*liber/a PV

*libera

1.
Ne ĝenata de baro, de fremda volo, de ekstera trudo: vi estas libera decidi, akcepti, rifuzi; libera decido; havi liberan elekton [1] [2]; libera volo; libervola.
a)
Ne submetita al iu materia aŭ morala baro: tute libera kiel birdo aera PrV ; lasi la hundon libera en la korto; post dutaga aresto li estis libera; gardi la liberajn movojn de siaj membroj; libera je katenoj; ŝia mano estas ankoraŭ libera (ŝi estas nek edzinigita nek fianĉinigita); mi purigis mian koron, mi estas libera de mia peko [3]; esti libera de maltrankvileco, de zorgoj, pasioj; libera de ŝuldoj, de ĉiu devo, de sia promeso; vi estos tute liberaj de partoprenado en la deficito; Esperanto estas libera je ĉiuj esceptoj; la libro ne estas libera je tiu malbonaĵo; kapabli liberan (facilan kaj fluan) paroladon de Esperanto. VD:facila, kvita, ne malhelpata, senĝena1
b)
Ne submetita al politika dependeco: libera civitano; en la suda Afriko, en la libera regno Oranĝo [4]. VD:aŭtonoma
c)
Ne submetita al iaj specialaj kondiĉoj: la eniro en la ekspozicion estas libera (al ĉiuj permesata, senpaga); libera trafiko (plene permesita, sen doganoj kaj formalaĵoj); libera industrio; Esperanto estas libera apartenaĵo al la tuta mondoZ ; libera verso (ne observantaj la samecon de la verspiedoj). VD:senbara, senceremonia, senembarasa, senĝena, senregula
d)
(pri spaco, tempo, homo) Neokupita, disponebla: ĉu la seĝo estas libera? la vojoj fariĝu liberaj [5]; lasu liberan interspacon inter unu grego kaj alia [6]; la vespero restos libera por la vizito de la urbo; li ... ne havis eĉ unu minuton liberan [7]; havi neniun liberan tempon; mi ne povos ĉeesti la morgaŭan kunvenon ĉar mi ne estos libera. VD:vakanta
VD:arbitra, laŭplaĉe, nedevigita, libervola, spontanea
2.
MAT (p.p. subaro de modulo aŭ vektora spaco) Kies elementoj estas lineare nedependaj: subaro, al kiu apartenas la nula vektoro, ne estas libera. VD:bazo
1. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 3. Etimologio
2. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 4. Fonetiko
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 20:9
4. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 5, el la vivo kaj sciencoj, bagateloj
5. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 3, anekdotoj
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 32:16
7. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 4, rakontoj, Arturo, (rakonto de V. Devjatnin), 5
angle:
free 2. linearly independent
beloruse:
свабодны, вольны 1.b незалежны 1.d незаняты, вакантны, пусты 1. незалежны
ĉeĥe:
neobsazený, svobodný, volný
ĉine:
暢 [chàng], 畅 [chàng], 漫 [màn], 空閒 [kòngxián], 空闲 [kòngxián], 空余 [kòngyú], 空餘 [kòngyú], 暢通 [chàngtōng], 畅通 [chàngtōng], 无拘束地 [wújūshùde], 無拘束地 [wújūshùde], 自如 [zìrú], 自由 [zìyóu]
france:
libre 2. linéairement indépendant, libre (linéairement indépendant)
germane:
frei 1.a frei, ungebremst 1.b frei, unabhängig 1.c frei zugänglich, allgemein verfügbar 1.d frei, verfügbar 1. frei 2. linear unabhängig (-e Teilmenge), frei (-e Untermenge) 2. linear unabhängig
greke:
ελεύθερος
hispane:
libre 2. linealmente independiente
hungare:
szabad, mentes ~a verso: szabadvers.
indonezie:
1.a bebas 1.b merdeka 1.c bebas 1.d kosong, lowong, senggang
itale:
libero ~a verso: verso libero.
japane:
自由な [じゆうな], 独立の [どくりつの], 束縛されない [そくばくされない], 免れた [まぬがれた], ひまな, 空いている [あいている], 広々した [ひろびろした]
katalune:
lliure 2. linealment independent
kurde:
azad
nederlande:
vrij
nepale:
निःशुल्क
pole:
wolny, swobodny 2. liniowo niezależny
portugale:
livre 2. linearmente independente
rumane:
liberă 2. liniar independent
ruse:
свободный 2. линейно независимый
slovake:
slobodný, voľný
tibete:
སྟོང་པ་
ukraine:
вільний, незалежний, незайнятий, безперешкодний
volapuke:
libik

