*pri
- I.
-
*pri ↝
Prepozicio signifanta „koncerne al“, „rilate al“, „teme de“ kaj uzata:- 1. ↝
-
Post verbo, por montri la objekton, okaze de kiu fariĝas la
ago:
li pensis nur pri la mirinde bela reĝidino
[1];
memori pri mezuro en laboro kaj plezuro
PrV
;
rememorigi pri miaj pekoj
[2];
paroli pri multaj aferoj
[3];
kredi pri prospero
[4];
kredi pri kaprica hazardo
[5];
dubi pri la bona volo kaj intenco
[6];
dubi pri tia ebleco EE
;
aspiri pri edziĝo kun ŝi
[7];
albana popolo de Kosovo, sopiranta pri propra ŝtato
[8];
funebri pri Sara kaj plori pri ŝi
[9];
zorgi pri la pano
[10];
ĵuri pri ili
FK
;
trompi iun pri io;
kunlabori pri la sukceso de;
[li] rakontis al li pri la apero de la pastro
[11];
vi aŭdis jam pri la metamorfozo de l'
reĝido
Hamlet
;
sed pri ŝia fratino, mi povas diri, ke […]
[12].
je, pro.
- 2. ↝
-
Post adjektivo, por montri la kaŭzon aŭ okazon de la
sento aŭ animstato:
mi estas kontenta pri ĉaro da […]
[13];
[li] esprimis sin tre kontenta pri sia laboro
[14];
mi estas malkontenta pri tia indiferenteco
[15];
mi estas certa pri tio, kion mi diras
[16];
la malnova jaro nun forpasis, mi ankaŭ estis tre ĝoja pri tio
[17];
konscia pri la problemo
[18];
konscia pri la danĝero
[19];
pri havo najbara oni estas malavara
PrV
.
pro, de.
- 3. ↝
-
Post substantivo, por montri la temon koncernatan de la
ideo:
atesto pri la naskiĝo
[20];
profesoro pri matematika logiko
[21];
la problemo pri la rilatoj inter ŝtato kaj eklezio
[22];
raporto pri la lando
[23];
la demando pri lingvo internacia
EE
;
la deklaracio pri homaj rajtoj eldonita en 1948
Monato
;
komisiono pri mediprotektado
[24];
popola rajto pri memdecido
[25];
traktato pri amikeco inter du ŝtatoj
[26];
la internacia traktato pri protekto de intelektaj propraĵoj
[27];
la ideo pri internacia kultura interŝanĝo ekestis en 1997 en
la urbo Brno
[28];
la ideo pri nacieco facile povas tiel etendiĝi, ke ĝi fariĝos
afektaĵo
[29];
la legendo pri la belulino Zobeido
FK
;
mi havis la senton pri io falanta;
pri la lupo rakonto kaj la lupo renkonte
PrV
;
la modo pri tio pasis jam de longe.
al, de.
1. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Vojkamarado
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 17:18
3. La Nova Testamento, Luko 11:53
4. Monato, Stefan Maul: Ekscita jaro
5. Monato, Stefan Maul: Koincido
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XI
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Vojkamarado
8. Monato, Bardhyl Selimi: Duonkore donata
9. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 23:2
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. kroniko 23:29
11. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro X
12. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 23
13. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Turgardisto Ole
14. Monato, Garbhan Macaoidh: Pinte!
15. Monato, last: Fajra afero
16. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XII
17. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro
18. Monato, Japanio: Rubo-ruzo
19. Monato, Bardhyl Selimi: Tragedio en Gerdec
20. Monato, Alexander Gofen: Obamenaĵo, aŭ haladzo de socialisma aventurismo
21. Monato, Roland Rotsaert: Kosovo: Vojaĝimpresoj, somero 2000
22. Monato, Armando Zecchin: Ŝtato, eklezio kaj ideologia laikeco
23. Monato, Stefan Maul: Bojkoto?
24. Monato, Marko Naoki Lins: Plurlingvismo valoras siajn kostojn
25. Monato, Bardhyl Selimi: Historia vizito
26. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XI
27. Monato, Paweł Fischer-Kotowski: Reage al ACTA
28. Monato, Evgeni Georgiev: Mez-eŭropo: Onto-ponto
29. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Io- beloruse:
- аб, аба, пра, наконт
- ĉeĥe:
- o
- france:
- au sujet de, à propos de, sur(au sujet de)
- germane:
- 1. über, an
- hispane:
- sobre (respecto de), relativo a
- hungare:
- -ról (képes helyhatározó), -ről (képes helyhatározó), -tilletően
- indonezie:
- tentang
- nederlande:
- over, aangaande, betreffende
- portugale:
- sobre (a respeito de), a respeito de, acerca de, quanto a, de (a respeito de), em (a respeito de), com (a respeito de)
- ruse:
- о, об, про, насчёт
- volapuke:
- dö
- II.
