*pur/a UV
*pura
- 1.
- Karakterizas ion, kies naturo estas miksita je neniu fremda elemento: pano el pura tritiko; pura vino (senakva); via koro ne hipokritas, ĝi estas pura kaj perfekta kiel pura oro [1]; oni prenas ordinare la purajn radikojn (sen gramatika finaĵo) [2]; glaso da pura akvo [3]; pura profito (neta); li estas homo en plej pura senco de l' vorto; ĉiu vorto, kiun mi diras al vi, estas la pura vero [4]; tiuj respondoj havis karakteron pure (nur, ekskluzive1) privatan [5]; la vorto „neniu“ havas sencon pure pronoman [6]; demandoj […] pure akademiaj [7]; pure kondiĉa rimedo de interkomunikiĝado [8]. esenca, ĝusta, kerna, senmiksa
- 2.
- Karakterizas ion, kies naturo estas difektita de neniu malbona elemento: spiradi la puran aeron de la kamparo [9]; Animo pura ruzon ne bezonas [10]; La puran, ĉastan ĝojon de fratino ⫽ Ne nomu senprudenta volupteco [11]! pura (sennuba) ĉielo fulmon ne timas PrV ; akvo kura, akvo pura PrV ; (figure) pura besto, manĝaĵo (permesita de la religio); la edzo estos pura de kulpo [12]; pura konscienco Marta ; diri la puran veron PrV ; pli bona pura konscienco, ol malpura potenco PrV ; vesto eluzita, sed pureco spirita PrV . ĉasta, halala, koŝerasankta, sendifekta, senmakula, senpeka, virga
- 3.
- Ne makulita de naŭza substanco (polvo, graso, koto, ktp): la mano de Johano estas pura [13]; (figure) tro forta ĵuro, la afero ne pura PrV .
1.
B. Traven, trad. Hans Georg Kaiser: Mortula Ŝipo, Rakonto de usona maristo, dua libro, ĉapitro
44a
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 27
3. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XIX
4. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa Reĝino
5. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Tria Parto – Jurisprudenco
6. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Dua Parto – Gramatiko
7. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Dua Kongreso Esperantista en Genève en la 28a de aŭgusto 1906
8. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, antaŭparolo
9. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Dekdua
10. J. W. Goethe, trad. L. L. Zamenhof: Ifigenio en Taŭrido, Ifigenio en Taŭrido
11. J. W. Goethe, trad. L. L. Zamenhof: Ifigenio en Taŭrido, Ifigenio en Taŭrido
12. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 5:31
13. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 8
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 27
3. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XIX
4. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa Reĝino
5. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Tria Parto – Jurisprudenco
6. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Dua Parto – Gramatiko
7. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Dua Kongreso Esperantista en Genève en la 28a de aŭgusto 1906
8. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, antaŭparolo
9. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Dekdua
10. J. W. Goethe, trad. L. L. Zamenhof: Ifigenio en Taŭrido, Ifigenio en Taŭrido
11. J. W. Goethe, trad. L. L. Zamenhof: Ifigenio en Taŭrido, Ifigenio en Taŭrido
12. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 5:31
13. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 8
- afrikanse:
- skoon
- albane:
- i pastër
- amhare:
- ንፁህ
- angle:
- pure
- arabe:
- نظيف
- armene:
- մաքուր
- azerbajĝane:
- təmiz
- beloruse:
- чысты
- bengale:
