^*ferm/i ^PV

(tr)

1.  ↝

Meti ion en staton, kiu malebligas eniron aŭ eliron: li fermis kolere la pordon [1]; fermi ĉambron, domon, havenon, barilon, tirkeston; fermi enirejon per barilo, breĉon per tabuloj; fermi libron; fermi la manon, lipojn, okulojn; kun fermitaj (kunpremitaj) dentoj; fermi la buŝon al iu (lin silentigi); nefermita letero (kiun oni sendas al la ricevonto pere de rimedoj de publika informado); nefermita vundo; fermi iun en ĉambro (enfermi); fermi ĝardenon per krado (ĉirkaŭfermi ); fermi la landlimojn al la trafiko; fermita (ekskluziva) societo, sekto. ŝlosi, hermetika.

2.  ↝

(figure) Ĉesigi: fermi kunvenon^B , kongreson^Z , diskuton; ĉiuj rimedoj estas fermitaj (fariĝis neuzeblaj) por vi^Z ; fermi la marŝon, procesion (esti la lasta en); tiu balo brile fermis la serion da festoj. kroni

Ĉesigo de trairado, de funkciado: fermo de teatro, de muzeo.

^PIV2

(de subaro `bb A` en topologia spaco) La plej malgranda fermita subaro, inkluzivanta `bb A` (alidire: la komunaĵo de ĉiuj fermitaj subaroj, inkluzivantaj ĝin) : la fermaĵon de `bb A` oni kutime signas per `bb A` kun supra horizontala streko, nome `bar bb A` (legu: a trabo); `bb A` havas komunajn punktojn kun ajna ĉirkaŭaĵo de ajna punkto en la fermaĵo de `bb A`; la fermaĵo de `bb A` estas la kunaĵo de ĝiaj malfermaĵo kaj rando. adheraĵo.

Rim.: Ekzistas pluraj terminoj por ĉi tiu nocio: en ^MatVort troviĝas „ fermitaĵo“ kaj „klozaĵo“ (ĉi-lasta ankaŭ en ^Deneva ). Reiersøl [2] proponas „klozuro“. Ni ne opiniis utila enkonduki novajn radikojn, ĉar „ferm“ bone taŭgas ĉi-cele, sed al „fermitaĵo“ preferis la malpli precizan „fermaĵo“, ĉar la unua aspektas kiel sinonimo por „io fermita“, do „fermita subaro “.

(ntr)

Seniĝi je libere trairebla spaco, ĉesigi sian funkciadon: la pordoj de la salono fermiĝis [3].

1.  ↝

(pri silabo) Finiĝanta per konsonanto aŭ per kvazaŭvokalo: „jam“, „kaj“ estas fermitaj silaboj.

2.

Kiu ne facile komunikas, ne volonte ekkonas novajn homojn, novajn aferojn: li korespondis kun Rotkviĉ, sed Rotkviĉ estis tre fermita persono [4].

3.  ↝

^MatVort (p.p. subaro de topologia spaco `(bb E,bb T)`) Tia, ke ĝia komplemento estas malfermita.

Rim.: Grandapene oni klopodas pruvi en [5], ke la paro „fermita aro“/„malfermita aro“ ne taŭgas, kaj ke multe pli bona estus „klozo“/„ aperto“. La argumentoj estas bedaŭrinde tre malfortaj: male al la aserto ĉiu komprenas, ke la uzo de prefikso „ mal-“ en epiteto ne signifas, ke malfermita aro estus la malo de fermita aro, same kiel malfermita pordo ne estas la malo de fermita pordo! Estas tamen prave rimarkigi, ke malfermita aro estas rezulto de neniu malferma ago, sed tiaj metaforoj abundas tra la tuta matematika terminologio kaj tuŝas ankaŭ „aperto“, kiu laŭetimologie signifas... „malfermitaĵo“. Ni do adoptis „fermita“/„malfermita“, kiel faris ^PIV2 .

(tr)

Fermi ĉiuflanke: malvasta ĉirkaŭfermita korto ^Marta ; kelkaj interspacoj, kiujn tiu malhela ĉirkaŭfermo restigis, prezentis transe nur apike tranĉitajn rokojn [6]. ĉirkaŭbari

(tr)

Meti en ion fermitan; teni ferminte en io: enfermi iun en ĉambro; zorge enfermi la provizojn; enfermu la katon; peza enfermita aero. enŝlosi, enteni

(tr)

1.

Meti en staton, kiu ebligas eniron kaj eliron: kun bruo oni malfermis la pordegon, kaj la kaleŝo enveturis en la korton [8]; malfermi siajn brakojn al amiko; malfermita letero (kiun oni malfermis por legi).

2.  ↝

(figure) Komenci: malfermi balon^B ; malfermi kongreson^Z ; malfermi baloton. inaŭguri.

1.  ↝

Libera, ne barita spaco aŭ loko: malfermaĵo de puto, groto, en muro; porda malfermaĵo, formita el tri grandegaj, brile poluritaj kalkŝtonoj [9]. aperturo

2.  ↝

^PIV2 (de subaro `bb A` en topologia spaco) La plej granda malfermita subaro, inkluzivata de `bb A` (alidire: la kunaĵo de ĉiuj malfermitaj subaroj, inkluzivataj de ĝi) : la malfermaĵon de `bb A` oni kutime signas per `bb A` kun supra ringo, nome `bb Å` (legu: a ringo); malfermita aro identas kun sia malfermaĵo; la komplemento de la malfermaĵo de `bb A` egalas al la fermaĵo de la komplemento de `bb A`. interno

(ntr)

Disspaciĝi, breĉiĝi, disigi siajn partojn kaj ebligi trairon, funkciadon; komenciĝi: de tie malfermiĝas bela vido al la maro; nova periodo malfermiĝas.

1.  ↝

(pri silabo) Finiĝanta per vokalo: „du“, „la“, „mi“ estas malfermitaj silaboj. vasta

2.

Kiu volonte komunikas, interesiĝas pri novaĵoj: malfermitaj estis la okuloj de Francisko, malfermita estis ankaŭ lia koro [10].

3.

a)  ↝

^PIV2 (p.p. subaro de topologia spaco `(bb E,bb T)`) Apartenanta al `bb T`.

Rim.: Ial nur la neologismo „aperta“ aperas en ^MatVort , dum la sama konas „fermita “ paralele kun „kloza“. Vd ankaŭ la rimarkon sub fermita.

b)  ↝

(p.p. subaro de metrika spaco) Tia, ke por ĉiu ĝia punkto `x` ĝi inkluzivas malfermitan globon kun centro `x` kaj radiuso `rho gt 0`: la malfermitaj aroj de metrika spaco konsistigas ĝian kutiman topologion.

zipo

Fermilo aŭ ligilo konsistanta el du bendoj, unu kovrita per etaj hokoj kaj unu kovrita per buklaj dratoj, kiuj facile fiksiĝas kaj malfiksiĝas se oni premas aŭ tiras ilin: kunfiksiloj estas simpligitaj per ovalaj butonoj, prembutonoj kaj lapfermiloj [11]. lapozipo

(tr)

Fermi subite per ĵeta movo: la juna vidvino [...] forte ĵetfermis post si la pordeton ^Marta .

(tr)

Malfermi per ekpuŝo aŭ premo: la edukejestro [...] puŝmalfermis la fenestron [12].