^*ŝvel/i ^UV

(ntr)

1.

Plivolumeniĝi, plidikiĝi, plivastiĝi: mia vizaĝo ŝvelis de plorado [1]; la sango amasiĝis en liaj piedoj, kiuj ŝvelis kaj forte doloris [2]; la sunfloroj havis tute ŝvelintajn kapojn [3]; la vojo kondukas trans ŝvelintaj riveroj [4]; sur la brakoj la muskoloj tiel ŝvelis, ke la haŭto preskaŭ krevis ^IKr ; iliaj trezorejoj […] komencis ŝveli kaj hodiaŭ estas tiel dikaj de oro [5]; la akvo apud la ŝipeto komencis malklariĝi kaj ŝveli en grandajn ondojn [6]; ŝi levis la pezajn, ŝvelintaj palpebrojn ^Marta . dikiĝi, etendiĝi, kreski, krevi, pliiĝi, pufiĝi

2.

(figure) Tropleniĝi de iu emocio: la princo ŝvelis de la fiero kaj lian koron plenigis pli kaj pli forta kolero [7]; mi kvazaŭ ŝvelis de abomeno kaj timo ^FdO ; la bona knabego ŝvelis, sin sentis grava persono ^ChL ; lia koro ŝvelis de kompato ^QuV ; ŝvelparola (bombasta). absorbiĝi

3.

(figure) Pligrandiĝi laŭ iu ajn rilato, plialtiĝi, plimultiĝi, plifortiĝi: la streĉovundita kaj malsanula voĉo de Pilato ŝvelis [ĝis] la hegemono kriegis ^MkM ; la konfido en la virtoj de la ekonomia kaj financa tutmondiĝo serioze malŝvelis [8]; la prezo de […] importita rizo danĝere ŝvelas [9].

Ŝvelanta aŭ ŝvelinta: kovrita per ruĝaj ŝvelaj aknoj ^FK ; ŝvelaj, brulaj okuloj ^LGA ; alia kun ŝvelaj lipoj kaj okulo bluverde flava ^ChV ; ĉe la apuda tablo vidiĝas ies sangoŝvelaj bov’okuloj ^MkM ; vizaĝo […] plena de sinŝanĝaj avidoj, ŝvela de graso ^QuV ; li sentis sin ŝvela je ĝojo infana ^ChC ; ŝia volumeno estis ege ampleksa kaj ŝiaj astronomie ŝvelaj konturoj kaŭzis angoron al junaj viroj, ^KKr ; tiuj kostumitaj, ŝvelaj kaj pezaj dramoj estis supozataj konveni al la gustoj de la islamanoj [10].

Dikiĝo, pligrandiĝo, ampleksiĝo: mi havas belan ŝvelon, sed serioza ĝi ne aspektas ^ChV ; ŝipo ruliĝas, se ĝi ricevas ŝvelon (kp hulo) de flanke [kaj] tangas, se ĝi ricevas ŝvelon de antaŭe aŭ deposte ^MortulŜip ; la balono krevis pro tro-ŝvelo [11]. dilato, veziko

Io ŝvelinta: blanka ŝvelaĵo sur la haŭto [12]; la panoj estis torditaj en fantaziajn spiralojn kaj ŝvelaĵojn [13]; la muroj ĉe multaj lokoj havis ĝibojn kaj ŝvelaĵojn [14]. akno, ĝibo, pufo, pustulo, tubero, tumoro

(tr)

Kaŭzi ŝvelon, dikiĝon: amo ne fanfaronas, ne ŝveligas sin [15]; la scio bloveŝveligas, sed la amo edifas [16]; tiuj kantoj sen vortoj […] ĉiam pli potence ŝveligis la bruston de la birdo [17]; (figure) la diablo ŝveligis la splitojn tiel, ke ili fariĝis traboj, kaj tiam liaj okuloj pereis [18]. streĉi

(ntr)

Maldikiĝi, malvastiĝi, malmultiĝi: kiam la vento malplifortiĝas, kaj eĉ ne plu blovas, la maro malŝvelas [19]; la revo de Zamenhof pri rapida disvastigo de lia komunikilo devis malŝveli [20].

Maldikiĝo, malampleksiĝo: […] oceano, en kiu ĉiu ŝvelo kaj malŝvelo estas klare, aparte, difinite perceptata [21].

(komune) edemo

(frazaĵo) Fieri, laŭvorte aŭ figure rektigante la torson, fanfaroni, sin glori, pavi²: personoj […] disradias fierecon pri sia bonega angla lingvo, dum fakte ilia nivelo tre distancas de tio, pri kio efektive eblus brustoŝveli [22]; li brustoŝvelis antaŭ la ĵurnalistoj [23].

Ŝvelo kaj inflamo de la haŭto pro frostiĝo, malpli grava ol frostovundo: La frostoŝveloj okazas ĉe la fingro-artikoj, kiuj ruĝiĝas aŭ violiĝas, ofte fendetoj estiĝas [24].

Ŝvela pro alfluo de sango: suprengrimpi, en sangoŝvela varmo, al freŝa grot' [25]. pufvanga, vultua