^*kovr/i ^PV

(tr)

1.

Tute surmeti per...:

a)

(iu) Garni ion per io, kion oni metas aŭ etendas sur ĝin: [li] alportis kovritan pladon [1]; kun klinita kapeto [sub] la lana tuko, per kiu ŝi sin kovris, ŝi eniris ^Marta ; mi bele kovris mian liton per multkoloraj teksaĵoj [2]; la lana ĉemizo estis superkovrita per refaldita blanktola kolumo [3]; la popolo eniradis en la korton […] kovritan per ŝtona planko [4]; li kovris la domon per traboj kaj tabuloj el cedroj [5]; [ŝi] kovris longan tablon kaj donis al ili grandan pladon da griaĵo [6]; tablo kovrita (per riĉaj pladoj) faras amikojn ^PrV . drapiri, sterni, tapeti, envolvi, vesti, vindi

b)

(io) Garni ion, estante metita aŭ etendita sur ĝi: junko kovris mian kapon [7]; ŝiaj oraj haroj ekbrilis […] kaj kiel mantelo kovris ŝin tutan [8]; nigra lana tuko kovris ŝiajn harojn ^Marta ; pargeto kovrita de ŝvelmola tapiŝo ^Marta ; la tablo estis kovrita per blindige blanka tablotuko [9]. tegi.

c)

(iu) Dismeti, disĵeti ion sur ion, laŭ pli malpli granda kvanto: pro la multo de siaj ĉevaloj li kovros vin per polvo [10]; [la] muroj estis kovritaj per portretoj [11]; la peco da pano […] estis kovrita de tavoleto da butero ^Marta ; ŝi kovradis ilin per kisoj [12]. ŝuti.

d)

(io) Esti dismetita, disĵetita sur io, laŭ pli malpli granda kvanto: la ĉerizarboj estis plene kovritaj de sukaj nigraj, preskaŭ varmegaj ĉerizoj [13]; la erikejo estis kovrita de floranta eriko [14]; la lepro kovris lian tutan korpon [15]; la stratojn kovris dika tavolo da neĝo ^Marta ; la aero resonadis de […] siblantaj sagoj, kiuj elverŝiĝis super ŝi kiel ĉion ŝutkovranta hajlego [16]; vojon batitan herbo ne kovras ^PrV ; floroj kaj kronoj kovris la ĉerkon [17]; la akridoj […] kovros la supraĵon de la tero [18]; ebenaĵo […] kovrita de kreskaĵoj de la dezerto [19]; fingroj kovritaj de kaloj [20]; la montoj estis kovritaj de neĝo [21]; esprimo de mortiga ofendo kovris ŝian vizaĝon ^Marta ; [li estis] kovrita de malvarma ŝvito [22]; ŝi estas kovrita de honto kaj de malhonoro [23].

2.

Kaŝi per surmeto.

a)

(iu) Kaŝi metante sur ion: ŝi kovris al si per la manoj la orelojn ^BdV ; kovru al vi la okulojn per via […] manplato ^Marta ; paroli per vortoj kovritaj (subkomprenigantaj tion, kion oni ne volas klare esprimi; vd aludi) ^PrV . ŝi penis kovri sian eksciton ^BdV ; kiu kovras kulpon, tiu serĉas amikecon [24]; amo kovras ĉiujn pekojn [25]. kamufli, ŝirmi, ŝtopi, vuali

b)

(io) Kaŝi metite sur io: nuboj kovris la ĉielon, fariĝis mallume [26]; la esprimon de ŝiaj okuloj oni ne povis vidi, ĉar ili estis kovritaj per okulvitroj ^Marta ; [ĉambro] kovrita de krepusko ^Marta ; (figure) miajn okulojn kovris la maltrankvilo pri la edzino [27]; nebuloj […] kovras la rigardon ^Ifigenio ; malĝoj’ kaŝita tamen ĉiam kovras mistere vian koron ^Ifigenio .

3.

Kompensi: necesis kovri la deficitojn el la kapitala konto ^EeP ; la pogranda profito ne povas kovri la koston ^KrM ; la ceteraj 10 % estis utiligataj por kovri la elspezojn ^EeP ; bedaŭro kaj ĉagreno ŝuldon ne kovras ^PrV ; ni devas nin demandi, […] ĉu la utilo de la ŝanĝo kovrus la malutilon [28].

4.

(figure) Enteni, inkluzivi, trakti: la respondantaj kolornomoj de diversaj lingvoj tipe ne kovras precize la saman „kampon“ aŭ parton de la spektro [29]; la tri verkoj „Sveda antologio“, „Sveda novelaro“ kaj „Sveda poemaro“ kovras grandan kaj varian terenon [30]; la ĉi-supra formulo fare de Ziko […] neniam kovris la tutan idean mem-difinon de la Esperantaj movado kaj komunumo [31].

1.

