^*en

I.

^*en  ↝

1.

Prepozicio; uzate kun nominativo, indikas fizikan aŭ abstraktan lokon, staton aŭ cirkonstancon, kie io estas:

a)  ↝

(Kun nominativo:) Indikas la lokon, interne de kiu io aŭ iu estas, kie io okazas: mia onklo loĝas en Berlino; mi sentas min sana kiel fiŝo en akvo; mia koro tremas en mi [1]; en malproksimeco oni ekvidis bluajn montojn; la infano kuris en la korto; la suno rebrilas en la klara akvo; (figure) mia amo restas ĉiam en la limoj de la infana devo; (figure) en la lingvo Esperanto ni vidas la estontan lingvon de la tuta mondo; (figure) en tiu propono kuŝas la solvo de la problemo.

b)  ↝

(Kun nominativo:) Indikas la tempoparton, ene de kiu okazas (aŭ okazis, aŭ okazos) la ago: mi parolos al vi en tempo pli oportuna^Z ; en la tago, kiam mi unue ekvidis ŝin, mi ŝin ekamis; en la venonta jaro, mi vizitos Germanujon^Z . ĉe, je, dum.

c)

(Kun nominativo:) Indikas kiom da tempo daŭris aŭ daŭros la ago ĝis sia plena plenumiĝo: Mi povas detrui la sanktejon de Dio, kaj rekonstrui ĝin en la daŭro de tri tagoj [2]; en unu vespero, mi ĉion verkis; 3:6 [3]; en la daŭro de unu monato aŭ du mi trovus la vojojn en Labirinto [4].

d)

(Kun nominativo:) Indikas la staton de objekto: danĝere estas lasi lin plu en tia libereco^Z ; la forto grandiĝas en premateco; mi vagis en granda mizero^Z ; ili estis en granda nombro [5] (grandnombre); lernigu la manieron, en kiu oni devas vivi inter ĝentilaj personoj^Z ; paroli en alia maniero^Z ; kien vi iras en tia izoleco?; en granda kolero; en konsento; en akompano kun iu; mia pulso en takto batas; en longaj girlandoj pendis mirindaj kreskaĵoj [6]; puntoj kaj bantrozetoj kuniĝis en mirinda bonordigita senordeco^Z .

e)  ↝

(Kun nominativo:) Indikas cirkonstancon karakterizantan la agon: li kuris malsupren en (per) kelkaj saltoj; vi manĝos vian panon en (ĉe) la ŝvito de via frunto; en liaj okuloj [7] (laŭ lia juĝmaniero, opinio); disflugiĝi kiel polvo en vento^Z ; morti en turmentoj; en (je) la nomo de; ŝiaj haroj estis kunvolvitaj en (per) pezaj plektoj. ĉe, je, laŭ, per.

2.

Prepozicio; uzate kun akuzativo, indikas direkton per finpunkto, t.e. fizikan aŭ abstraktan lokon, situacion aŭ staton, internen de kiu io aŭ iu moviĝas, celas, strebas, evoluas:

a)

(Kun akuzativo:) Indikas lokon, en^1.a kiu situas la celo aŭ finpunkto: la birdo flugas en la ĉambron (= ĝi estas ekster la ĉambro kaj flugas nun en ĝin) [8]; iri en teatron; „Vi devas nepre veturi en banlokon!“ diris la ombro [9]; la infano kuris en la korton; morgaŭ mi veturos Parizon (aŭ en Parizon) [10]; eĉ plej ruza vulpo en kaptilon falas ^PrV ; meti ion en sian poŝon; ĵeti en sakon; sablero falis en mian okulon; skribi en libron^Z ; mi malfermas la pordon en la dormoĉambron (t.e. la pordon kiu kondukas en la dormoĉambron, per kiu oni transiras en la dormoĉambron ) ^Metrop .

b)  ↝

(Kun akuzativo:) Indikas la finan staton, situacion ktp de evoluo, aliiĝo, ŝanĝo: fendi ŝtipon en du partojn^B ; li rompis la vazon en pecetojn; la fumo longiĝis en mirindajn fantomojn; kunpremi la manon en pugnon; traduki libron en alian lingvon; la lando estis dividata en naŭ provincojn; miloj da voĉoj kunfandiĝis en grandegan harmonion; la glacio forgutis en brilajn larmojn; la milito kondukis multajn en mizeron; lia malkaŝemeco aliformiĝis en arogantecon^Z . el ²

1. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 55:4
2. La Nova Testamento, S. Mateo 26:61
3. N.V. Gogol, tr. Zamenhof: La revizoro, 3:6
4. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉap. 13
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Kroniko 5:23
6. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ĝardeno de la paradizo
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 27:12
8. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, §26.
9. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, La ombro
10. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, §28.

angle:

1. in 2. into

ĉeĥe:

do, na, v, ve

germane:

1. in, im

hebree:

1. ב- 1.a בתוך 2.a לתוך 2.b ל-

hispane:

1. en

katalune:

1. a

okcitane:

1. a

pole:

1. w 2. w

portugale:

1. em, dentro de

ruse:

в 1.c за

slovake:

na, vo, za 1. v 2. do

slovene:

1. v

al en  ↝

(malofte)

Direkte al la interno de io.

Rim.: Pri la prepoziciaj kunaĵoj kun al, vidu rimarkon sub al ĉe.

angle:

into

france:

dans, en, à

hispane:

a dentro

pole:

w, do wewnątrz

II.

Memstara vortero kun la senco de en:

ena

Interna.

angle:

inside (inner), inner

ĉeĥe:

vnitřní

france:

(de) dedans (interne), intérieur (interne), interne

germane:

innen, darinnen, drinnen

hebree:

פנימי

hispane:

interior, interno

pole:

w, wewnątrz

ruse:

внутренний

slovake:

vnútorný

tokipone:

insa

ene^Z

Interne.

angle:

inside (adv.)