- পরিষ্কার
- birme:
- သန့်ရှင်းသော
- bulgare:
- чист, спретнат
- ĉeĥe:
- čistý, ryzí, čirý
- ĉine:
- 純淨 [chúnjìng], 纯净 [chúnjìng], 单纯 [dānchún], 單純 [dānchún], 清白 [qīngbái], 湜 [shí], 洁 [jié], 潔 [jié], 皭 [jiào], 粹 [cuì], 純 [chún], 纯 [chún], 純正 [chúnzhèng], 纯正 [chúnzhèng], 純潔 [chúnjié], 纯洁 [chúnjié], 純粹 [chúncuì], 纯粹 [chúncuì], 絜 [xié]
- dane:
- ren
- estone:
- puhas
- eŭske:
- garbi
- filipine:
- malinis
- france:
- propre, pur
- galege:
- limpo
- germane:
- 1. rein, pur, unverfälscht, unvermischt 2. rein, klar, unberührt 3. sauber
- guĝarate:
- સ્વચ્છ
- haitie:
- pwòp
- haŭse:
- mai tsabta
- hinde:
- साफ
- hispane:
- puro
- hungare:
- tiszta
- igbe:
- dị ọcha
- indonezie:
- 1. murni 2. murni 3. bersih
- irlande:
- glan
- islande:
- hreinn
- japane:
- クリーン
- jave:
- resik
- jide:
- ריין
- jorube:
- o mọ
- kanare:
- ಕ್ಲೀನ್
- kartvele:
- სუფთა
- kazaĥe:
- таза
- kimre:
- lân
- kirgize:
- таза
- kmere:
- ស្អាត
- koree:
- 청소
- korsike:
- lavagna
- kose:
- acocekileyo
- kroate:
- čist
- kurde:
- pak
- latine:
- mundi
- latve:
- tīrs
- laŭe:
- ສະອາດ
- litove:
- švarus
- makedone:
- чиста
- malagase:
- madio
- malaje:
- bersih
- malajalame:
- വെടിപ്പുള്ള
- malte:
- nadif
- maorie:
- ma
- marate:
- स्वच्छ
- monge:
- huv si
- mongole:
- цэвэр
- nederlande:
- schoon, rein, zuiver
- nepale:
- स्वच्छ
- njanĝe:
- oyera
- okcidentfrise:
- skjin
- panĝabe:
- ਨੂੰ ਸਾਫ਼
- paŝtue:
- پاک
- pole:
- czysty, schludny
- portugale:
- puro, limpo, castiço (linguagem), genuíno
- ruande:
- isuku
- rumane:
- pur, curat
- ruse:
- чистый
- samoe:
- mamā
- sinde:
- صاف
- sinhale:
- පිරිසිදු
- skotgaele:
- glan
- slovake:
- rýdzi, írečitý, čistý, číry
- slovene:
- čist
- somale:
- nadiif ah
- ŝone:
- chena
- sote:
- hloekileng
- sunde:
- beresih
- svahile:
- safi
- svede:
- ren
- taĝike:
- тоза
- taje:
- ทำความสะอาด
- tamile:
- சுத்தமான
- tatare:
- чиста
- telugue:
- శుభ్రంగా
- tibete:
- གཙང་མ་
- turke:
- temiz
- ukraine:
- чистий
- urdue:
- صاف
- uzbeke:
- toza
- vjetname:
- sạch
- zulue:
- zihlanzekile
*purema
- Kutime zorganta pri pureco: li estas tre purema, kaj eĉ unu polveron vi ne trovos sur lia vesto [14]; porkoj estas puremaj bestoj kaj ne joton malpli puremaj ol ĉevaloj [15]; malpuraj fulgokovritaj kaj grasmakulitaj supujoj el kuirejo de malpurema kuiristino Metrop .
14.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 41
15. B. Traven, trad. Hans Georg Kaiser: Mortula Ŝipo, Rakonto de usona maristo, Ĉapitro 27
15. B. Traven, trad. Hans Georg Kaiser: Mortula Ŝipo, Rakonto de usona maristo, Ĉapitro 27
- angle:
- tidy
- beloruse:
- ахайны
- ĉeĥe:
- čistotný
- ĉine:
- 整洁 [zhěngjié], 整潔 [zhěngjié], 崭齐 [zhǎnqí], 嶄齊 [zhǎnqí]
- france:
- propre (aimant la propreté)
- germane:
- reinlich ~ema: liederlich.
- hispane:
- limpio
- hungare:
- tisztaságszerető
- indonezie:
- teratur, rapi, kemas
- japane:
- きれい好きの [きれいずきの]
- nederlande:
- op reinheid gesteld
- pole:
- schludny
- portugale:
- asseado
- rumane:
- curat
- ruse:
- опрятный, чистоплотый
- slovake:
- čistotný
- svede:
- renlig
- turke:
- temiz(temizliği seven)
- ukraine:
- охайний, чепурний
*purigi
(tr)
Igi pura:
Igi pura:
- 1.
- refandi kaj purigi arĝenton [16]; nepurigita arĝento, kiu kovras argilaĵon [17]; provoj „purigi“ la naciajn lingvojn de „fremdaj“ vortoj estas […] stulte mortigaj por la lingvoj mem [18]; neĝo falis sur la ankoraŭ frostitan teron kaj purigis la ĉielon de la blanketaj nuboj Marta .
- 2.
