*ag/i PV

*agi

(ntr)
1.
Eksterigi siajn kapablojn, produkti ian efikon, uzante sian forton aŭ kapablon: honesta homo agas honeste [1]; agi juste [2]; ĉu vi ne povis agi pli delikate [3]? ni agas ankoraŭ blinde kaj riskas, ke nia laborado pereos vane [4]; mi ne devas agi kontraŭ mia konscienco Marta ; mi devas agi, antaŭ ol tiu ĉi ĉiutaga kuneestado renoviĝos [5]; pli facile estas regi ol agi PrV ; kiu agas afable, vivas agrable PrV . VD:fari3, procedi
2.
Konduti iel kontraŭ iu, trakti iun: li sciiĝis, kiel agis kun li lia pli juna filo [6]; se vi agos malbone kontraŭ miaj filinoj […], tiam […] [7]; agu kun aliaj tiel, kiel vi deziras ke aliaj agu kun vi [8]; kiel pardoneme la juĝo agas kun vi, malvirtulo [9].
3.
(io) Efiki: la sono de lia voĉo agis pli intense, ol […] la plej detaloplenaj klarigoj [10]; [jen] agis ia malsana stato [11]; la pafo agis mirige, post unu sekundo, ĉiuj gapis mire al la ĝendarmo [12]; tiu amo […] agis sur min blindige [13]; diversaj terapioj […nur] agas sur la simptomoj [14].
afrikanse:
Wet
albane:
akt
amhare:
እርምጃ
angle:
act
arabe:
فعل
armene:
գործ
azerbajĝane:
akt
beloruse:
дзейнічаць, чыніць
bengale:
আইন
birme:
လုပ်ရပ်
bosne:
čin
bretone:
ober (v.), gwerediñ war
bulgare:
действам
ĉeĥe:
jednat, postupovat, působit, účinkovat, činit
dane:
handling
estone:
tegu
eŭske:
ekintza
filipine:
kumilos
france:
agir, se comporter
galege:
acto
germane:
handeln, tun 3. wirken
greke:
πράττω
guĝarate:
અધિનિયમ
haitie:
zak
haŭse:
yi
hebree:
לפעול
hinde:
अधिनियम
hispane:
actuar 1. actuar, proceder, obrar 2. actuar, proceder
igbe:
eme
irlande:
gníomh
islande:
athöfn
itale:
agire
japane:
1. 行動する [こうどうする] 2. ふるまう
jave:
tumindak
jide:
אַקט
jorube:
igbese
kanare:
ಆಕ್ಟ್
kartvele:
აქტის
kazaĥe:
акт
kimre:
gweithredu
kirgize:
иш
kmere:
សកម្មភាព
koree:
행위
korsike:
attu
kose:
isenzo
kroate:
čin
kurde:
ewlekarî
latine:
actum
latve:
akts
laŭe:
ກົດຫມາຍວ່າດ້ວຍ
litove:
aktas
makedone:
чин
malagase:
zavatra
malaje:
tindakan
malajalame:
പ്രവർത്തി
malte:
att
maorie:
mahi
marate:
कायदा
mongole:
акт
nederlande:
handelen
nepale:
काम
njanĝe:
mchitidwe
okcidentfrise:
handeling
panĝabe:
ਕੰਮ
paŝtue:
عمل
perse:
عمل کردن
pole:
1. działać, czynić, postępować 2. czynić, postępować
portugale:
1. agir, proceder, obrar 2. agir, proceder
ruande:
gukora
rumane:
acționa
ruse:
действовать
samoe:
gaoioiga
sinde:
ايڪٽ
sinhale:
පනත
skotgaele:
achd
slovake:
konať, postupovať
slovene:
akt
somale:
fal
ŝone:
chiito
sote:
ketso
sunde:
kalakuan
svahile:
tendo
svede:
agera
taĝike:
амал
taje:
1. กระทำ 2. ปฏิบัติ
tamile:
செயல்
tatare:
акт
telugue:
చట్టం
turke:
iş görmek, etken olmak, etkilemek, davranmak, hareket etmek
ukraine:
акт
urdue:
ایکٹ
uzbeke:
ish
vjetname:
hành động
zulue:
isenzo

