^*kron/o ^UV

1.

Cirklaĵo por meto sur la kapon de iu, sur la ekstremon de io:

a)

kapornamo el kunplektitaj floroj, branĉetoj, folioj, en iuj kulturoj kiel militista, sporta aŭ civila honorsigno: unu floro ne estas krono ^PrV ; oni piknikas, plukas florojn kaj faras el ili kronojn, kiujn oni surkape portas [1]; ili plektis kronon el dornoj kaj metis ĝin sur lian kapon […] kaj mokis lin, dirante: Saluton, Reĝo de la Judoj! [2].

b)

metala kapornamo, signo de moŝteco, precipe de reĝeco en eŭropa kaj aliaj kulturoj: oni elkondukis la reĝidon, metis sur lin la kronon kaj […] proklamis lin reĝo [3]; metu la cidaron sur lian kapon, kaj metu la sanktan kronon sur la cidaron [4]; reĝina krono [5]; ŝi havis sur la kapo grandegan oran kronon, ornamitan per briliantoj kaj karbunkoloj [6].

diademo, girlando, ringo

2.

(figure) Signo aŭ simbolo de merito, de sukceso: krono de gloro estas la grizeco (de maljunulaj haroj) [7]; nepoj estas krono por maljunuloj [8]; brava virino estas krono por sia edzo [9].

3.

(figure) Reĝeco, suvereneco: laŭ la nuna kodo por la imperiestra familio nur viroj per la vira deveno rajtas heredi la kronon [10]; Manks-insulo […] estas posedaĵo de la brita krono [11]; brita fideleco al la krono kaj al la virino, kiu nun portas ĝin [12].

4.

Objekto similforma kiel krono^1.b: [la] altstaturaj palmoj ege impresis al mi pro ties kunigitaj kronoj [13]; kronviruso; denta krono [14]. egreto², kresto, korolo, supro de arbo

krono (monunuo), Krono (titano)

(tr)

1.

Ornami per krono: la junulinoj kronis siajn amikinojn per floroj; [ŝi] eltiris verdan petroselon el la balaaĵejo kaj kronis la poton [15].

2.

Ceremonie agnoski ies meriton aŭ atingon per surkapigo de krono reala aŭ metafora: kroni la laŭreaton en konkurso. premiiglorkrono, laŭrokrono

3.

Unuafoje ceremonie surkapigi kronon^1.b kiel signon de la monarka potenco: en 1430 oni intencis kroni dukon Vytautas la Granda kiel reĝon de Litovio [16].

4.

(figure) Rekompenci per atingo de rezulto: saĝuloj estas kronataj de klereco [17]; restas fari nur kelkajn paŝojn por pravigi siajn esperojn […], por kroni tiujn ĉi dek ok jarojn ^FK ; se vi ne kronos mian konstantan amon, tiam mi ne valoros la teran ekzistadon [18].

5.

(figure) Esti supra (space) aŭ fina (tempe, proceze) parto de io: la vojeton kronis malluma, densa arbaro [19]; fine, por kroni ĉion, plaĉis al la respektinda reĝino honori nian kunvenon per sia ĉeesto [20]; ŝi estas vestita brile bunte kiel amazona papago, kronita de granda ĉapelo [21]; restoracioj, kronitaj de pinarboj [22]; kadukajn kabanojn oni kronis per sunpaneloj [23]; Baĥo antaŭe tre ŝpareme utiligis tiun sigelon, sed konscie kronis sian lastan verkon per ĝi [24]; (frazaĵo) la fino kronas la verkon ^PrV .

Krono donita al iu pro akirita gloro, ekz-e dum batalo; ekz-e laŭrokrono, ofte uzata metafore: ne helpas glorkrono al malplena kaldrono ^PrV ; la Libraro estu taŭga memoraĵo pri nia amata amiko, kaj glorkrono por nia Majstro ^VivZam . aŭreolo, nimbo, prestiĝo

Krono^1.a el laŭraj branĉetoj, kutima honorsigno ĉe la antikvaj grekoj kaj romianoj; metafore, simbolo de venko, sukceso, merito: (figure) kion ajn fifamigan oni alie povis diri pri „Jorike“, pro unu afero ĝi meritis laŭrokronon: ĝi estis eminenta instrumajstro [25]; la blazonŝildon [de Argentino] ĉirkaŭas laŭrokrono, kiu reprezentu la armean venkon en la batalo pri ŝtata sendependeco [26].

Luma krono, aŭreolo¹; krono kun lumoj, kandeloj a.s. simboliganta aŭreolon: la ĉiela veo ĉirkaŭas, kiel lumkrono, vian kapon, ho, Mater Dolorosa [27]; en la posttagmezo de la lasta tago de l’ jaro irantoj aperas [kaj] estas servataj de Lucia kun lumkrono sur sia kapo je varmigita alkoholaĵo [28].

Sud-hemisfera stelfiguro (Corona Australis): NGC 6541 estas globa stelamaso en konstelacio Aŭstrala Krono [30].

Nord-hemisfera stelfiguro (Corona Borealis): NGC 6002 estas stelo en konstelacio Boreala Krono [32].