ĉeĥe:

uvnitř

france:

dedans, à l'intérieur

germane:

innen, innerhalb

hebree:

בפנים

hispane:

hacia dentro (adv.)

pole:

w środku, wewnątrz

ruse:

внутри

slovake:

vnútri

ene de

(prepoziciaĵo)

1.  ↝

en^1.a, en la interno de, sine de: ene de la arbaro ŝi renkontas tiun kiun ŝi pli amas ol iu ajn estaĵo [11].

2.

Dum tiu daŭro sed ne transe: kontraŭ disciplinaj decidoj de la akademia senato la koncernatoj povas protesti ene de 90 tagoj [12].

11. M. de France, trad. R. Rius: La Lajo pri la Lonicero, 2003
12. AIS San-Marino: Statuto, 1986

ĉeĥe:

uvnitř

france:

1. à l'intérieur de 2. dans un délai de

hispane:

1. en el interior de 2. en un plazo

pole:

1. wewnątrz 2. w czasie (czegoś), podczas (czegoś)

slovake:

vnútri

enigi^Z  ↝

(tr)

1.

Penetrigi: ŝi […] enigis la manojn en siajn densajn harojn ^Marta ; ekstremdekstruloj en la aŭstria registaro enigis Eŭropan Union […] en maloportunan situacion [13]; terorista organizaĵo siatempe elpelita […] Libano kaj enigita en la teritoriojn [14]; (figure) la verkinto enigas vin eĉ en la cerbon de la farmbestoj [15].

2.  ↝

Transmeti datumon en komputilon: enigu la pasvorton!

13. Monato, Evgeni Georgiev: Aŭstrio: Ĉu veneno en Vieno?
14. Monato, Aleksandro Gofen: Misinforma komento, 2003
15. Monato, Boris Kolker: Knaba maturiĝo

angle:

2. enter (on a keyboard), type in

ĉeĥe:

dát dovnitř, vetknout, vložit, vnést, vpravit, vstrčit, vsunout, zavést

france:

faire entrer, entrer (quelque chose), introduire, mettre dedans

germane:

1. hineintun, hineinschieben, reintun 2. eingeben

hebree:

1. להחדיר

hispane:

hacer entrar, entrar (algo), introducir, meter dentro

pole:

1. wkładać, wsadzać, wtykać, pogrążać 2. wprowadzać, wsadzać (pot.)

ruse:

ввести

slovake:

vniesť, votknúť, zastrčiť

enigaĵo  ↝

Enigata datumo. donitaĵo

angle:

input data (n.)

france:

entrées (info.), inputs (info.)

germane:

Eingabe

hebree:

קלט

hispane:

entradas (info.), insumos, aportes

pole:

dane wsadowe, wsad (pot.)

ruse:

входные данные

enigo  ↝

1.

Penetrigo: procedo de enigo de iu objekto en la liston de Unesko pri la Monda Heredaĵo [16]; redukti la laboristaron […] per enigo de pli alta teknologio [17].

2.

Enigado aŭ enigaĵo: post enigo de tiuj informoj aperas detalaj klarigoj [18]; [laŭ] ĉi tiu enigmetodo mi tajpas la esperantajn literojn per antaŭa punktokomo [19].

16. Monato, Anna kaj Mati Pentus: Lingvo, Interreto kaj ... alio, 2008
17. Monato, Roland Rotsaert: Kosovo: Vojaĝimpresoj, somero 2000
18. Monato, Roland Rotsaert: Transnacie bonfari, 2005
19. Monato, Edmund Grimley Evans: Interreto: Uniksulo ekspertas Unikodon

angle:

1. introduction, insertion 2. input (act of entering data)

ĉeĥe:

vnesení, vsunutí, založení, zařazení

france:

2. saisie (info.), introduction (action d'introduire)

germane:

1. Einführung 2. Eingeben

hebree:

2. קליטה

hispane:

2. introducción (acto de introducir datos)

pole:

2. wejście

ruse:

2. ввод

slovake:

vsunutie

enigilo  ↝

Aparato por enigi datumojn: klavaro kaj skanilo estas enigiloj. aparataro

angle:

input device

ĉeĥe:

vstupní zařízení

france:

périphérique d'entrée

germane:

Eingabegerät

hebree:

התקן קלט, יחידת קלט

hispane:

periférico de entrada

pole:

wejście, urządzenie wejściowe

ruse:

вводное устройство

slovake:

vstupné zariadenie

eniĝi  ↝

Penetri, enprofundiĝi: kiam fratoj batalas, fremdulo ne eniĝu (interveni, sin miksi, ŝovi la nazon.) ^PrV ; la gazetoj ne trovas necesa eniĝi en tion, pri kio ili skribas ^EE .

france:

entrer, pénétrer, s'introduire

germane:

hineingehen, eindringen

hebree:

לחדור

hispane:

meterse, introducirse

pole:

wchodzić, wtykać się, wtrącać się, pogrążać się

ruse:

войти, встрять

III.

en-  ↝

Prefikso kun iu el la sencoj de en:

1.  ↝

la libro enhavas 30 ĉapitrojn (havi); la ĉambro entenis 40 personojn teni).

2.

engluti, enskribi, enblovi, enbrakigi, envicigi, enkasigi, enterigi, enloĝiĝi, enŝipiĝi, endormiĝi.

france:

2. en- (préfixe), in- (préfixe), intro- (préfixe)

germane:

1. ein-, ent-, in-, bein-

hispane:

2. en- (prefijo), in- (prefijo), intro- (prefijo)

ruse:

2. в-, во-