ago

1.
Ekstera montro de ies forto aŭ kapablo: diru al mi vian kredon kaj montru ĝin al mi en viaj agoj [15]; la Agoj de la apostoloj NT ; koniĝas birdo laŭ flugo kaj homo laŭ ago PrV ; nenia ago fariĝas sen pago (sen bona aŭ malbona reago) PrV ; vortojn ŝparu, agojn faru PrV . SUB:akto3
Rim.: Inter ago kaj faro ekzistas tiu nuanco, ke per ago oni akcentas la intencitecon aŭ la eksteran aspekton, dum faro altiras la atenton plie al konkreteco.
2.
Ĝenerala kaŭzado de efiko: mi parolas ne pri la ago de ekokupo mem, sed pri la stato, en kiu mi troviĝas [16]; verbo de ago; la ago demandi.
angle:
act, action
bretone:
ober (ak.), gwered
ĉeĥe:
akce, akt, skutek, úkon, čin
france:
acte, action
germane:
Tat, Handlung
hebree:
פעולה
hispane:
actuación, acción
itale:
atto, azione
japane:
行為 [こうい], 行動 [こうどう], ふるまい
katalune:
acció
nederlande:
handeling
okcitane:
accion
perse:
کنش، عمل، کردار
pole:
działanie, czyn, postępek
portugale:
ação
rumane:
act, acțiune, fapt
ruse:
действие A~oj de la apostoloj: Деяния апостолов.
slovake:
akcia, počínanie, skutok, úkon, čin
taje:
1. การกระทำ
turke:
hareket, davranış

agema

Kapabla kaj ema agi: patro, kiu komence estis nur brutkomercisto, sed honesta kaj agema [17]; ŝi kutimis al la bonfarado de la grandaj urboj, laborema, agema [18]; se la anarkistoj uzas pli bone kaj pli ofte la aparaton ol la komunistoj, ĉi-lastaj ne povos riproĉi ‐ same estu, se la komunistoj montriĝos pli agemaj [19].
VD:vigla3, viva2
17. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Infana babilado
18. E. Orzeszko, trad. Kabe: La bona sinjorino, 1909
19. E. Lanti: Vortoj de k-do Lanti, Venis anarkisto...
angle:
active
bretone:
greant, oberiant, abil
ĉeĥe:
agilní, aktivní, činný, činorodý
france:
actif
germane:
tätig, aktiv
hebree:
פעיל
hispane:
activo
itale:
attivo, d'azione, alcre, solerte
japane:
行動的な [こうどうてきな], 活動的な [かつどうてきな]
perse:
کاری، پرکار، فعال
pole:
aktywny, czynny, działający
rumane:
activ, în stare de funcționare
ruse:
деятельный, активный
slovake:
agilný, príčinlivý
turke:
etkin, faal, çalışkan, zinde, hamarat
ukraine:
дійовий, діяльний, активний

interagi

(ntr)
Reciproke influi, aktive interrilati: kiam multaj personoj grupiĝas en unu loko por interagi kaj interhelpi, ni nomas tian grupon urbo, ĉu ne [20]? ni devas konstati kiel ĉiuj tiuj aferoj interagas, por ke ni povu konsideri ilin kaj elekti laŭ iliaj influoj [21]; ju pli facile klientoj povas interagi kun vi, des pli ili volos komerci kun vi [22]; la ĉefa kialo de malsaniĝo estas konscio de maljunuloj, ke ili jam ne kapablas konduti socie kutime kaj ke ili ne plu povos kutime interagi kun aliaj [23]. VD:interkomuniki, interrilatiĝi, interŝanĝi, kunlabori, reciproki
ĉine:
互相作用 [hùxiāngzuòyòng]
france:
interagir
germane:
interagieren
hispane:
interactuar
japane:
相互に作用する [そうごにさようする]
pole:
działać interaktywnie
rumane:
acționează interactiv
taje:
มีปฏิสัมพันธ์

interago

1.
Kuna aŭ reciproka influo de pluraj agoj, fenomenoj, faktoroj: la socia normo […] ekzistas ja […] kiel rezultanto de la interago de pluraj fortoj, nur malofte konverĝaj [24]; ekvilibra sintezo de kompleksaj interagoj [25]; FIZ la fotono peras la elektromagnetan interagon inter elektrono kaj protono (cd fundamenta forto4) [26]; interago inter homo kaj naturo [27]; ĉiu popolo (aŭ socia grupo ĝenerale) estas konstante reproduktata per miloj da interagoj kiuj memorigas pri ia komuneco [28]. VD:interrilato
2.
KOMP Dialogo4 de uzanto kun ruliĝanta programo: interago per klavaro kaj muso [29]; tiu programo uzeblas kaj interage, kaj en la fona reĝimo.
VD:dialogo1, dialektiko
angle:
interaction inter~e: interactively.
beloruse:
узаемадзеяньн е
bretone:
etreober (ak.), etregwered
ĉeĥe:
interakce, reakce, vzájemné působení
ĉine:
1. 交互作用 [jiāohùzuòyòng] 2. 互相影响 [hùxiāngyǐngxiǎng], 互相影響 [hùxiāngyǐngxiǎng], 交感 [jiāogǎn]
france:
interaction
germane:
Interaktion 1. Wechselwirkung, Wechselbeziehung inter~e: interaktiv.
hispane:
interacción inter~e: interactivamente.
itale:
interazione
japane:
相互作用 [そうごさよう]
nederlande:
interactie
perse:
برهم‌کنش، کنش متقابل
pole:
interakcja, wpływ
portugale:
interação
rumane:
interacțiunea, influență
ruse:
взаимодействие inter~e: интерактивно.
slovake:
vzájomné pôsobenie, interakcia reakcia, vzájomné pôsobenie
svede:
interaktion
taje:
ปฏิสัมพันธ์, อันตรกิริยา
turke:
karşılıklı etki, etkileşim
ukraine:
взаємодія

