1fraz/o JED

frazo

1.
GRA Kunaĵo da vortoj prezentanta kompletan sencon: tial ofte [...] pli bona estas frazo ne tute logika kaj ne perfekte preciza, sed mallonga kaj viva, ol frazo perfekte preciza, sed enuige peza kaj tro kabineta[1]; la sola frazo, kiun papĉjo povosciis babili […] estis: Ne, ni estu do homoj [2]! [ili] respondis ĉiujn liajn petojn kaj demandojn per la sama frazo: pensu pri la eterneco [3]! ŝi eksilentis en la mezo de la frazo [4]; se la orienta frazo: aŭdi estas obei, ne ekzistus de tempo jam longa, Filipo estus elpensinta ĝin [5]; Japana Esperanto-Instituto por Jarcento-Jubileo de Japana Esperanto-movado nun serĉas frap-frazon por Esperanto [6]; simpla frazo (konsistanta el ununura propozicio); kompleksa frazo (plurpropozicia); la lasta frazo de alineo; tiu vorto estas subjekto de la frazo; indikativa, ordona, nega frazo. SUB:demando1, eldiro3, respondo, sentenco, sloganoVD:diro, vorto1.b, vortfiguro
Rim.: Laŭ ĉi tiu difino kaj la tradukoj el OA1, la Esperanta frazo estas ne malpli ol propozicio1; tamen angle, en la terminaro gramatika, „phrase“ estas, inverse, malpli granda ol propozicio: „Du aŭ pli da vortoj en propozicio formantaj sintaksan unuon, malpli grandan ol kompleta propozicio“ (similan signifon „parolturno“ povis havi ankaŭ la pola „frazes“). Tial la oficialaj tradukoj entenas ankaŭ precizigojn „sentence“ kaj „zdanie“ (t.e. „propozicio“). Ĉi tiun diferencon oni ne preteratentu en derivitaj terminoj; ekz-e la angla „noun phrase“ en Esperanto estu ne „substantiva frazo“, sed „substantiva grupo“ (aŭ „substantiva sintagmo“) ktp. [Sergio Pokrovskij]
2.
(figure) Afektaj, belsonaj, senkernaj, malmultsignifaj paroloj: grandaj frazoj, malgrandaj agoj; ho, frazo, frazo, frazo, kiam vi ĉesos regi super la spiritoj de la homoj [7]! ĉiuj frazoj, kiujn li aŭdis, estas la plej absoluta sensencaĵo [8]; anstataŭ blinde ripetadi frazojn, vi bezonas nur simple ekpensi pri la esenco de tiuj ĉi frazoj, kaj vi jam komprenos, ke ili ne havas eĉ la plej malgrandan fundamenton [9]; la tri viroj vidis en tiu interŝanĝo de afablaj frazoj nur komunan ĝentilaĵon [10]. VD:babilaĉo, blabla, diraĵo, klaĉaĵo, parolturno, sensencaĵo
3.
MUZ Nelonga kaj pli-malpli kompleta parto de muzika melodio: la pianisto ludis por ili la etan frazon de Vintejo [11]. VD:motivo2, figuro4
4.
KOMP En programlingvo, meznivela unuo de programteksto, prezentanta relative aŭtonoman kaj kompletan informon: deklaron de programa objekto, ordonon aŭ komandon, esprimon: deklara, plenumebla, ordona, valorhava frazo. VD:instrukcio2, komando3, ordono2
1. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Respondo 25, La Revuo, 1907, Oktobro
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
3. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro I
4. Eliza Orzeszko, trad. Kazimierz Bein: La Interrompita Kanto, Ĉaptiro IV
5. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Tria
6. La Ondo de Esperanto, 2003, № 12 (110)
7. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, V
8. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, V
9. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, V
10. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Deka
11. M. Proust, trad. Ĵ. Vaŝe: Sur la Vojo de Svan, 2015-2017
afrikanse:
vonnis
albane:
fjali
amhare:
ዓረፍተ-ነገር
angle:
1phrase 1. 1sentence 4. statement, expression
arabe:
عقوبة
armene:
նախադասություն
azerbajĝane:
cümlə
beloruse:
1. сказ, фраза 2. выказваньне 3. фраза (муз.) 4. выраз (камп.)
bengale:
বাক্য
birme:
ဝါကျ
bosne:
kazna
ĉeĥe:
instrukce, povel, příkaz, výraz, výrok 1. věta
ĉine:
4. 语句 [yǔ jù], 表达式 [biǎo dá shì]
dane:
sætning
estone:
lause
eŭske:
gogoratu
filipine:
pangungusap
france:
1phrase, discours (pompeux)
galege:
sentenza
germane:
Anweisung 1. 1Satz 2. Phrase 3. Passage (Musik), Tonfolge 4. Anweisung (Programm), Statement (Programm)
guĝarate:
સજા
haitie:
fraz
haŭse:
magana
hinde:
वाक्य
hispane:
1. oración
hungare:
1. mondat 2. frázis 3. (zenei) mondat, frázis 4. mondat, utasítás
igbe:
ikpe
irlande:
abairt
islande:
setning
japane:
文 [もん]
jave:
ukara
jide:
זאַץ
jorube:
gbolohun
kanare:
ವಾಕ್ಯ
kartvele:
სასჯელი
kazaĥe:
сөйлем
kimre:
dedfryd
kirgize:
сүйлөм
kmere:
ការកាត់ទោស
koree:
문장
korsike:
filaru
kose:
isigwebo
kroate:
rečenica
kurde:
biryar
latine:
sententia
latve:
teikums
laŭe:
ປະໂຫຍກ
litove:
sakinys
makedone:
казна
malagase:
didim-pitsarana
malaje:
hukuman
malajalame:
വിധി
malte:
sentenza
maorie:
rerenga kōrero
marate:
वाक्य
monge:
kab lus
mongole:
өгүүлбэр
nederlande:
1. zin 2. frase
nepale:
सजाय
njanĝe:
chiganizo
okcidentfrise:
sin
panĝabe:
ਦੀ ਸਜ਼ਾ
paŝtue:
سزا
pole:
zdanie, fraza 1. 1zdanie 2. 1frazes
portugale:
1. frase 2. frase 3. frase
ruande:
interuro
rumane:
frază, propoziție
ruse:
1фраза, предложение 1. предложение 3. фраза (муз.)
samoe:
faʻasalaga
sinde:
سزا
sinhale:
දඬුවම
skotgaele:
seantans
slovake:
inštrukcia, povel, príkaz, vyraz 1. veta
slovene:
stavek
somale:
xukunka
ŝone:
mutongo
sote:
polelo
sunde:
hukuman
svahile:
hukumu
taĝike:
ҳукми суд
taje:
ประโยค
tamile:
தண்டனை
tatare:
җөмлә
telugue:
వాక్యం
tibete:
ཙིག་གྲུབ་
ukraine:
вирок
urdue:
سزا
uzbeke:
hukm
vjetname:
câu
zulue:
uhlamvu