- Mi povas purigi vian koron, diras la Sinjoro, la Eternulo [19]; lavu min tute pure de mia krimo, kaj purigu min de mia peko [20]; antaŭ ol vi sukcesos plene purigi vin de tiu ĉi kulpigo, ni ne povos eĉ pripensi kondiĉojn de kontrakto [21]; purigi de tiu ĉi makulo la honoron de la […] familio [22].
- 3.
- mi prenis broson kaj purigis la veston [23]; ili purigu la altaron de la cindro [24]; ni purigis la tutan domon [25]; [mi] purigus miajn manojn per lesivo [26]; la knabinoj alportis la balailon kaj purigis la pelton de la urso [27]; Lotinjo trovis en iu angulo pluŝurseton, ĝi estis komplete polvkovrita, antaŭ ol ŝi frappurigis ĝin [28]; la sono de lia nazo, kiam li ĝin purigas, povus peli homojn tra trueton de kudrilo [29].
16.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Malaĥi 3:3
17. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 26:23
18. Ivo Lapenna: Retoriko, Unua Parto
19. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 16:30
20. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 51:2
21. H. A. Luyken: Mirinda Amo, Ĉapitro XII
22. H. A. Luyken: Mirinda Amo, Ĉapitro XV
23. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 39
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 4:13
25. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 29:18
26. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 9:30
27. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Neĝulino kaj Rozulino
28. La Ondo de Esperanto, 1999, No 11 (61)
29. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Kvara
17. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 26:23
18. Ivo Lapenna: Retoriko, Unua Parto
19. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 16:30
20. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 51:2
21. H. A. Luyken: Mirinda Amo, Ĉapitro XII
22. H. A. Luyken: Mirinda Amo, Ĉapitro XV
23. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 39
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 4:13
25. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 29:18
26. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 9:30
27. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Neĝulino kaj Rozulino
28. La Ondo de Esperanto, 1999, No 11 (61)
29. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Kvara
- angle:
- clean, cleanse
- beloruse:
- чысьціць, ачышчаць, ачысьціць, вычысьціць
- ĉeĥe:
- pucovat (hovor.), vyčistit, čistit
- ĉine:
- 湔 [jiān], 洁净 [jiéjìng], 潔淨 [jiéjìng], 清扫 [qīngsǎo], 清掃 [qīngsǎo], 清洁 [qīngjié], 清潔 [qīngjié], 沷 [fā], 洮 [táo], 祓 [fú], 打扫 [dǎsǎo], 打掃 [dǎsǎo], 澼 [pì], 擦 [cā], 洗净 [xǐjìng], 洗淨 [xǐjìng], 涤 [dí], 滌 [dí], 擦拭 [cāshì]
- france:
- nettoyer, purifier
- germane:
- reinigen frap~igi: ausklopfen.
- hispane:
- limpiar
- hungare:
- tisztít
- indonezie:
- membersihkan, memurnikan, menyucikan
- japane:
- 純化する [じゅんかする], 精製する [せいせいする], 清める [きよめる], きれいにする, 掃除する [そうじする], 浄化する [じょうかする]
- nederlande:
- 1. zuiveren, raffineren, veredelen 2. zuiveren 3. schoonmaken, reinigen, poetsen
- pole:
- 1. czyścić, sprzątać
- portugale:
- 1. limpar 2. limpar 3. limpar
- rumane:
- 1. curat
- ruse:
- 1. очистить, очищать 2. очистить, очищать 3. чистить, очищать, очистить
- slovake:
- očistiť, prečistiť, vyčistiť, čistiť
- svede:
- rena, rengöra
- tibete:
- སྦྱོང་བ་
- turke:
- temizlemek
- ukraine:
- чистити, очищати, прибирати
purigilo
- Ĉia ilo uzata por purigado: ŝi nepre devis direkti sin tien pro balailo aŭ alia necesa doma purigilo, ĉar purigilojn ŝi bezonis la tutan tagon [30]; ili investas en esploroj diverskampaj por inventi novajn purigilojn [31]. lavilo
30.
Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Tria Parto
31. Monato, Renée Triolle: Ĉu vivofonto aŭ profitfonto?, 2012
31. Monato, Renée Triolle: Ĉu vivofonto aŭ profitfonto?, 2012
- angle:
- cleanser
- beloruse:
- мыйны сродак, мыйная машына
- ĉine:
- 淸洗劑 [qīngxǐjì], 清洗剂 [qīngxǐjì], 洁面乳 [jiémiànrǔ], 潔面乳 [jiémiànrǔ], 使淸潔的東西 [shǐqīngjiédedōngxi], 使清洁的东西 [shǐqīngjiédedōngxi], 擦亮粉 [cāliàngfěn], 淸潔劑 [qīngjiéjì], 清洁剂 [qīngjiéjì], 淸潔用品 [qīngjiéyòngpǐn], 清洁用品 [qīngjiéyòngpǐn], 清除剂 [qīngchújì], 清除劑 [qīngchújì]
- france:
- fourniture de nettoyage
- germane:
- Reinigungsmittel
- indonezie:
- pembersih, pemurni
- ruse:
- моющее средство
puriĝejo
- Loko aranĝita aŭ taŭga por sinpurigo: tiu ĉambro […] estis ankaŭ puriĝejo, tra kiu pasadis homaj animoj, enirante el ĝi en la ĉielon de akirita laboro, aŭ en la inferon de kontraŭvola senlaboreco Marta . purgatorio
- angle:
- purgatory
- beloruse:
- чысцілішча
- ĉine:
- 水房 [shuǐfáng], 厕 [cè], 廁 [cè], 洗手間 [xǐshǒujiān], 洗手间 [xǐshǒujiān], 盥洗室 [guànxǐshì]
- france:
- purgatoire
- germane:
- Bad, Waschraum
- hungare:
- tisztálkodóhelyiség, tisztulás helye
- indonezie:
- tempat penyucian
- nederlande:
- vagevuur
- pole:
- czyściec
- portugale:
- purgatório
- rumane:
- purgatoriu
purismo
-
Zorgado pri lingva pureco, pli vole prenanta vortojn kaj
esprimojn el ĝia provizo, ol depruntanta de aliaj lingvoj:
eliminado de internaciaj vortoj el kiu ajn lingvo estas esprimo de mallarĝanima
lingva purismo
[32].
Rim.: PIV trudas al tiu vorto malaproban nuancon: „Troa zorgado ...“. Tamen tio neniel sekvas el la strukturo de la vorto, kaj estas ekzemplo de fremdlingva misinfluo, kiun vera puristo (kiel mi mem) malakceptas. [Sergio Pokrovskij]
32.
La Ondo de Esperanto, 2000, No 8-9
- angle:
- purism
- beloruse:
- пурызм
- ĉeĥe:
- purizmus
- france:
- purisme
- germane:
- Purismus
- hispane:
- purismo
- hungare:
- purizmus
- indonezie:
- purisme, pemurnian (bahasa)
- japane:
- 純正主義 [じゅんせいしゅぎ], 純粋主義 [じゅんすいしゅぎ], ピュリスム
- katalune:
- purisme
- nederlande:
- purisme
- pole:
- puryzm
- portugale:
- purismo
- rumane:
- purism
- ruse:
- пуризм
- slovake:
- purizmus
- ukraine:
- пуризм
puristo
- Tiu, kiu volas konservi lingvon pura, sen enmikso de fremdaj influoj: nefleksebla puristo [33]; ne, – rebatas la puristo, – diru pli ĝuste: […] [34]; laŭ lingvaj puristoj, vi ne estas bona latvo, se vi skribas komputer anstataŭ dators [35]; la du citaĵoj ĉisupraj donas al vi specimenon de la gusto de la rakontostilo, ĝi eble ne plene kontentigos puristojn kiuj preferas sian mitologion senornama [36].
33.
L. Beaucaire: El la vivo de bervala sentaŭgulo, 1974
34. Louis Beaucaire: Kruko kaj Baniko el Bervalo, Per kio ni amuzu nin?
35. La Ondo de Esperanto, 2003, № 4 (102)
36. Donald Broadribb: El la nordia mitologio, Monato, 2000/07, p. 18 kaj 08, p. 25
34. Louis Beaucaire: Kruko kaj Baniko el Bervalo, Per kio ni amuzu nin?
35. La Ondo de Esperanto, 2003, № 4 (102)
36. Donald Broadribb: El la nordia mitologio, Monato, 2000/07, p. 18 kaj 08, p. 25
- beloruse:
- пурыст
- ĉeĥe:
- brusič, purista
- ĉine:
- 純化論者 [chúnhuàlùnzhě], 纯化论者 [chúnhuàlùnzhě]
- france:
- puriste (ling.)