libere

En maniero libera: libere agi, decidi; nian lingvon ĉiu povas libere uzi por iu ajn celo; pripensu tion memstare, libere de ĉia fremda influo; pri propra afero neniu juĝas libere (senpartie) PrV ; libere sur ŝiaj ŝultroj falis la haroj; tiam mi spiris pli libere; mi petas ke vi libere (senĝene) diru vian opinion; lasi libere flui la kritikojn; ĉiun libron, verkitan en la lingvo internacia, libere (sen malhelpo, facile) povas, kun vortaro en la mano, legi ĉiu [8]; en tiu lernejo oni povas libere instrui Esperanton; ĉiu povas libere eldoni verkojn en Esperanto; vivu mizere, sed vivu libere PrV .
8. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 6, artikoloj pri esperanto, el la unua libro de la lingvo esperanto, 2
angle:
freely
beloruse:
свабодна, вольна
ĉeĥe:
svobodně
france:
librement
germane:
frei
greke:
ελεύθερα
hispane:
libremente
hungare:
szabadon
indonezie:
dengan bebas
itale:
liberamente
japane:
自由に [じゆうに], 好き勝手に [すきかってに], 遠慮なく [えんりょなく], 自在に [じざいに], とらわれずに
katalune:
lliurement, sense traves
nederlande:
vrijuit
pole:
wolno, nieskrępowanie, swobodnie
portugale:
livremente
rumane:
lent, încet, libertate, gratuit, în mod liber
ruse:
свободно
slovake:
slobodne
ukraine:
вільно
volapuke:
libiko

libero

Libereco: la bienhavanto ... promesis doni al li plenan liberon kaj dudek orajn monerojn [9]. prefere tuj mortigu min […] se mi devas perdi la liberon [10]; pli bona pano sen butero, ol kuko sen libero PrV .
9. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 3, anekdotoj
10. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XIX
angle:
freedom, liberty
beloruse:
свабода, воля
ĉeĥe:
svoboda
ĉine:
自由 [zìyóu]
france:
liberté
germane:
Freiheit
greke:
ελευθερία
hispane:
libertad
hungare:
szabadság
indonezie:
kebebasan, kemerdekaan
itale:
libertà
japane:
自由 [じゆう], 独立 [どくりつ], 解放 [かいほう], 免除 [めんじょ], 権利 [けんり]
katalune:
llibertat
kurde:
azadî
nederlande:
vrijheid
pole:
wolność, swoboda
portugale:
liberdade
rumane:
libertate (filozofie)
ruse:
свобода
slovake:
sloboda, voľnosť
ukraine:
боротьба за волю
volapuke:
lib

libereco

Stato de iu aŭ io, kiu estas libera: akiri Marta , gajni VivZam , lasi [11], ĝui Marta liberecon; la politika, komerca, gazetara libereco; mi salutas vin, lando de la libereco [12]; batali por la libereco, por la homaj rajtoj [13]; lasi al ĉiu homo plenan liberecon havi tian internan kredon, kiu ŝajnas al li plej bona VivZam .
11. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XVIII
12. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910
13. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Dua Kongreso Esperantista en Genève en la 28a de aŭgusto 1906
angle:
freedom, liberty
beloruse:
свабода, воля
ĉeĥe:
. volnost, svoboda
ĉine:
自由 [zìyóu], 意志的自由 [yìzhìdezìyóu], 无礼貌 [wúlǐmào], 無禮貌 [wúlǐmào], 特准区域 [tèzhǔnqūyù], 特準區域 [tèzhǔnqūyù], 登陆许可 [dēnglùxǔkě], 登陸許可 [dēnglùxǔkě], 自由区域 [zìyóuqūyù], 自由區域 [zìyóuqūyù]
france:
liberté
germane:
Freiheit
greke:
ελευθερία
hispane:
libertad
hungare:
szabadság
indonezie:
kebebasan, kemerdekaan
itale:
libertà
japane:
自由さ [じゆうさ]
katalune:
Llibertat
nederlande:
vrijheid
pole:
wolność, swoboda
portugale:
liberdade
rumane:
libertate (filozofie)
ruse:
свобода
slovake:
sloboda, voľnosť
ukraine:
воля, свобода
volapuke:
lib