frazaro

1.
Kunaĵo da frazoj: la tekstoj estas ne nur simplaj frazaroj (ekzemple, „Marko estas mia amiko Li estas lernanto kaj sportisto“ ktp), sed fine de la libro inter ili aperas ankaŭ partetoj de la veraj beletraĵoj [12].
2.
Kolekto da modelaj antaŭpretaj frazoj: la Kongresa Libro […] enhavas […] frazaron Esperanto-nacilingvan [13]; ekzamenu mian estonan-svedan frazaron, kiu estas inter miaj libroj [14]; Frazaro, en Esperanto, de H. de Coppet [15]. VD:frazeologio
12. La Ondo de Esperanto, 2002, № 8-9
13. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Tria Parto
14. Ferenc Szilágyi: Koko Krias Jam!, II
15. https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:De_Coppet_-_Frazaro,_1908.pdf
beloruse:
1. набор фразаў 2. размоўнік
ĉeĥe:
konverzační příručka
germane:
2. Sprachführer, Gesprächsbuch
hungare:
2. szólásgyűjtemény
japane:
文例集 [ぶんれいしゅう]
pole:
zbiór wyrażeń modelowych
rumane:
colecția de expresii model
ruse:
1. набор фраз 2. разговорник
slovake:
konverzačná príručka
ukraine:
збірник висловів, фраз