Io, kio kovras: sur la neĝa kovro brilis grandaj diamantoj [32]; ĝi estas lia sola kovro, ĝi estas la vesto por lia korpo [33]; dekkelke da libroj, kies diverskoloraj kovroj (vd bindaĵo) vidiĝis malantaŭ la klaraj vitroj ^Marta ; [ŝi] paŝadis per malpeza piedo sur lanuga herbokovro ^Marta ; faru tapiŝojn el kapra lano kiel kovron super la tabernaklo [34]; sub ombroriĉaj arboj ĝi kuŝas, sub kovro de kanoj kaj en ŝlimo [35]; ŝi faras al si kovrojn: delikata tolo kaj purpuro estas ŝiaj vestoj [36]; ŝi vidis pentritajn virojn sur la muro […], kun longaj kapkovroj sur siaj kapoj [37]; ŝi […] havis nenian alian kovron sur si krom siaj longaj nigraj haroj [38]; la ĉirkaŭkovro de mumio [39]; kovro estas movo de defendo permesanta protekti sin de atako (bato) per lokigado de armilo aŭ de parto de la korpo [40]. tavolo, tego, tegmento, sternaĵo, vesto.

2.

[41] (de aro E) Familio de subaroj, kies kunaĵo inkluzivas E. dispartigo;kvazaŭkompakta.

Objekto aŭ substanco, kiu kovras: ŝiaj haroj estas donitaj al ŝi kiel kovraĵo [42]; ili […] tiris peceton de ĉifona kurteno sur sin kiel kovraĵeton [43]; en ĉiuj salonoj kaj koridoroj estis sternitaj drapaj kovraĵoj, por ke oni ne aŭdu la paŝojn [44]; neprofundaj tranĉeoj, kun plata kovraĵo ^Metrop ; arde varmegaj vaportuboj, kies protektkovraĵoj jam delonge […] deŝiriĝis ^MortulŜip ; ho Ateno! […] – forprenu la kovraĵon, per kiu Eroso kovris la okulojn de ĉi tiu knabo – aŭ li rompos al si la kapon kontraŭ kolono en la templo de Venuso ^QuV ; li kovris sin per plumkovraĵo, kiu obee sekvis la formon de la korpo, kaj la kapo ripozis sur pluraj dikaj plumkusenoj ^KKr ; li vane knedis kaj tordadis la restantajn litkovraĵojn, la kuseno jam delonge malaperis sub la lito ^KKr . kovroblendo, kiraso, protekto, ŝelo¹, ŝirmilo¹

Ĉio, kion oni uzas por kovri ion ajn, kaj precipe:

a)

Movebla parto, kiun oni metas aŭ mallevas sur malfermaĵon de vazo, kesto, kofro ktp, por ĝin fermi: kia la poto, tia la kovrilo ^PrV ; ĉiu nefermita vazo, sur kiu ne estas kovrilo kun ŝnureto, estas malpura [45]; kovriloj por poŝhorloĝoj ^Marta ; en tiu momento oni forportis la ĉerkon […], kaj oni albatis la kovrilon [46]; la fortepianon oni malfermis, la interna flanko de la kovrilo estis ornamita per pejzaĝo [47]; la vilaĝano levis iomete la kovrilon (de la kesto) kaj enrigardis [48]; subite desaltis la kovrilo de la flartabakujo [49].

b)

Protekta dika teksaĵo aŭ ledaĵo: la sekvantan tagon li prenis la litkovrilon, kaj trempis ĝin en akvo kaj etendis ĝin sur lia vizaĝo, kaj li mortis [50]; eniris malriĉa maljuna homo, kiu estis envolvita en granda ĉevalkovrilo [51]; li portis […] specon de kovrilo sur la dorso kaj brusto [52]; li portis duonbotojn, rigidan kolkovrilon kaj pudritan perukon [53]; vi devas nur bone prepari mian liton kaj bati tiel la plumkovrilon, ke la plumoj flugu [54]; ŝia edzo [ne] povosciis etendi siajn piedojn konforme al la litkovrilo [55]; la neĝa nubo pretigos al vi molan liton, ĝi metos tutan litotukon, molan litkovrilon ĉirkaŭ viajn piedojn [56]; puf-seĝoj […] kun bluaj atlasaj kovriloj ^FK ; defleksinte pordkovrilon, tremante […] eniris brunvizaĝa sklavo ^FK . tapiŝo.

c)

Antaŭa kaj malantaŭa plato de bindaĵo: avineto havas preĝolibron kun dikaj arĝentaj kovriloj [57]; la patro […] mallevis la rigardon kaj tamburetis per la fingropintoj sur la kovrilo de la libro ^InfanTorent2 ; en 1887 Zamenhof aperigis en Varsovio 28-paĝan, grizkovrilan libreton, la Unua Libro por Rusoj ^EeP .

d)