- germane:
- Purist
- indonezie:
- puris, pemurni (bahasa)
- japane:
- 純正主義者 [じゅんせいしゅぎしゃ], 純粋主義者 [じゅんすいしゅぎしゃ], ピュリスト
- pole:
- purysta
- rumane:
- purist
- slovake:
- brusič, purista
- ukraine:
- пурист
puruma
HejmVort
- (pri infano) Kiu ne plu bezonas vindaĵojn.
- angle:
- toilet trained, potty trained
- beloruse:
- ахайны, прывучаны да парадку
- france:
- propre (enfant)
- germane:
- sauber (Kind), trocken (windelfrei)
- hungare:
- szobatiszta
- japane:
- おむつのとれた
- nederlande:
- zindelijk
- pole:
- nauczony porządku
- portugale:
- que não mais usa fralda
- rumane:
- învățată
- ruse:
- опрятный, чистоплотный
malpura
- Ne pura, enmiksita de fremda, naŭza elemento: ĉiu, kiu ektuŝos ilian kadavron, estos malpura ĝis la vespero [37]; kriadis kaj sin batadis kvin malpuraj infanaĉoj Marta ; la ondoj de la alfluo kraĉis salan, malpuran ŝaŭmon [38]; malpuraj hoteloj [39]; la malpura atmosfero de grandaj urboj [40]; malpurulo PrV ; ne elverŝu la malpuran, antaŭ ol vi havas la puran PrV ; tolaĵon malpuran lavu en la domo (ne montru al fremduloj familiajn disputojn) PrV ; mi ludas solon, kun sufiĉe malpura (neharmonia, neĝusta tonalto) kaj neregata sono, ĉar mi volis krei senton de perdo de memrego [41]. ekskrementa, kota, makulita, ŝlima
37.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 11:24
38. Władysław Reymont, trad. Kazimierz Bein: La Lasta, La Lasta
39. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto tria
40. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Tria
41. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Intervjuo
38. Władysław Reymont, trad. Kazimierz Bein: La Lasta, La Lasta
39. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto tria
40. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Tria
41. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Intervjuo
- angle:
- dirty
- beloruse:
- брудны
- ĉeĥe:
- nečistý, špinavý
- ĉine:
- 污 [wū], 肮脏 [āngzāng], 骯髒 [āngzāng], 脏 [zāng], 髒 [zāng], 弄脏 [nòngzāng], 弄髒 [nòngzāng], 汙 [wū], 肮 [āng], 骯 [āng], 齷 [wò], 龌 [wò], 混浊 [hùnzhuó], 混濁 [hùnzhuó], 下流 [xiàliú], 脏兮兮 [zāngxīxī], 髒兮兮 [zāngxīxī], 污秽 [wūhuì], 污穢 [wūhuì], 污跡斑斑 [wūjībānbān], 污迹斑斑 [wūjībānbān]
- france:
- impur, sale tolaĵon mal~an lavu en la domo: il faut laver son linge sale en famille.
- germane:
- schmutzig
- hispane:
- sucio
- hungare:
- piszkos, szennyes tolaĵon mal~an lavu en la domo: nem kell a szennyest kiteregetni.
- indonezie:
- kotor
- japane:
- 不純な [ふじゅんな], 混ざり物のある [まざりぶつのある], 濁った [にごった], 汚れた [けがれた], きたない, 不潔な [ふけつな], 不浄な [ふじょうな], けがれた
- katalune:
- brut
- nederlande:
- vuil, vies
- pole:
- brudny
- portugale:
- sujo, impuro
- rumane:
- murdar
- ruse:
- грязный
- slovake:
- nečistý, špinavý
- svede:
- smutsig
- tibete:
- བཙོག་པ་
- tokipone:
- jaki
- ukraine:
- брудний, нечистий
malpuraĵo
- Aĵo, elemento malpura: la karnon de la bovido kaj ĝian felon kaj ĝian malpuraĵon forbruligu per fajro ekster la tendaro, ĝi estas pekofero [42]; lia vizaĝo estis tiel kovrita de malpuraĵo, ke se oni semus tie kreson, ĝi donus riĉan rikolton [43]; rigardu […] la malpuraĵon de muŝoj tie ĉi en la angulo [44]; ŝi estis virino purema […], neniam lasis malpuraĵojn amasiĝi en anguloj [45].
