^*flug/i ^PV

(ntr)

1.

Sin movi en aero:

a)

per tiucelaj membroj, flugiloj, kiel la birdoj kaj insektoj: la majskarabo flugis […] sur la arbon [1]; la cikonioj flugis unu tuj post la alia, kaj ili estis jam flugintaj tre grandan distancon [2]; [jen] flugas la akcipitro kaj etendas siajn flugilojn al sudo [3]; li ekrajdis sur kerubo kaj ekflugis [4]; la malgranda elfo […] flugis el unu floro al alia [5]; li loĝas tie, kien eĉ birdo ne flugas ^PrV .

b)

per tiucela aparato, avio, aerostato ks: la raketoj flugis al la ĉielo, disvolviĝis kvazaŭ floroj […], kiel pluvo de diverskoloraj steloj ^IKr ; la aviadilo flugis ege alte, je ĉ. 10 km [6]; Adamkus flugis kiel ordinara pasaĝero […] en ĉeĥa aviadilo [7].

c)

pro puŝo de vento, ĵeto ks: la nuboj flugis tiel nature, ke oni povis vidi, kiel ilia ombro forglitas super la pejzaĝo [8]; ŝi fariĝis furioza, ŝiaj haroj flugis senorde ĉirkaŭ la kapo, ŝi […] ekbatis la edzon per la piedo [9]; ili flugis […] kiel sago flugas tra la aero [10]; ĉiuj Turkoj eksaltis tiel alte, ke la pantofloj flugis al ili trans la orelojn [11]; miloj da kugloj flugis al sia celo, kaj la pafiloj tuj denove ŝargiĝis [12]; estis tia ventego, ke la tegoloj deflugis de la tegmentoj [13]; tra […] densaj nuboj flugis hajlo [14]; fajreroj ekflugis el la fajrilo [15].

kuri, naĝi, ŝvebi.

2.

(figure) Rapide pasi de iu loko aŭ de iu momento al alia: miaj tagoj forflugis pli facile, ol bobeno de teksisto [16]; Niko falis en la riveron kaj tuj flugis al la fundo [17]; el la dissemitaj palacetoj flugis ĝemoj: la virinoj, apartenantaj al la domo de la mortinta faraono, ploris [18]; vento al li ekflugis sub la haŭto ^PrV ; [li] venis kun turbano kaj flugetanta beduena mantelo [19]; kie ajn mi estas, mia koro flugas post vi [20]; tiuj novaĵoj […] disflugis en la libia lando kaj tuj trovis kredon [21]; tiuj vortoj […] ruliĝis […] transflugante el unu buŝo en alian, konstante kreskante ^Marta . flagri, flirti, flosi, flui

1.

Movo de io aŭ iu fluganta: la leĝo faris limakan iron el tio, kio devis fariĝi flugo de aglo [22]; la transflugo de birdoj klare parolas pri la proksimeco de tiu ĉi tero ^FK ; kuraĝa subponta flugo [23]; ludante, l' araboj ponardojn ĵetadis kaj ilin en flugo kun ĝojo kaptadis ^FK ; la hejmon ŝi atingis […] en flugo de penso [24]; koniĝas birdo laŭ flugo kaj homo laŭ ago ^PrV .

2.

Planita iro de flugaparato: la flugo estis prokrastita je kvin horoj [25]; pasaĝeroj de la flugo 3-2-5 al Kuritiba kaj Porto Alegre, bonvolu direktiĝi al enaviiga pordo numero 2 [26].

1.

Solida surfaco, per kiu io portiĝas en aero.

a)

Organo ĉe diversaj bestoj, kiun ili movas por sin porti en la aero: aglaj flugiloj [28]; la flugiloj de […] vesperto [29]; disetendi [30], disvolvi ^Marta , disvastigi ^FK la flugilojn; se mi havus flugilojn kiel kolombo, mi forflugus [31]; kiel muŝo kun detranĉitaj flugiloj [32].

b)

Simila kaj samcela parto de flugaparato: la piloto pendas de la ŝtofa flugilo per ŝnuroj [33]; flugilŝarĝo estas la pezo de la aviadilo dividata per la areo de la flugilo [34]. ŝvebilo

2.

(figure) Movilo ebliganta facilan kaj rapidan flugon, fizikan aŭ metaforan: flugiloj de facila vento [35]; li portiĝis sur la flugiloj de la vento [36]; Dio de Izrael, sub kies flugiloj vi serĉis protekton [37]; rigardu la perlon de la malĝojo, en ĝi kuŝas la spiritaj flugiloj, kiuj portas nin for de ĉi tie [38]; flamaj flugiloj, el kiuj unu estis doloro kaj la dua estis timo ^Marta ; ĝi donis flugilojn al lia penso ^VivZam .

3.

(figure) Io forme simila al birda flugilo, precipe pri objektoj etendiĝantaj duope aŭ kvarope ĉe ambaŭ flankoj de iu aĵo: koloraj kravatoj disvolvis siajn papiliajn flugilojn ^Marta ; la flugiloj de ventomuelilo [39]; la Alpoj ŝajnis al li kvazaŭ la kunmetitaj flugiloj de la tero [40]; sur la flugiloj de la sanktejo estos abomeninda dezerteco [41]. aloflankaĵo, lobo.

4.

Tio, kio povas svingiĝi kiel flugilo: la dikaj, lignaj flugiloj de la urbopordego estis kadukaj [42]; ŝlosilflugilo ^VaK . klapo

1.