liberigi

(tr)
Meti en liberan staton: liberigi malliberulon, sklavon; li retenis ŝin per la brako [sed] ŝi liberigis sin BdV ; la ŝipanaro kun estimego liberigis al li vojon [14]; liberigi la vojon de ŝtonoj [15]; liberigi iun el sklaveco [16] [17], de timo, de lia promeso, de mensoga akuzo, de siaj ŝuldoj; liberigita de sia respondeco BdV ; liberigita de duboj; klera homo liberigita de ĉia antaŭjuĝo; liberigi la lingvon de senutila balasto; ellerninte unu [sufikson] ni estas liberigitaj de la lernado de granda serio da vortoj FK ; tiu diplomo liberigas de militista servado; sin liberigi de (aŭ el sub) fremda jugo; la naciliberiga movado disvolviĝas. VD:emancipi, forliberigi, forskui, malsklavigi
14. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 4, rakontoj, nokto, (de Eube el Odeso)
15. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 62:10
16. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 6:6
17. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono
angle:
liberate
beloruse:
вызваліць, вызваляць, збавіць
ĉeĥe:
uvolňovat, vylučovat, vyvíjet
ĉine:
放走 [fàngzǒu], 解放 [jiěfàng], 释放 [shìfàng], 釋放 [shìfàng], 解鎖 [jiěsuǒ], 解锁 [jiěsuǒ]
france:
libérer, décharger (d'une tâche), délivrer (libérer), dispenser (d'une tâche)
germane:
befreien
greke:
ελευθερώνω
hispane:
liberar
hungare:
kiszabadít, felszabadít, megszabadít, mentesít
indonezie:
membebaskan, melepaskan, memerdekakan
itale:
liberare
japane:
解き放す [ときはなす], 解放する [かいほうする], 免除する [めんじょする], 自由化する [じゆうかする], 空ける [うつける]
katalune:
alliberar, lliurar
nederlande:
bevrijden
pole:
oswobodzić, uwolnić, wyzwolić
portugale:
libertar
rumane:
elibera, declanșa, dezlănțui
ruse:
освободить
slovake:
oslobodiť, prepustiť na slobodu, vyprostiť, vyslobodiť
ukraine:
визволяти, звільняти

liberiĝi

(ntr)
Seniĝi je baroj, malhelpoj, trudoj: la ... infanoj liberiĝis de la lernejo kaj de mateno ĝis vespero vivas laŭ propra plaĉo [18].
18. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, dua parto, ĉapitro 1a
angle:
get free
beloruse:
вызваляцца
ĉine:
解脫 [jiětuō], 解脱 [jiětuō]
france:
se délivrer, se libérer, se décharger (d'une tâche), se débarasser (d'une tâche), se dégager (d'une tâche), se dispenser (d'une tâche), se soustraire (à une obligation)
germane:
befreien
hispane:
liberarse, emanciparse, soltarse
indonezie:
membebas
itale:
liberarsi
japane:
解放される [かいほうされる], 免除される [めんじょされる]
katalune:
alliberar-se, emancipar-se, lliurar-se, soltar-se
pole:
uwolnić się, wyrwać się, uporać się
rumane:
descărca, evada, iesi din, învinge
ukraine:
визволятися, звільнятися