42.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 29:14
43. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Ursa Felo
44. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
45. H. Laxness, trad. B. Ragnarsson: Sendependaj homoj, 2007
43. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Ursa Felo
44. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
45. H. Laxness, trad. B. Ragnarsson: Sendependaj homoj, 2007
- beloruse:
- бруд
- ĉine:
- 污 [wū], 垢 [gòu], 污垢 [wūgòu], 污秽 [wūhuì], 污穢 [wūhuì], 泥垢 [nígòu], 秽 [huì], 穢 [huì]
- france:
- saleté
- germane:
- Schmutz, Dreck, Verunreinigung
- indonezie:
- kotoran
- tibete:
- དྲེག་པ་
- ukraine:
- бруд
malpurigi
(tr)
- Enmeti, enmiksi fremdan, misan aŭ naŭzan substancon: mi tute ne volas malpurigi miajn manojn, kaj [ŝi] foriris [46]; ruĝa makulo, pli kaj pli disvastiĝanta, malpurigis lian ĉemizon, en la loko de la koro [47]; (figure) tiu naŭziga kraĉaĵo, kiu ŝprucis sur ŝiajn sentojn kaj malpurigis ŝiajn memorojn [48]; (figure) [ĉu] estu via filino, kiu unua malpurigu sian blazonon per perfido kaj per felonio [49]? kiu ludas kun koto, malpurigas la manojn PrV . makuli
46.
Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, La maljunulino Holle
47. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Kvara
48. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Naŭa
49. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Dektria
47. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Kvara
48. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Naŭa
49. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Dektria
- angle:
- soil
- beloruse:
- брудзіць, забруджваць, пэцкаць
- ĉeĥe:
- zašpinit
- ĉine:
- 涴 [wò], 弄脏 [nòngzāng], 弄髒 [nòngzāng], 薶 [wō], 壤 [rǎng], 受污染 [shòuwūrǎn], 污跡斑斑 [wūjībānbān], 污迹斑斑 [wūjībānbān], 衣裳褴褛 [yīshanglánlǚ], 衣裳襤褸 [yīshanglánlǚ], 受到污染 [shòudàowūrǎn], 脏污 [zāngwū], 髒污 [zāngwū]
- france:
- salir, souiller
- germane:
- beschmutzen, verschmutzen, verunreinigen, besudeln
- hispane:
- ensuciar
- hungare:
- bepiszkol, beszennyez
- indonezie:
- mengotori
- japane:
- よごす, 汚くする [きたなくする], けがす
- katalune:
- embrutar, embrutir
- nederlande:
- vuil maken, vervuilen (vuil maken)
- pole:
- brudzić, chlapać, śmiecić, zanieczyszczać
- portugale:
- sujar, emporcalhar
- rumane:
- murdare, stropi, gunoi, poluează
- ruse:
- пачкать, испачкать, запачкать, загрязнять, загрязнить
- slovake:
- zamazať, zašpiniť, znečistiť
- svede:
- smutsa ner
- tokipone:
- jaki
- ukraine:
- бруднити, забруднювати, занечищувати
*malpuriĝi
(ntr)
- Difektiĝi pro almeto de io fremda, malboniga: en la kota vetero mia vesto forte malpuriĝis [50]; ha, kiel ŝi malpuriĝis en la bierfarejo [51]; (figure) en via buŝo la sankta vorto amo malpuriĝas [52]; la riveroj malpuriĝis je signifa kvanto da kupro kaj plumbo [53].
50.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 39
51. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Knabino, kiu paŝis sur panon
52. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado en la Guildhall (Londono) en la 21a de aŭgusto 1907
53. Katalin Smidéliusz: Cinike cianide -- ĉu respondecas Okcidento?, Monato, 2000/04, p. 15
51. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Knabino, kiu paŝis sur panon
52. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado en la Guildhall (Londono) en la 21a de aŭgusto 1907
53. Katalin Smidéliusz: Cinike cianide -- ĉu respondecas Okcidento?, Monato, 2000/04, p. 15
- angle:
- get dirty
- beloruse:
- пэцкацца, забруджвацца
- france:
- se salir, se souiller
- germane:
- schmutzig werden, verdrecken
- hispane:
- ensuciarse
- hungare:
- bepiszkolódik, beszennyeződik
- indonezie:
- terkotori
- nederlande:
- vuil worden, vervuilen (vuil worden)
- pole:
- brudzić się
- portugale:
- sujar-se
- rumane:
- murdare
- ruse:
- испачкаться, запачкаться
akvopurigejo
- Instalaĵo, kie oni purigas akvon de malpuraĵoj kaj ekskrementoj: la unua akvopurigejo en Eŭropo ekfunkciis en 1882 en Frankfurto ĉe Majno [54].
