alia.
- angle:
- superior
- ĉeĥe:
- nadřízený (osoba), šéf
- france:
- supérieur (subst.)
- hispane:
- superior
- hungare:
- felettes, elöljáró
- nederlande:
- meerdere
- ruse:
- высокопоставленное лицо
- slovake:
- nadriadený
- ukraine:
- високопоставлена особа, начальник
nesuperebla
- Tiel eminenta, ke ĝin oni ne povas superi: Dondi alfrontis kaj venkis ankaŭ la „Inferon“, preskaŭ malrespekte al la kaloĉaja traduko, kiu rezistadis pli ol sepdek jarojn kaj estis daŭre opiniata nesuperebla [8].
8. C. Minnaja: Dante laŭ Dondi, Beletra Almanako, 2010-02 (7), p. 77a-91a- france:
- indépassable, insurpassable
- ukraine:
- непереборний, непоборний, незборимий
- III.
-
super-
(prefikso)- 1.
-
Prezentanta fizikan plialtecon:
superelstari;
superpendi;
supersigno;
la urbon superstaras monteto.
Rim.: En la vorto supervestoZ, la pref. signifas nur, ke tia vesto kovras la ceterajn vestojn kaj ne signigas ke ĝi ne tuŝas ilin.
- 2.
- Prezentanta metaforan spiritan superecon: superforti; Superhomo; superbrili (superi per sia brilo); superkrii (krii pli laŭte ol); supersaĝi (venki per sia inteligento); superintendanto; superbela (belega, sublima); supernatura; la sukceso superpasis la esperojn; superregi; superruzi.
- 3.
- Havanta troecon, eksceson, ekstrecon: superabunda, superflua (superanta la bezonon. marcipano), superpaŝi; supergajno (eksterkutima, pretera gajno); supernombro (ekstranombro); supertakso (plia takso); supernutrado (nutrado superanta la normalan kvanton); superrestoZ ; supersaturi, superŝarĝo, supertago; la glaso superpleniĝis (f. oni ne povas elteni plie).
- 4.
Montranta objekton, inkluzivantan alian samstrukturan objekton, aŭ iel pli vastan ol ĝi.
superaro, supergrafeo, superkorpo.
- angle:
- S~homo: super-human. 2. super- 3. over-
- france:
- super-, sur-
- hispane:
- super-, sobre-
- hungare:
- szuper-, csúcs-, túl- ~elstari: kimagaslik. ~pendi: kilóg. ~signo: felüljelzés, ékezet. S~homo: felsőbbrendű ember, superman. ~brili: túlragyog. ~krii: túlkiabál. ~saĝi: lepipál, túlszárnyal. ~intendanto: szuperintendáns. ~ruzi: rászed, túljár az eszén. ~resto: maradvány.
- nederlande:
- ~signo: kapje, boventeken, accent. S~homo: Superman. ~ruzi: te slim af zijn.
- ruse:
- над-, сверх-, пере-, супер- 4. над-
administraj notoj
~:
Mankas verkindiko en fonto.
al ~, ~ ...-n: Mankas verkindiko en fonto.
~a: Mankas verkindiko en fonto.
~i : Mankas verkindiko en fonto.
~igi: Mankas dua fontindiko.
~igi: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~emo: Mankas dua fontindiko.
~emo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~ulo: Mankas dua fontindiko.
~ulo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~-: Mankas verkindiko en fonto.
al ~, ~ ...-n: Mankas verkindiko en fonto.
~a: Mankas verkindiko en fonto.
~i : Mankas verkindiko en fonto.
~igi: Mankas dua fontindiko.
~igi: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~emo: Mankas dua fontindiko.
~emo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~ulo: Mankas dua fontindiko.
~ulo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~-: Mankas verkindiko en fonto.