forliberigi

Liberigi de la devo resti ie, ĉe iu okupo, en iu stato: la juna knabino forliberigis la veturigiston, kiu enportis en la ĉambron du malgrandajn pakaĵetojn Marta ; se li elbatos denton de sia sklavo, li forliberigu tiun kompense pro la dento [19]; se oni forliberigus ŝin por tiu lernohoro [de Kristana religio], tio ĉe la aliaj infanoj eble povus veki malkontentecon [20]. VD:eksigi, maldungi
19. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 21:27
20. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Juda knabino
beloruse:
вызваляць, адпускаць (зь няволі, на волю)
ĉeĥe:
osvobodit vyřazením
ĉine:
放过 [fàngguò], 放過 [fàngguò]
france:
laisser partir, affranchir (un esclave), émanciper (un esclave), relâcher (laisser partir)
germane:
entlassen
hispane:
libertar, emancipar
indonezie:
memerdekakan (budak), membebastugaskan, membebaskan (budak), melepaskan (budak)
itale:
affrancare (uno schiavo), congedare (da un'occupazione)
japane:
自由に立ち去らせる [じゆうにたちさらせる]
katalune:
deixar anar, llibertar, emancipar, soltar
pole:
puszczać, puścić wolno
rumane:
lăsa, sa mergem
slovake:
oslobodiť
ukraine:
відпускати (на волю)

mallibera

Ne havanta liberon: ne insultu mizeran, ne moku malliberan PrV ; bela junulino estas kaptita de grafo kaj dorlotata, kvankam mallibera, en luksa ĉambro [21]; li verŝajne ne povas imagi al si vivon en mallibera lando, vivon en diktatoreca ŝtato [22]. VD:brido, ĉeno, jugo, kateno, sklavo, trudi
21. Monato, Donald Broadribb: Fabeloj tradiciaj kaj moderne verkitaj
22. Monato, Petro Desmet': Politika historio de la neŭtrala UEA
beloruse:
несвабодны, нявольны
ĉeĥe:
nesvobodný, uvězněný, zajatý
ĉine:
被俘虏 [bèifúlǔ], 被俘虜 [bèifúlǔ], 被囚 [bèiqiú]
france:
prisonnier (adj.), captif, privé de liberté
germane:
unfrei, gefangen
hispane:
prisionero (adj.), cautivo, privado de libertad
hungare:
rab
indonezie:
terbelenggu, terkekang, terkungkung, terkurung
itale:
prigioniero (aggettivo)
japane:
不自由な [ふじゆうな], 束縛された [そくばくされた], 従属した [じゅうぞくした], とらわれた
katalune:
esclau, empresonat, recluït, subjecte (adj.)
kurde:
darazxwar
nederlande:
gevangen
pole:
niewolny, zachowawczy, uwięziony
rumane:
obligațiune, conservator, prizonier
ruse:
несвободный
slovake:
uväznený, zajatý
ukraine:
невільний, поневолений, позбавлений волі, рідше зайнятий, недоступний

malliberejo

Domo destinita por enŝlosi arestitojn aŭ kondamnitojn: la ŝteliston oni metis en malliberejon DL ; Arturon arestis la polico […] li estis du aŭ tri semajnojn en la malliberejo, el kiu li lerte forkuris kaj malaperis, oni ne scias kien FK ; la gardisto de la malliberejo restas muta por ĉiuj liaj demandoj [23]. SUB:kaĝo, karcero
23. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 3, anekdotoj
angle:
prison, jail
beloruse:
месца пазбаўленьня волі, турма, вязьніца, астрог
ĉeĥe:
kriminál, nápravně výchovný ústav, věznice, ústav nápravného zařízení, ústav výkonu trestu, žalář
ĉine:
大狱 [dàyù], 大獄 [dàyù], 犴 [àn], 监狱 [jiānyù], 監獄 [jiānyù], 狱 [yù], 獄 [yù], 豻 [àn], 牢房 [láofáng], 大牢 [dàláo], 班房 [bānfáng], 牢狱 [láoyù], 牢獄 [láoyù]
france:
prison, maison d'arrêt
germane:
Gefängnis
hispane:
cárcel, prisión
hungare:
börtön, foĝáz
indonezie:
bui, hotel prodeo, kurungan, penjara, sel
itale:
carcere, penitenziario, prigione
japane:
刑務所 [けいむしょ], 拘置所 [こうちしょ]
katalune:
càrcer, presó
nederlande:
gevangenis
pole:
zakład karny, więzienie
rumane:
închisoare
ruse:
место лишения свободы, тюрьма, узилище
slovake:
trestnica, väznica, žalár
tibete:
བཙོན་ཁང་
ukraine:
в’язниця, тюрма

