^*rekt/a ^PV

1.

Nekurba: rekta vojo estas pli mallonga, ol kurba [1]; piedoj rektaj [2]; la kvar mallongaj, sed rektaj grekaj vicoj ekkuris antaŭen [3]; vi havas ankoraŭ rektan dorson kaj junajn piedojn [4]; li sin turnis sur la kalkano kaj rekta kiel lanco iris kun tinto de l' armaĵo al sia ŝipeto [5]; la ĉefaj stratoj estis larĝaj, rektaj kaj pavimitaj [6]; (figure) [ili] abomenas juron kaj kurbigas ĉion rektan [7]; rekta kiel cipreso.

2.

Nedeflankiĝante alcela, nedevojiĝa, senpera, senornama: mi irigos vin sur rekta vojstreko [8]; la domo kiu staris rekte kontraŭ la loĝejo de la scienculo [9]; ambaŭ ŝoviĝis en rekta direkto al la virino ^Marta ; ŝi iris rekte al sia loĝejo ^Marta ; neniu parolis rekte pri la teruraj novaĵoj [10]; vi parolis rekte el la koro kaj bonintence [11]; nedekliniĝa irado rekte antaŭen [12]; mi alpaŝis rekte al l’ afero ^Hamlet ; multaj verkoj estus skribataj rekte (senpere) en tiu ĉi lingvo ^EE ; tia laboro estus eĉ rekte malutila [13]; rekta stilo; frazo ne tute bonstila, sed ne rekte erara [14]; tiam vi faros rekte (certe) eraron [15]; la prefikso „mal“ signifas rektan kontraŭaĵon de la ideo [16]; trafi per la parolo rekte en la vizaĝon ^PrV .

3.

Vertikale staranta: la virinoj sidis […] aŭ staris rekte, fervore preĝante [17]; tenu vin tute rekte, tio bone aspektas [18]; li rektiĝis kaj kun levita kapo rigardis la stelojn [19]; tiuj ĉi vortoj […] enpuŝis siajn pikilojn en ĉiujn punktojn de ŝia korpo: ŝi subite rektiĝis, levis la kapon ^Marta .

4.

Senpera, senprepozicia: la uzantoj ne scias, kiu el la komplementoj, laŭ la senco de la vortoj, estas la rekta kaj devas esti esprimata per akuzativo, kaj kiu estas malrekta kaj devas esti esprimata per prepozicio [20].

5.

a)

(evitinde) ^VdE (p.p. angulo) Orta.

b)

[21] (p.p. sumo de vektoraj subspacoj) Tia, ke ajna ĝia elemento esprimiĝas nur unumaniere kiel sumo de elementoj en la subspacoj: se la sumo de du subspacoj estas rekta, tiam ilia komunaĵo egalas al `{0}`. komplementa.

6.

Unudirekta (vd ĉe rekta kurento): la karbonmikrofono funkcias per modulado de rekta kurento [22]. alterna kurento

7.

Citanta ies vortojn, sen subordiga procedo: nerekta parolo diferencas de rekta parolo, t.e. senŝanĝa citaĵo, kiu ne estas subfrazo, kaj kiu do ne havas subjunkcion [23]. citilonerekta

1.

Eco esti rekta: per sia senmoveco, angulesko de la formoj kaj bastoneca rekto de la kruroj ĝi eĉ deproksime similas ĉipan spickukan ĉevaleton [24].

2.

a)

[25] Nekurba linio, ambaŭflanke senfina: tra du punktoj trairas multaj kurboj, sed nur unu rekto; rektoŝnuro.

Rim.: Kompreneble temas pri naiva difino de unu el la plej bazaj nocioj de elementa geometrio.

b)

Afina rekto aŭ vektora rekto, laŭ la kunteksto.

^MatVort

(p.p. neebena surfaco) Egala al la kunaĵo de ĉiuj rektoj, inkluzivataj de ĝi: rektaran surfacon oni povas intuicie prezenti al si kiel la spuron de iu rekto, kiu moviĝas en la spaco; cilindroj, konoidoj kaj konusoj laŭdifine estas rektaraj surfacoj.