Panelo, kiu estas adaptita ekstere aŭ interne kaj povas malfermiĝi kontraŭ la fenestro¹; ŝutro: la fenestrokovriloj estis fermitaj, tamen tra ili briletis lumo [58]; ni devas fermi la fenestrajn kovrilojn, por ke la suno ne enlumu [59]; bela dometo kun ses frontaj fenestroj […] kun verdaj gajaspektaj fenestrokovriloj ^Marta .

e)

(figure) Ĉio, kio kovras reale aŭ metafore: peza neĝa kovrilo kuŝis sur la verdaj kampoj [60]; la krepusko jam komencis sterni sian kovrilon ^IK ; mia koro estas maltrankvila, kvazaŭ mi havus kovrilon sur la okuloj [61]; iam defalos la kovrilo de viaj okuloj [62]; mi neniam kovrilon (ŝirmilon, pretekston) faris el la pastra rajto ^Ifigenio .

Envolve kovri: li disŝiris siajn vestojn kaj ĉirkaŭkovris sin per sako [63]; la kaptitan fiŝon ili tuj ĉirkaŭkovras per malseka argilo kaj kaŝas ĝin en glaciejo ^FK ; ŝi malfermis malgrandan ligpakaĵon, elprenis el ĝi ian objekton, ĉirkaŭkovris ĝin per la tuko kaj eliris ^Marta ; vi fariĝos pala kaj malvarma, ĝis via haŭto ĉirkaŭkovros nur skeleton [64]; unu el la potencaj reĝoj de la malproksima antikveco, ĉirkaŭita de granda lukso, kuŝas en mumia ĉirkaŭkovro [65]; tiam defalis la rana ĉirkaŭkovro, ŝi estis la juna belulino [66].

Parte kovri unu la alian; ne esti tute apartigitaj: la karaktero de Dio en la libro kaj la bildo de Dio en kutimaj religioj interkovras pri la plej gravaj karakterizaĵoj, kiel amo kaj respekto por la homa libera volo, sed la transa Dio ne havas pli primitivajn karakterizaĵojn kiel perforton, koleron aŭ venĝon [67]; la terminoj „konkura komputado“, „paralela komputado“, kaj „disa komputado“ multe sin interkovras, kaj neniu distingo ekzistas inter ili [68]. disjunkcio, intersekci sin

(tr)

1.

Malgarni ion de tio, kio ĝin kovris: li levis la ĉapelon kaj malkovris belan frunton kun profunda sulko inter la brovoj ^IK ; li malkovris la manon, ke la serpento tie mordu ^FK ; ĉu vi kovros ĝin tie ĉi sub malkovrita ĉielo, kiel mi ordonis […] ^BdV ? Mi admiras la naturon, / Se ĝis super la genuo / Ĝi malkovras belan kruron [69]; foriĝis antaŭ ili unu ŝtono de la planko, malkovrante truon, tra kiu ili malsupreniris [70]; la akvo tre malleviĝis kaj malkovris ĉiutage novajn terajn pecojn [71]; kaj la reĝo Nebukadnecar sendis al la satrapoj […], ke ili venu al la solena malkovro de la statuo [72].

2.

Malkaŝi, konigi ion kaŝitan: ĉu […] la dioj ordonas al mi malkovri mian animon ^FK ? Allah […] nur al la kredantoj, per la buŝo de la profeto, malkovris la misterojn (revelacii) ^FK ; [li] havis bonan influon sur la ĉagrenon de la kliento kaj inklinigis lin esti malkovrita kaj pli parolema ^BdV ; La plano de l’ junulo malkovriĝas, / Kaj per kruela morto nun la reĝo / La atencinton punas ^Ifigenio ; ĉio malkovriĝis! malbenita lakeo ^IK ! malkovri antaŭ iu sian koron ^PrV .

3.

Fine trovi ion kaŝitan aŭ nekonatan: malkovri, kiu estas la pseŭdonima aŭtoro ^DL ; mi demandis, esperante iom malkovri la sekreton ^FK ; oni devas ankaŭ esplori la internon de Labirinto kaj malkovri, tra kie eniris [li] [73]; ŝin observis de nuko ĝis kalkanoj kun tiu atento speciala al kuracisto, kiam li studas la simptomojn de la malsano, kiun li penas malkovri ^ChL ; kie Viktoro vidis nur vantecan kontentiĝon, la markizo malkovris alian senton ^KPr .

4.

Esti la unua, kiu ekvidas aŭ ektrovas ion ĝis tiam nekonatan: ni estis en la templo kvin, laborantaj por malkovri la misterojn de la naturo [74]; Kristoforo Kolumbo [postulis ke] li estos farita vicreĝo de la nove malkovrotaj landoj ^FK ; oni nomas ĝin Przewalskii laŭ la nomo de ĝia rusa malkovrinto [75]; kajero [pri] malkovro de planedoj ekstere de nia sunsistemo kaj evoluo de la steloj [76]. elpensi, eltrovi, inventi.