kontraŭagi

(x)
Agi malhelpe, bare, kontraŭinflue: por kio vi kontraŭagas al la vortoj de la Eternulo [30]? se neniu kontraŭagos la perfidon, […] nin ĉiujn atendas pereo [31]; kontraŭ la malsano disponeblas ne nur medikamentoj – per taŭga sinnutrado eblas efike kontraŭagi [32]. VD:defendi, kontraŭbatali, oponi, repuŝi
30. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 14:41
31. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro XVII
32. [A. Oberndorfer]: Kristaloj en la artikoj, Esperanta Retradio, 2015-06-01
ĉine:
反对 [fǎnduì], 反對 [fǎnduì]
france:
combattre (agir contre)
germane:
entgegen wirken, bekämpfen, abwehren
hispane:
combatir, contraatacar
nederlande:
tegenwerken
pole:
przeciwdziałać
rumane:
contracara

kontraŭago

Bara, malhelpa, repuŝa ago: kontraŭago al aidoso [33]; se ne estas kontraŭago, en nur kelkaj jardekoj la mezumaj temperaturoj de la mondo atingos valorojn neniam ekzistantajn dum la pasintaj 500 000 jaroj [34]; provoku ilin al drastaj kontraŭagoj [35].
33. Monato, Vladimir Lemelev: Poliomjelito: ĉu la dua tutmonde likvidota infektmalsano?, 2011
34. Monato, Werner Fuß: Nekontentiga progreso en klimatopolitiko, 2011
35. J. Francis: La Granda Kaldrono, 1978
ĉine:
克服 [kèfú], 免疫能力 [miǎnyìnénglì]
france:
coup d'arrêt
germane:
Abwehr, Bekämpfung, Gegenmaßnahme
hispane:
contraataque
pole:
przeciwdziałanie
rumane:
contracarare

kunagi

(ntr)
Agi grupe, por komuna celo aŭ efiko: ĉiuj ĝisnunaj institucioj kunfederiĝas sur la fundamento de U. E. A., konservante la necesan memstarecon de ĉiu organismo kaj kunagante en ĉiuj komunaj aferoj [36].
36. [E.?] Bejot: Pri Centra Esperanta Organizo, Pola Esperantisto, 1912-04 (61), p. 69a
angle:
co-operate
beloruse:
супрацоўнічаць
bretone:
kenober (v.), kenlabourat
ĉeĥe:
spolupracovat, spolupůsobit
ĉine:
合作 [hézuò], 协 [xié], 協 [xié], 合力 [hélì]
france:
coopérer, collaborer
germane:
zusammenarbeiten
hispane:
cooperar, colaborar
itale:
collaborare
japane:
協力する [きょうりょくする]
nederlande:
meewerken
perse:
همکاری کردن، تشریک مساعی کردن
pole:
współdziałać, kolaborować
portugale:
colaborar
rumane:
coopera
ruse:
сотрудничать
slovake:
spolupracovať
svede:
samarbeta, samverka
taje:
ทำร่วมกัน

kunago

Ago komuna kun tiu de aliaj agantoj, aliaj faktoroj, aliaj personoj: ĉiam ankoraŭ lia kapo estas plena de cent aferoj, kiuj atendas plenumon kaj ne estas fareblaj sen lia kunago [37].
37. W. Kloepffer, trad. L. Goppel: Vagabondo kaj Sinjorino, 1931
beloruse:
супрацоўніцтва, сумесная дзейнасьць, каапэрацыя
ĉine:
一起工作 [yìqǐgōngzuò], 互利合作 [hùlìhézuò]
france:
coopération
germane:
Zusammenarbeit, Zusammenwirken
hispane:
cooperación
pole:
współdziałanie
rumane:
interoperabilitate