- angle:
- wastewater treatment plant
- beloruse:
- водаачышчальнае збудаваньне
- ĉine:
- 污水处理厂 [wūshuǐchǔlǐchǎng], 污水處理廠 [wūshuǐchǔlǐchǎng], 污水净化设备 [wūshuǐjìnghuàshèbèi], 污水淨化設備 [wūshuǐjìnghuàshèbèi]
- france:
- traitement des eaux usées
- germane:
- Kläranlage
- indonezie:
- IPAL (instalasi pengolahan air limbah), instalasi pengolahan air limbah
blovpurigi, nazpurigi
- Purigi per trablovo (de nazo ks); senmukigi: [li] blovpurigas la nazon kaj volas denove preni la glason, kiam li sentas, ke li devas terni denove [55]; Elvira prenis paperan poŝtukon, brue nazpurigis en ĝin, kaj ploris [56]. mungi
55.
trad. Ferenc Szilágyi: Vespera ruĝo anoncas ventegon, Moa Martinson
56. C. Piron: Ili kaptis Elzan!, 1985
56. C. Piron: Ili kaptis Elzan!, 1985
- beloruse:
- смаркацца
- ĉeĥe:
- smrkat, čistit si nos
- ĉine:
- 擤鼻涕 [xǐngbítì], 擤 [xǐng]
- france:
- se moucher
- germane:
- schnauben, schneuzen
- indonezie:
- menyingsring
- japane:
- 洟をかんでやる [はなをかんでやる], 洟をかむ [はなをかむ]
- pole:
- wycierać nos
- rumane:
- ștergeți nasul
- slovake:
- smrkať, čistiť nos
brilpura
- Pro pureco reluma, brila: [la] cervo […] havis ĉirkaŭ la kolo brilpuran kupran ringon [57]; la brilpuraj rikoltiloj de la rikoltistoj brilis sur la grenkampoj [58]; ĉio estis nova, brilpura kaj bela [59]!
57.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa reĝino
58. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro
59. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, „Bela“
58. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro
59. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, „Bela“
- angle:
- sparkling clean
- beloruse:
- начышчаны да бляску
- ĉeĥe:
- zářivě čistý
- ĉine:
- 光洁 [guāngjié], 光潔 [guāngjié]
- france:
- reluisant (propre)
- germane:
- blitzsauber, blitzeblank
- hungare:
- ragyogóan tiszta
- indonezie:
- bersih bersinar, bersih berkilau
- nederlande:
- blinkend (schoon)
- pole:
- czysty do połysku
- portugale:
- reluzentemente limpo, resplandescente
- rumane:
- curat pentru a străluci
- slovake:
- žiarivo čistý
- turke:
- pırıl pırıl
- ukraine:
- начищений до блиску, блискучий
frotpurigi
(tr)
- Purigi forigante supran malpuron per frotado: lia ora krono kaj la sceptro estis frotpurigitaj tiel, ke ĉio aspektis belege [60]; frotpurigita kaj brilpura la lanterno staris en angulo, kie ĝi tuj faladis en la okulojn [61]; mi same levadis la litojn, la akvo-sitelojn, portis malpurajn vestaĵojn al la lavejo, frotpurigis, gladis [62]; frotpurigita pargeta planko [63]. skrapi, viŝi
60.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Vojkamarado
61. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malnova strata lanterno
62. Sándor Szathmári: Vojaĝo al Kazohinio, Sepa Ĉapitro
63. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, La Vento Rakontas pri Valdemaro Doe kaj pri liaj Filinoj
61. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malnova strata lanterno
62. Sándor Szathmári: Vojaĝo al Kazohinio, Sepa Ĉapitro
63. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, La Vento Rakontas pri Valdemaro Doe kaj pri liaj Filinoj
- angle:
- polish, scrub
- beloruse:
- выціраць (дачыста), адціраць
- ĉeĥe:
- drhnout, vydrhnout, vytřít
- france:
- astiquer, fourbir, récurer
- germane:
- scheuern, schrubben, rubbeln, abwischen
- hungare:
- sikál, súrol
- indonezie:
- menggosok (utk membersihkan), memoles, menyemir, mengeskrub
- nederlande:
- schoonwrijven
- pole:
- szorować
- portugale:
- esfregar
- rumane:
- tufărie
- slovake:
- drhnúť, šúchať (pri praní)
- svede:
- skrubba
- ukraine:
- витирати
ripozpurigi
(tr)
- Purigi per ripozigo, precipe likvaĵon, kies malpuraĵoj tiel alfundiĝas: mi ripozpurigos iliajn akvojn [64]. dekanti, precipiti
64.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 32:14
- angle:
- decant
- beloruse:
- адстойваць (вадкасьць)
- ĉine:
- 澄 [dèng], 滗析 [bìxī], 潷析 [bìxī]
- france:
- décanter
- germane:
- dekantieren, absetzen lassen, ausfällen
- hungare:
- derít, ülepít
- indonezie:
- menyiring, mendekantasi
- nederlande:
- decanteren
- pole:
- scedzić
- portugale:
- decantar
- ruse:
- отстаивать (жидкость)
sekpurigi
(tr)
- (pri tolaĵoj) Purigi per ĥemia, senakva procedo.