malliberigi

(tr)
Senigi je laŭvola irado, agado: oni do lin arestis, liajn skribojn forbruligis, lin mem malliberigis [24]. oni ne povas malliberigi homojn pro tio, ke ili volis konvinkiĝi, ĉu la sankta Nilo leviĝas, aŭ pro tio, ke ili aŭskultis muzikon [25]; en tiaj okazoj, kie kelka libereco alportas al ni nenian malutilon, kial ni devus senbezone nin malliberigi? [26]
24. Sándor Szathmári: Satiraj rakontoj, la falsa aŭguro
25. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XI
26. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Respondo 38, La Revuo, 1908, Majo, 1. Vortfarado
angle:
imprison
beloruse:
зьнявольваць
ĉeĥe:
uvěznit, zatknout, zbavit svobody
ĉine:
圄 [yǔ], 监禁 [jiānjìn], 監禁 [jiānjìn], 禁錮 [jìngù], 禁锢 [jìngù], 关押 [guānyā], 關押 [guānyā], 吸引住 [xīyǐnzhù], 俘 [fú], 俘虏 [fúlǔ], 俘虜 [fúlǔ]
france:
emprisonner, incarcérer
germane:
gefangen nehmen, festsetzen
hispane:
encarcelar, recluir
indonezie:
memenjarakan
itale:
imprigionare, incarcerare, rinchiudere (in carcere)
japane:
刑務所に入れる [けいむしょにいれる], 拘束する [こうそくする], 束縛する [そくばくする]
katalune:
empresonar
pole:
więzić
rumane:
reține
slovake:
uväzniť, zatknúť
ukraine:
поневолювати, позбавляти волі, ув’язнювати, кидати/садити за ґрати, кидати/садити у в’язницю/в тюрму

malliberulo

Iu, kiu estas tenata mallibera, kiu ne povas libere iri: ĉe tiu festo la provincestro kutimis liberigi al la homamaso unu malliberulon [27]; en la dezerton forkuradis homoj, kiuj povis perdi plu nenion: malliberuloj el la minejoj, krimuloj persekutataj [28]; la malliberulo gratis sur la muro versojn kaj bildojn, blanke sur nigre [29].
27. La Nova Testamento, S. Mateo 27:15
28. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XVII
29. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
angle:
prisoner
beloruse:
вязень, зьняволены, астрожнік
ĉeĥe:
trestanec, vězeň, zajatec
ĉine:
囚徒 [qiútú], 囚犯 [qiúfàn], 囚 [qiú], 拘囚 [jūqiú]
france:
prisonnier
germane:
Gefangener
hispane:
preso, prisionero
indonezie:
narapidana, pesakitan, tahanan, tawanan
itale:
prigioniero (sostantivo)
japane:
囚人 [しゅうじん]
katalune:
presoner
pole:
niewolnik, więzień
rumane:
sclav, deținuți
slovake:
trestanec, väzeň, zajatec
tibete:
བཙོན་པ་
ukraine:
невільник, в’язень, ув’язнений (ім.), полонений (ім.), бранець

parollibereco, esprimlibereco

POL Libereco por publike esprimi opiniojn, inkluzive opiniojn kritikajn de aŭtoritatoj: esprimlibereco estas afero, kiun Jelcin neniam tuŝis dum sia tempo ĉe la potenco [30].
30. K. Kniivilä: Homoj de Putin, 2016
beloruse:
свабода слова, свабода выказваньня меркаваньняў
ĉine:
言論自由 [yánlùnzìyóu], 言论自由 [yánlùnzìyóu]
france:
liberté d'expression
hispane:
libertad de expresión
indonezie:
kebebasan berpendapat
japane:
表現の自由 [ひょうげんのじゆう]
pole:
wolność słowa
rumane:
libertatea de exprimare

administraj notoj

pri ~a 2.: 
      Mi ne trovis aŭtoritatan fonton por tiu termino.
      MatVort konas "libera", sed sen precizigo pri la
      senco. [MB]
~a: Mankas verkindiko en fonto.