misagi, malbonagi

Malbone, malĝuste agi: ne rememoru tion, kion malbonagis via sklavo en tiu tago [38]; vi rajtas ĝin fari, [sed tiel] vi malbonagos kontraŭ Aulus [39]; [ili] aspektus kiel iu aĉa bando, en kiu misagas ĉiuj kune kaj ĉiu aparte [40]; [tio eble] provokos ilin misagi rilate al la aliaj civitanoj [41]; ke la enketa juĝisto misagis, […] tio estas konsekvenco de ĝenerala agado pere de nova interpreto de jurisprudenco [42]. VD:erari2, fuŝi, misfari
germane:
sich vergehen, falsch handeln, verstoßen (gegen)
pole:
źle postępować, źle czynić
rumane:
fa gresit, să faci rău

reagi

(ntr)
Agi returne, responde al iu antaŭa ago: ŝi ĉiam […] malvarme reagis al tiuj, kiuj parolis sentime kaj sprite [43]; ilia voleco havas saman naturon: kaj se ili troviĝas en medioj […] kompareblaj, ili reagos ambaŭ laŭ sama maniero [44]; vi tro nerveme reagas ĉion Metrop .
43. J. Francis: La Granda Kaldrono, 1978
44. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Dektria
angle:
react
beloruse:
рэагаваць
ĉine:
感应 [gǎnyìng], 感應 [gǎnyìng], 反应 [fǎnyìng], 反應 [fǎnyìng], 回应 [huíyìng], 回應 [huíyìng]
france:
réagir
germane:
reagieren
hispane:
reaccionar
japane:
反応する [はんのうする]
nederlande:
reageren
pole:
reagować, oddziaływać, odczyniać
rumane:
reacționa, să interacționeze

reago

1.
Returna efiko de io, sur kion io alia agis: la atmosfero, saturita de intergenta malpaco, per neevitebla natura reago naskis la esperantisman movadon [45]; la sumo de ricevitaj impresoj kaj de konsekvencaj reagoj estis egalvalora [46]; la paŭzo […] se oni atendas reagon de la publiko, povas esti eĉ tre longa [47]; la trabreĉo de tiuj sentoj estis rezulto de […] forta reago kontraŭ tuta vivo de kutimeco [48]. SUB:respondo
2.
KEM=reakcio3
45. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Oka Kongreso Esperantista en Krakow en la 11a de aŭgusto 1912
46. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Dektria
47. Ivo Lapenna: Retoriko, Dua Parto
48. Stellan Engholm: Homoj sur la tero, Disaj vojoj
angle:
reaction
beloruse:
рэакцыя
bulgare:
реакция
ĉeĥe:
ohlas, reakce
ĉine:
1. 应和 [yìnghè], 應和 [yìnghè] 2. 化学反应 [huàxuéfǎnyìng], 化學反應 [huàxuéfǎnyìng]
france:
réaction
germane:
Reaktion
hispane:
reacción
itale:
reazione
japane:
反応 [はんのう]
nederlande:
reactie
perse:
واکنش، عکس‌العمل
pole:
reakcja
portugale:
reação
rumane:
reacție
ruse:
реакция
slovake:
odpoveď, ohlas na popud, reakcia
svede:
reaktion
taje:
1. ปฏิกิริยาตอบโต้
turke:
tepki
ukraine:
реакція

senagado, senageco

Nenifaro: en la trudita senageco li progresis kun mirinda rapido, kaj en du monatoj li ellernis eĉ la enhavon de sia mezgranda vortaro [49]. VD:dormo, malpeno, malvigla
49. I. Ertl: Arnim, Kataluna Esperantisto, 1994:1, p. 7a
angle:
inaction
beloruse:
бязьдзеяньне
bretone:
dizoberiantiz
ĉeĥe:
nečinnost
france:
inaction
germane:
Nichtstun, Müßiggang
hispane:
inacción
itale:
inattività, ozio (periodo), oziosità, poltronaggine
japane:
無為 [むい], 無活動 [むかつどう]
nederlande:
nietsdoen
perse:
بیکارگی، بطالت
pole:
bezczynność
portugale:
inatividade
rumane:
inactivitate
ruse:
бездействие
slovake:
nečinnosť, záhaľka
svede:
inaktivitet
taje:
ไม่ทำอะไรเลย
turke:
etkisizlik, hareketsizlik, işsizlik, çalşmazlık
ukraine:
бездіяльність

transago

1.
EKON Transakcio1: la elektronika komerco ampleksas ĉiajn specojn de komercaj transagoj inter interretaj ofertantoj de varoj aŭ servoj [50].
2.
KOMP Transakcio2: SQL-transago [51]. sistemo plenumanta transagojn certigu, ke el ili ĉiu estu p-i-k-a: persista, […] integra, […] kompleta, […] aparta [52].
angle:
transaction
ĉine:
2. 事务 [shìwù], 事務 [shìwù], 交易 [jiāoyì]
france:
1. opération financière
germane:
Transaktion
pole:
transakcja
rumane:
tranzacție, înțelegere

administraj notoj