frazi

(ntr)
Paroli per iaj (impresaj, multaj, malmultsignifaj...) frazoj: vi konas min bone kaj scias do, ke mi ne kutimas kave frazi [16]; la lukto de la laboristoj estis „ke en la tuta mondo estu unuigita tio, kion oni volas disigi, kaj estu disigita tio, kion oni volas unuigi“ kiel frazas (vd teksti, vortumi) la deklaro por la 1a de majo [17]. VD:formuli, slogani
16. Valdemar Vinař: La skandalo pro Jozefo, Potifar, la bonkorulo
17. Monato, Roland Platteau: Ŝira retaksado de la konceptoj, 2014
beloruse:
выказвацца
ĉeĥe:
vyjadřovat se ve frázích
france:
discourir (pontifier), pontifier
germane:
hohle Phrasen dreschen
hungare:
szónokol (pej.)
japane:
美辞麗句を並べる [びじれいくをならべる]
pole:
wygłaszać frazesy
rumane:
pronunță fraze
ruse:
разглагольствовать
slovake:
vyjadrovať sa vo frázach
ukraine:
фразувати

frazisto

Tiu, kiu kutimas frazi, spertulo pri lingva esprimado (tamen eventuale sen cetera klereco): ĉiuj tiuj ĉi frazistoj simple ne volas trakontroli tion, pri kio ili parolas kun tia aŭtoritata tono [18]; ĉu estas eble, ke homoj maturaĝaj parolus ĉiam frazistan sensencaĵon pri ia diferenco de la voĉaj organoj ĉe la popoloj, kiam ĉiu infano vidis sur ĉiu paŝo membrojn de unu popolo, bonege parolantajn en la lingvo de alia popolo [19]! VD:oratoro, retoro, publicisto
18. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, V
19. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, I
beloruse:
фразёр, краснабай
ĉeĥe:
frázista, frázovitý řečník, mluvka
france:
phraseur
germane:
Redenschwinger, Phrasendrescher, Wortemacher, Schwadroneur
hungare:
frazőr
japane:
能弁家 [のうべんか]
pole:
osoba mająca zwyczaj wypowiadania fraz, frazesowicz
rumane:
persoană care are obiceiul de a pronunța fraze, frazesovici
ruse:
фразёр
slovake:
frázista

ĉirkaŭfrazo

BELELIN Stilfiguro, tropo indikanta ideon, personon aŭ objekton ne rekte per la propra vorto, sed per priskribo aŭ karakteriza detalo, ekzemple „la reĝo de Olimpo“ anstataŭ „Zeŭso“; „la Eterna Urbo“ anstataŭ „Romo“, „la aŭtoro de ĉi tiuj linioj“ (anstataŭ „mi“ en aŭtora teksto): sufiĉe da ĉirkaŭfrazoj! [20]; la superstiĉa Anfisa sen ĉirkaŭfrazo deklaris al sia ĉagrenita mastrino, ke tio estas sorĉo [21]; per delikataj, zorge elektitaj ĉirkaŭfrazoj la grafo rakontis pri la reveno […] scianta nenion pri la subita edziĝo [22]. SUB:eŭfemismo
20. E. Lanti: Vortoj de k-do Lanti, Vivu la neŭtralismo!
21. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉapitro 7a
22. H. A. Luyken: Mirinda Amo, Ĉapitro XVI
angle:
periphrasis
beloruse:
пэрыфраз, пэрыфраза
france:
périphrase
germane:
Umschreibung, methaphorischer Ausdruck
hungare:
körülírás
nederlande:
omschrijving
pole:
peryfraza
rumane:
perifrază
ruse:
иносказание, перифраза
ukraine:
описовий вираз, перифраз

frapfrazo

Facile memorebla frazo reklamanta principon, politikan celon, institucion, vendaĵon: ni starigas konkurson por trovi trafan frapfrazon de TEJO [23]. SIN:sloganoVD:devizo, moto
23. Tejo: Frapfrazoj, [vidita en 2008]
beloruse:
слоган, лёзунг
ĉeĥe:
heslo, slogan
ĉine:
宣传口号 [xuānchuánkǒuhào], 口号规范 [kǒuhàoguīfàn], 广告口号 [guǎnggàokǒuhào], 吶喊聲 [nàhǎnshēng], 广告词 [guǎnggàocí], 口号 [kǒuháo], 座右銘 [zuòyòumíng]
france:
devise, slogan
germane:
Parole, Slogan, Wahlspruch, Werbespruch
japane:
キャッチフレーズ [きゃっちふれーず], スローガン [すろーがん], 標語 [ひょうご]
pole:
slogan
rumane:
slogan
slovake:
heslo, slogan
ukraine:
влучний вислів