-
-
Prefikso signifanta:
- 1.
- Ke temas pri la temo indikita de la radiko (precipe ĉe adjektivoj): prilingva artikolo [30]; primora komedio.
- 2.
-
Ke iun el la nerektaj komplementoj de verbo oni faras ties
objekto (tiun el la komplementoj, kiu indikas koncernaton,
do tiun aŭ tion, kion la ago celas aŭ koncernas):
- a)
- Regule, kiam oni faras el komplemento, enkondukata per la propozicio „pri“, rektan objekton: veti pri io → priveti ion; plori pri iu → priplori iun; kanti kanton pri iu → prikanti [31] heroon; dubi pri io → pridubi ion; prizorgi, prirespondi ion (zorgi, respondi je la bezonoj pri io); tiu kampo […] estos konsekrita al la Eternulo, kiel kampo priĵurita (forĵurita, ĵure oferdonita) [32].
- b) ↝
- Pli ĝenerale, kiam temas pri alia nerekta komplemento trafata de la ago; netransitiva verbo iĝas transitiva, ĉe verbo transitiva okazas komuto de la komplementoj: pripagi; priservi; priŝteli; priŝteli la mastron (kp ŝteli monujon); prifajfi aktoron;
- 3. ↝
-
Ke la intenso kaj precipe la amplekso de la ago estas
grandaj kaj ĉiuflankaj, ke ili koncernas la tuton de la
koncerna objekto:
- a)
- (malofte) Sen ŝanĝo de la objekto: David prikalkulis la popolon [33]; prijuĝi ion (kritiki); pritrakti ion (raporti pri); pritranĉi (tondi) vinberbranĉon [34]; ŝi ne prikalkulis sian agon (ne konsideris la konsekvencojn aŭ eblojn) Marta ; la pastro pririgardu (esplorekzamenu) la infektaĵon kaj deklaru, ke ĝi estas malpura [35]; li ilin bone prifrapu (mallaŭdu) per la plumo [36].
- b)
-
Kun la ŝanĝo de la objekto, kiel ĉe
pri-2:
priparoli demandon
(paroli pri la demando kaj
tuŝi ties diversajn aspektojn);
prisilenti temon
(nenion ajn diri);
priskribi pejzaĝon
(iom detale, pli ol mencii; kp skribi leteron);
pripensi;
primediti
Ifigenio
;
prifriponi la popolon
[37];
prilabori teron;
prifalĉi kamponZ
(kp falĉi grenon);
priplanti
[38]
ĝardenon (kp planti rozujon);
priĵeti iun per ŝtonoj
[39]
(kp ĵeti ŝtonojn);
prikonstrui monton
[40]
(kp konstrui domon);
prirabi la vojaĝantojn
[41]
(kp rabi brutojn);
priserĉi
[42]
homon
(kp serĉi ies monon);
prisemi kampon
[43]
(kp semi hordeon);
mi ordonos al la lokustoj primanĝi la teron
[44]
(kp manĝi rikoltojn);
li pritondis sian kapon
(kp tondi harojn);
ĉiun nokton mi priverŝas mian litonZ
(kp verŝi larmojn);
fajra kolono prilumis al ili la
vojon
[45];
tian palan vizaĝon la luno prilumis.
Rim.: Oni vidas per tiuj lastaj ekzemploj, ke la senco de pri kelkfoje similas, tamen ne egalvaloras tiun de ig. Prilumi povas nur io, kio estas mem lumanta; ekz-e „la lampo prilumis la ĉambron“, sed „mi lumigas la ĉambron per lampo“ ĉar mi ne lumas pri io, sed igas ion lumi pri io.
30. Monato, Guido Van Damme: Subskribonte promesi
31. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ligo de amikeco
32. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 27:21.
33. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 18:1
34. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 25:11
35. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 13:3
36. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto kvara
37. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto kvara
38. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 36:36
39. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 21:13
40. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 16:24
41. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto dua
42. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Obadja 1:6
43. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 47:24
44. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 7:13
45. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Neĥemja 9:12- ruse:
- о-, об-
30.
Monato, Guido Van Damme: Subskribonte
promesi
31. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ligo de amikeco
32. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 27:21.
33. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 18:1
34. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 25:11
35. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 13:3
36. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto kvara
37. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto kvara
38. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 36:36
39. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 21:13
40. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 16:24
41. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto dua
42. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Obadja 1:6
43. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 47:24
44. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 7:13
45. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Neĥemja 9:12
31. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ligo de amikeco
32. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 27:21.
33. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 18:1
34. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 25:11
35. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 13:3
36. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto kvara
37. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto kvara
38. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 36:36
39. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 21:13
40. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 16:24
41. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto dua
42. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Obadja 1:6
43. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 47:24
44. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 7:13
45. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Neĥemja 9:12