^*etend/i

(tr)

1.

Malvolvi laŭ la longo, longigante en unu direkto: la reĝido etendis siajn brakojn al la ĉielo [1]; li etendis la brakojn, kvazaŭ vokante la ĉielon ateste al sia amo ^QuV ; [el] la korto […] estis etenditaj fortikaj metalfadenoj al ĉiuj etaĝoj de la domo [2]; etendi la manon kontraŭ siajn malbondezirantojn [3]; per kora movo etendi la manon por manpremo ^Marta ; Lia ekscelenco etendis (prezentis) la ringon al Eunana kaj la ĉeestantoj laŭte aklamis [4]; la cervido […] eletendis sian gracian kolon kaj metis la kapon konfideme sur la ŝultron de Umka ^Ĉukĉoj . dilati, streĉi

2.

Malvolvi plurdirekten, kovrante pli ampleksan spacon: la birdo etendis siajn belajn flugilojn [5]; jen tiu vinbertrunko […] etendis al ĝi siajn branĉojn [6]; arbo, plantita ĉe akvo kaj etendanta siajn radikojn al torento [7]; la figuro etendis ĉirkaŭ ŝi sian nigran mantelon [8]; li etendis tendon super la tabernaklo [9]; [ili] kaŝis kaptilon por mi kaj ŝnurojn, ili etendis reton ĉe la vojo [10]; kiam la suno sin levis, Ali etendis la tapiŝon de preĝo ^FK . sterni, ŝveligi, vastigi¹

3.

Plilongigi aŭ pliampleksigi metalon, malplidikigante ĝin: etendi oron per martelado, per fadenigilo; kaj ili batetendis foliojn da oro kaj tranĉis ilin en formo de fadenoj [11].

4.

(figure) Disvastigi ĉiudirekten: Li etendas sur ilin Sian lumon [12]; la maro kuŝis etendita antaŭ la knabino [13]; la blanka lotusa floro […] etendis sur la arbaraj lagoj siajn grandajn verdajn foliojn [14]; sur la tuta longo de la valo sin etendis, unu post alia, dek marĉaj lagoj [15]; etendi la lingvo-sciojn de la infanoj per la instruado ^EeP ; mi kore bedaŭras, ke ni ne povas etendi al vi la avantaĝon, kiun ĝuis aliaj ^KrM .

1.

Malvolviĝi laŭ la longo: svene li etendiĝis sur la tero ^VaK ; la mano kun brilanta fingringo etendiĝas al la peco, […] la laboro progresas ^IK ; ni suprengrimpis la rokon, kiu etendiĝis super la maron ^VaK ; sur ambaŭ bordoj etendiĝis seninterrompa vico da dometoj [16]. sterniĝi, kuŝi

2.

Malvolviĝi plurdirekten: la branĉoj etendiĝis ĉirkaŭ la tuta frontono [17]; longa ombro etendiĝis sur la plafonon [18]; ilia vosto povas disetendiĝi en la formo de granda rado kaj ŝanĝbrilas en ĉiuj koloroj [19]. ĉirkaŭi, ĉirkaŭkreski, disvastiĝi, disfaldiĝi

3.

Okupi vastan spacon aŭ tempon: la nemezurebla maro etendiĝis antaŭ li [20]; verdaj ebenaĵoj […] onde etendiĝas ĝis kien la okulo atingas ^VojaĝImp ; ĉi tie etendiĝis senlima vasteco, malluma kaj timiga profundaĵo ^Metrop .

4.

(figure) Disvastiĝi ĉiudirekten: la grekaj lingvoj etendiĝis super fremda substrato kaj tio grandparte eksplikas diversajn novaĵojn en la gramatika strukturo ^Ret ; la sciiĝo etendiĝis rapide; la interesoj, la konkurenco nun etendiĝas al la tuta mondo.

Io etendiĝanta iom vaste laŭ iu aŭ pluraj direktoj: granda etendaĵo da akvo; la nerva sistemo de organismo estas kompleksa etendaĵo […] de la cerbo ^Kon11 ; ponto super la suda etendaĵo de la Brozna Rivero [21]. areo¹, branĉo², ekstremaĵo, elstaraĵo, lobo, pinto², plektaĵo, surfaco

Povanta esti etendata: kupro estas etendebla metalo; la kapo kaj supra kolo estas senplumaj kaj nigraj, kun senpluma ruĝa etendebla gorĝosako [22]; Emakso estas etendebla (la uzulo povas aldoni novajn funkciojn) kaj agordebla [23].

1.

Etendi siajn membrojn: tro mallonga estos la lito, por sin etendi [24]; petege sin etendis ies manoj ^Lasta ; kiam venis la tempo por dormi, la gasto sin etendis sur la benko kaj sub la kapon metis la sakon kiel kusenon [25]; la urso […] sin etendis ĉe la fajro [26].

2.

Etendiĝi: nur nuda griza sabla tero sin etendis ĝis la akvoturnejo [27]; dekstre kaj maldekstre de la […] pilonoj, sin etendis muroj aŭ pli ĝuste kelketaĝaj konstruaĵoj, kun mallarĝaj fenestroj [28]; post la preĝejo sin etendis en du vicoj la domoj de la vilaĝo ^PatrojFiloj .