frazparto PMEG

GRA Vorto aŭ grupo da vortoj, rolantaj kiel unuo en frazo: li glosas jene: difiniloj estas vortetoj, kiujn oni metas antaŭ O-vorta frazparto por difini la identecon de la afero [24].
Rim.: PIV2 nomas tion „sintagmo“ ‐ ne tre oportune, ĉar tiu vorto estas tro ŝarĝita je sencoj lingvosciencaj (internacie ĝi havas almenaŭ 5 aliajn sencojn, iuj el kiuj estas pli oftaj). [Sergio Pokrovskij]
24. La Ondo de Esperanto, 2003, № 2 (100)
beloruse:
частка сказа, словазлучэньне
hungare:
mondatrész
pole:
część zdania
rumane:
parte de propoziție
ruse:
словосочетание, член предложения

frazelementoEdE PAG PIV1 , frazmembro[25]

GRA Frazparto formanta bazan sintaksan unuon: Oni ne metas komon inter samspecaj frazelementoj ligitaj per konjunkcioj kaj, nek, aŭ, sed [26]; rigidorda lingvo estas lingvo, en kiu la ordo de la ĉefaj frazmembroj estas rigide fiksita per la sintaksaj reguloj [27]; ne nur, … sed ankaŭ …: Duopa konjunkcio, uzata por akcenti la gravecon de la dua frazmembro [28].
Rim.: La termino „frazelemento“ probable estiĝis per senpripensa analogio kun „parolelemento“; sed dum tiu lasta prezentas klaran metaforon de la sencoj filozofia kaj ĥemia, por „frazelemento“ ĝi ne validas. Pli taŭga kaj internacia metaforo estas „frazmembro“, pensiganta pri „korpomembro“: ĝi oportune kombinas implicatan funkcion (kp „frazrolo“) kun la ideo pri ekzemplero (kp „ambaŭ membroj“). Tamen en la reala Esperanto „frazelemento“ estas multe pli ofta. [Sergio Pokrovskij]
SUB:subjekto2, predikato1, objekto6, komplemento1
25. E. Grosjean-Maupin: Plena Vortaro de Esperanto, membro (de frazo)
26. Kálmán Kalocsay: Waringhien Gaston: Plena Analiza Gramatiko de Esperanto, §9.
27. Raporto de la Sekcio pri Gramatiko pri vortordo en Esperanto., Oficialaj informoj, №35 (2021-07-14)
28. Plena Ilustrita Vortaro, art. „nur“.
angle:
constituent of a sentence, part of a sentence
beloruse:
член сказа
ĉine:
句子成分 [jùzichéngfèn]
france:
membre de phrase
germane:
Satzglied
hungare:
mondatfunkció
japane:
文の成分 [ぶんのせいぶん]
pole:
część zdania
rumane:
parte de propoziție
ruse:
член предложения
ukraine:
член речення

frazrolo PMEG

GRA «Rolo, kiun frazparto rolas en frazo. Tradicie nomata „frazelemento“»: Rolfinaĵo estas finaĵo, kiu montras frazrolojn, kaj rolvortetoj estas vortetoj, kiuj servas por indiki frazrolojnPMEG .
Rim.: Tiu netradicia termino estas apartaĵo de PMEG, kaj apenaŭ aperas ekster tiu grava verko (krom en recenzoj pri PMEG). Ĝi malhavas bazon en la lingvoscienca tradicio. Ĝia formo estas misgvida (apriore ĝi ŝajnas signifi „rolo de frazo“, sed la celata signifo estas „rolo en frazo“). PMEG ĝin prezentas kiel sinonimon de „frazelemento“, sed ĝia formo taŭgas nur por parto de tiu nocio: ĉar frazelemento — aŭ, pli bone, frazmembro — estas ne nur „rolo“ (speco, sintaksa nomo) de frazparto, sed ankaŭ la frazparto mem. Tial ordinaraj esprimoj kia ekz-e „samspecaj frazmembroj“ ne esprimeblas per „samspecaj frazroloj“ (tio ekvivalentus al la sensenca „samspecaj specoj“). Eblus diri „samrolaj frazrolantoj“ — sed tiel oni ne diras. [Sergio Pokrovskij]

administraj notoj

pri ~i: 
      Ŝajnas al mi, ke nuntempe oni uzas la vorton pli neŭtrale ol sugestas la origina
      difino („...sensignifaj...“)
      [W. Diestel]
~aro: Mankas verkindiko en fonto.