^*17ide/o

1.

Abstrakta koncepto de la spirito pri objektoj aŭ ecoj; pensaĵo, komprenaĵo: havi nenian ideon pri la muziko, pri justo kaj maljusto; vera, falsa, ĝusta, klara, malklara ideo; mi dankas vin, ke vi rakontas al la knabo historiojn, sed vi ne devas konfuzi liajn ideojn [1]; la ideo pri nacieco facile povas tiel etendiĝi, ke ĝi fariĝos afektaĵo [2]; riĉaĵoj tiel grandegaj, ke ne eble estas havi ideon pri ili [3]; la homoj, kiuj okupas sin je ĉia plej sencela kaj senutila sensencaĵo, se ĝi nur estas en modo kaj konforma al la rutinaj ideoj de la amaso, ĝuas […] la honoran nomon de instruituloj [4]; ĉu vi havas ideon pri la ama vivo de tiuj du paroj [5]? la ideo ke oni nin suspektas estas vere incita [6]; li iel atendis vidi elegantan burĝinon eble iom embarasitan de la ideo fronti al polica enketisto [7]; mi eĉ ne havas ideon pri la tipo de afero, pri kiu vi interesiĝas [8]; ju pli heterogenaj estas la moralaj ideoj de la aŭskultantoj […], des pli malproksimen fuĝos la oratoro de kiu ajn konkreta morala dogmaro [9]. bazo, fundo, imago, nocio

2.

Baza koncepto, principo, devizo kiu difinas verkon, ideologion, filozofian skolon, kiu helpas solvi problemon; ekpenso, inspiro: mi donis al li la ideon por lia plej glora kanto [10]; mi donos la ideon por konstruaĵo, kiu estos tute konforma al la klimato kaj materialo de la lando [11]; Mi plenigis lin per Dia spirito, per saĝo kaj prudento kaj scio kaj ĉia arto, por pripensi ideojn, por labori el oro kaj el arĝento [12]; mi estas forte malsana! […] tio estis efektive stranga ideo doni al ni punĉon kaj varman salmon [13]; la ideoj, kiujn mi supre esprimis pri la Fundamento de Esperanto, prezentas dume nur mian privatan opinion [14]; la interna ideo de la esperantismo [15]; ĉiuj ideoj, kiuj estas ludontaj gravan rolon en la historio de la homaro, havas ĉiam tiun saman egalan sorton: kiam ili ekaperas, la samtempuloj renkontas ilin […] kun rimarkinde obstina malkonfido [16]; konsenti suferi aŭ morti pro ideoj, tio ja signas ian religieman spiritostaton [17]; bona ideo venas post la pereo ^PrV . elturniĝo, esenco, fundamento, idealo, kerno, solvo¹

1.

Imaga; ekzistanta nur en la spirito, sed ne en la realo: Esperanto, fariĝinte posedaĵo de la tuta homaro, perdos sian karakteron idean [18]; en tiu stadio la gestoj ne povas esti interpretataj kiel intencaj simboloj kun difinita idea senco, kio estas esenca por la lingvo [19]; malgraŭ la multflanka diverseco, malgraŭ ĉiuj diferencoj kaj naciaj kaj sociaj kaj ideaj, tiu ĉi nia eta mondo estas unuece kunligita ne nur per komuna lingvo, sed ankaŭ per la sama idealo [20]! aera, ĥimera, subjektiva, vana

2.

Difinanta ion kiel interna imaga principo: la humaneca internaciismo estis kaj estas potenca idea fono de la lingvo [21]; la Internacia Lingvo ne estas sole teknika rimedo de pensado, […] ĝi havas ankaŭ profundan idean signifon [22].

Sistemo de ideoj sur kiu baziĝas verko, doktrino, solvo ks: la oratoron […] povas ĵeti diskretan rigardon al la notoj, sufiĉas por li vidi unu solan vorton, por rememori pri la tuta eldirota idearo [23]; la tuta idearo de Zamenhof estis ligita kun la problemo pri Lingvo Internacia [24]; peco da pano estas pli valora ol grandaj idearoj [25]; la plej terura idearo ligita kun la Fina Venko estas agado por la Tria Mondo [26]. doktrino

Filozofia sistemo, laŭ kiu la principo de la mondo estas ideoj: laŭ objektiva ideismo, kiel tiu de Hegel, materio ja ekzistas, sed estas aventuro de iu absoluta ideo; laŭ subjektiva ideismo, aŭ solipsismo, la mondo estas revo de individua subjekto; iam la fidemona maliculo kaj reakciulo Platono krime inventis la „objektivan ideismon“ [27]; (figure) Majstrokulto kaj nebula ideismo servis por kamufli seriozajn disputojn [28]. materiismo

Adepto de sistemo ideisma.

1.

Tiu, kiu havas komunan ideon, komunan celon kun aliaj: ĉu do vi ne havas monaĥojn, kiuj […] bruligas la homojn, kiuj ne havas saman opinion kiel ili? necesus por tio, ke ni estu frenezaj, […] ni ĉiuj ĉi tie estas samideanoj kaj ne komprenas, kion vi diras pri viaj monaĥoj [29].

2.

Afabla ĝentiltitolo uzata inter esperantistoj, konsiderataj kiel kunlaborantoj pro la Interna Ideo: la plimulton de niaj Britaj samideanoj alkondukis al ni la interna ideo de la Esperantismo [30]; mortis nia plej kara samideano kaj amiko, kiu estis la animo de niaj ĝisnunaj kongresoj [31]; ili konkludis, ke la senpasporta samideano povus partopreni en la ekskurso, se li miksus sin en la svedan grupon [32].

Obsedo, penso, kiu konstante revenas al la animo: la juna virino deliris, rekonis neniun, kaj ekkriis, okupita de fiksa ideo: – mi estis certa, ke al mi alvenos malfeliĉo [33]! vi havas fiksan ideon, revon, kiu tute plenigas vin [34]; ilia opinio ne estas alia, ol la ordinara fiksa ideo, kiam la malsanulo ekzemple kredas, ke li estas el vitro, aŭ imagas sin korktirilo [35]; tiam ŝi ekhavis subliman inspiron, kiu baldaŭ evoluis je fiksa ideo, neŭtraliganta ŝian ĉagrenon [36].

(de esperantismo) La ideo, ke Esperanto kondukos al interfratiĝo de la popoloj: tiuj el vi, kiuj mian opinion pri la interna ideo de la esperantismo trovas neĝusta, povas simple ne akcepti ĝin kaj ili tute ne devas timi de la homaranismo ian danĝeron por Esperanto [37]; ĉiuj memoris nur pri la interna ideo entenata en la Esperantismo […ne], ke ĝi alproksimigas reciproke la korpojn de la homoj, […] sed nur tial, ke ĝi alproksimigas iliajn korojn [38].