- beloruse:
- рабіць хімчыстку
- ĉine:
- 乾洗 [gānxǐ], 干洗 [gānxǐ]
- france:
- laver à sec
- germane:
- chemisch reinigen
- indonezie:
- mencuci kering
- japane:
- ドライクリーニングする
sekpurigejo
- Loko aŭ butiko al kiu oni portas tolaĵojn por ilia sekpurigo: kiam Lidia estis en Lima unu el la lokaj bahaanoj, Glen Sealts, kiu posedis sekpurigejon, ofertis senpage sekpurigi ŝiajn vestaĵojn [65].
65.
W. Heller, trad. B. Westerhoff: Lidia, la Vivo de Lidia Zamenhof, Filino de
Esperanto, 2007
- beloruse:
- хімчыстка (месца)
- ĉine:
- 乾洗 [gānxǐ], 干洗 [gānxǐ]
- france:
- blanchisserie, pressing
- germane:
- chemische Reinigung
- indonezie:
- penatu kimia
viŝpurigi
(tr)
66.
S. Lang, trad. G. Berveling: La Talpoĉasisto, 2007
- beloruse:
- выціраць, сьціраць
- ĉine:
- 抹 [mā], 拭抹 [shìmǒ], 拭除 [shìchú], 揩拭 [kāishì], 揩擦 [kāicā]
- france:
- astiquer, essuyer
- germane:
- wischen, schrubben
- indonezie:
- mengelap
- pole:
- ścierać
- rumane:
- șterge
pure kaj nure, pure kaj simple
(frazaĵo)
- Ĝuste dirite, sen troigo aŭ maltroigo: mi min demandas ĉu tiu afero pri la albana krimmetodo ne estas pure kaj nure antaŭjuĝo, kliŝo [67]; se ni sen antaŭjuĝo konsideras la ĉi-supran frazon, ni konstatas, ke ĝi pure kaj simple esprimas unu pasintan okazaĵon [68].
67.
J. Valano: Ĉu li bremsis sufiĉe?, 1978
68. Akademio de Esperanto: Esploro de la Ekzercaro pri la formo „estis -ita“, Akademia Cirkulero 76a, 1965
68. Akademio de Esperanto: Esploro de la Ekzercaro pri la formo „estis -ita“, Akademia Cirkulero 76a, 1965
- beloruse:
- без прыкрасаў, папросту кажучы
- ĉine:
- 朴 [pǔ], 樸 [pǔ], 单纯 [dānchún], 單純 [dānchún]
- france:
- purement et simplement
- germane:
- schlicht und einfach, einfach gesagt, ohne zu beschönigen
etna purigo, etna purigado
- Forigo de ĉiuj anoj de iu nacio el teritorio: tiu milito de etna purigado pere de perforto amarigas mian vivon [69]. genocido, masakro
69.
Ratimir: Rat i Mir, en: Vivprotokoloj, 2009
- beloruse:
- этнічная чыстка
- ĉine:
- 种族清洗 [zhǒngzúqīngxǐ], 種族清洗 [zhǒngzúqīngxǐ], 种族清除 [zhǒngzúqīngchú], 種族清除 [zhǒngzúqīngchú]
- france:
- nettoyage ethnique
- germane:
- etnische Säuberung
- indonezie:
- pembersihan etnis
- japane:
- 民族浄化 [みんぞくじょうか]
- pole:
- czystka etniczna
- rumane:
- purificarea etnică