Flugilhava: flugila estaĵo [43]; preterflugis libeloj kaj aliaj flugilaj bestetoj [44]; bildoj de flugilaj serpentoj [45]; nigra flugila ĉevalo ^FK ; flugila statuo de la diino [46].

2.

De flugilo: blanka flugila plumo [47].

(ntr)

Proksimiĝi al io flugante: la birdo ne forflugis: ĝi nur deflugis de la arbo, alflugis al la domo kaj surflugis sur la tegmenton [48]; kiam venis la vespero, alflugis koturnoj kaj kovris la tendaron [49]; subite alflugis granda majskarabo [50]; unu anaso alflugis kaj mordis la anasidon en la nuko [51].

^PIV1

1.

(tr)
Flugi ĉirkaŭ: Kaj ĉu ne ĉirkaŭflugas la armeon / La venko kaj eĉ antaŭ ĝi rapidas ^Ifigenio ? kiam mi eniris en la ĉambron, [la pigoj] ĉirkaŭflugis min daŭre dancante kaj kantante [52].

2.

(abs.)
Flugi en la ĉirkaŭaĵo: naĝu do, se ĝuste ĉirkaŭfluganta kargomasto, aŭ kio ajn estis, draŝis sur viajn brakojn ^MortulŜip ; skaraboj noktaj kaj sep noktaj papilioj senbrue ĉirkaŭflugas ĉirkaŭ ĉies kap' [53]; verdis tie herboj, prosperis floroj, ĉirkaŭflugis paroj kaj paroj da blankaj gruoj [54]; (figure) la maljuna Kristoforo ĉirkaŭflugis kiel juna birdo, ĉiam vigla kaj kun vivema brilo en la okuloj ^HsT .

(ntr)

Malproksimiĝi de io flugante, malsupreniri flugante: la birdo ne forflugis: ĝi nur deflugis de la arbo, alflugis al la domo kaj surflugis sur la tegmenton [55]; estis tia ventego, ke la tegoloj deflugis de la tegmentoj [56]; ŝi haltigis la obeeman balailon, iomete deflugis flanken, poste subite atakis la diskon [57]; (figure) ĉe vi kun ĉiu vorto kvazaŭ Cicerono deflugas de la lango [58].

(ntr)

1.

Foriri flugante: la birdoj forflugis, kiam la virino ekkriis ^FK ; li ellasis korvon, kaj ĝi elflugis, forflugadis kaj revenadis [59].

2.

(figure) Malaperi, foriĝi: kiel sonĝo li forflugos, kaj oni lin ne trovos [60]; ĝojon kaj gajecon ili atingos, kaj forflugos afliktoj kaj ĝemado [61]; la tago forflugas [62]; en la momento de la morto mem forflugas la iluzio [63]; supraĵaj, ne precize komprenitaj scioj […] forflugis el mia memoro ^Marta .

Kiu facile forflugas, facile ŝanĝas sian lokon, sian inklinon; malkonstanta, pasema: forflugemaj iluzioj [64].

(ntr)

Flugi sur ion: mi mortigus muŝon, kiu obstine surflugus mian manĝon [65]; la usona aerforto surflugis la kuban teritorion por dissendi programojn de Televido „Martí“, tiel rompante la regularon de la Internacia Unio pri Telekomunikado [66]; la vagonaro surflugas viadukton, disĵetante tondron en asfaltajn stratojn ^Metrop .

(tr)

1.

Fluge trairi: falstelo kiel brilanta linio traflugis la ĉielon [67]; sovaĝaj kolomboj traflugadis inter la branĉoj de la altaj arboj [68]; la tuta aeroplano traflugis faskojn de grize blanka nebulo [69].

2.

(figure) Rapide trapasi: ŝi traflugis malgrandan distancon, kaj la idoj faris malgrandan mallertan moviĝon [70]; ĉiumomente traflugis super li noktaj birdoj kaj grandaj vespertoj [71]; ĉiuj ĉi rimarkoj kun rapideco de l' vento traflugis la animon de l' kronprinco [72]; murmureto de admiro traflugis inter la ĉeestantoj [73]; spirito traflugis antaŭ mi, kaj la haroj sur mia korpo rigidiĝis [74]; traflugis anĝelo preter orelo ^PrV .

(figure)

Idealema, nobla, altspirita: alteflugaj kvazaŭ-sciencaj frazoj ^EE ; kie estas viaj altflugaj planoj [75]? simpla, ne altfluga poezio [76].

Preterpase, rapide, senatente aŭ sendetale: ŝi nur pase, preterfluge apenaŭ ion aŭdis pri tio ^Marta ; ŝi […] ĵetis nur preterflugantan rigardon sur la knabineton ^Marta .

Ordo de insektoj (Planipennia, Neuroptera), kun kvar egalaj, membranecaj, rete nervuritaj flugiloj: la efemeroj estas familio de retflugiluloj [78]. nevropteroj, neŭropteroj

(ntr)

1.

Flugi fiksita ĉe ŝnuro ks: super mia kapo flugpendas grandega araneo kaj teksas ĉirkaŭ mi retojn [79]; mi […] rekonsciiĝis el mia rigideco, ekvidinte subite ĉirkaŭ mi homajn figurojn, kun flugpendantaj haroj kaj kun larĝe malfermitaj okuloj ^FdO . pendoli

2.

(arkaismo) Ŝvebi: aglo vekas sian neston, flugpendas super siaj idoj [80]; blua fumo de pulvo […] flugpendis super la akvo [81]. glisi, sori