Rim.: La termino ne estas tre logika, ĉar rektara surfaco ne estas „aro da rektoj“, sed ja aro de la punktoj de ĉiuj ĉi rektoj. La metaforo per „rektilo“, kiun uzas la franca kaj la rusa povus esti pli bona bazo por la koncerna termino. Notindas, ke Bricard [26] uzas ĉi-sence la terminon „rektenaskita“, tamen ne sekvinda pro la strangeco de la kunmetaĵo same kiel „rektoestigebla“ trovebla en [27].

1.

Fari ion rekta: rigardu la faron de Dio; ĉar kiu povas tion rektigi, kion Li kurbigis [28]? rerektigi [29]; Marta staris ĉe la muro, pala kiel marmoro, kun elrektigita talio kaj kun fulmoj en la okuloj ^Marta ; Bazarov fiere sin rektigis [30].

2.

Aranĝi tekston tiel, ke difinitaj partoj estas en vertikaloj: rektigi nombrojn laŭ la komoj ^PIV2 ; la kutima maniero de kompostado estas, ke oni iom ensaltigas la pentametrojn, principe tamen havas maldekstre rektigitajn liniojn [31].

Rim.: Pli precize oni povus diri „laŭrektigi“ por tiu ĉi senco.

alkadrigi, remburi

3.

Transformi alternan kurenton en rektan kurenton, aŭ eĉ (plej ofte kaj pli speciale) en konstantan kurenton. rektifi³

Aranĝaĵo por transformi alternan kurenton en kurenton rektan aŭ eĉ konstantan: la kupra oksida rektigilo kaj kristala detektila diodo estis sciataj antaŭ la transistoro, sed estas neeble amplifi signalon per ili [32].

Rim.: En la literaturo troveblas ankaŭ rektifilo kaj rektilo.

[33]

Ilo, uzata por desegni rektajn liniojn: T-kapa rektilo ^PIV1 ; la eŭklida distanco […] estas la „ordinara“ distanco inter du punktoj, mezurebla per rektilo [34].

[35]

(en afina spaco) Aro de ĉiuj punktoj de la tipo `lambda*u+O`, kie `O` estas iu punkto (ĝia origino), `u` estas iu nenula vektoro (direktanta vektoro) kaj `lambda` estas arbitra pozitiva reelo: la radiusa duonrekto [36]; duonrekto ne estas afina subspaco; intuicie, duonrekto kun origino `O` estas ĉiu el la du linioj, kiujn oni estigas, rompante rekton ĉe unu ĝia punkto `O`.

(ntr)

Rektigi siajn dorson kaj nukon post kurba sinteno: ŝi elrektiĝis, volis haltigi la ĉevalon kaj desalti [37]; Aleĉjo elrektiĝis kaj almetis la manon al la koro ^Marta .

1.

Havanta kurbojn, angulojn: malrektaj stratoj kaj stratetoj ^Metrop ; (figure) malrekta estas la vojo de homo kulpa [39].

2.

Ne rekte alcela, uzanta peradon, kromvojon: malrekta parolado; malrekta pensado [40]; malrektaj aludoj [41]; Albanio iĝos transita punkto inter la okcidenta kaj orienta merkatoj, ankaŭ la disvolviĝo de suda Italio malrekte estas ligita al ĝi [42]; rektaj kaj malrektaj ŝtataj subvencioj [43]; ĝis nun la ekzisto de planedoj ekster nia sunsistemo estis pruvata per malrektaj metodoj [44].

3.

Klinita, nevertikala: la tablo staras malrekte [45]; la pordo deleviĝis de unu hoko kaj pendis tiel malrekte, ke tra la fendo oni povis traŝoviĝi [46]; unu fenestro sidis malrekte, la pordo estis tro malalta [47].

Citanta ies vortojn sub formo de dependa propozicio: en la nerekta parolo oni konservas la tempon kaj modon de la rekta parolo. rekta

Rim. 1: Nerekta parolo ordinare estas ke-frazo aŭ demanda subfrazo. […] Ofte oni devas iom ŝanĝi la formon de la origina diro aŭ pensoPMEG. Ekzemple, Petro diris: „Mi volas doni ion al vi morgaŭ.“ ⭢ Petro diris, ke li volas doni ion al mi la postan tagon. Ekzemple, Karlo demandis: „Ĉu vi volas iri kun mi hodiaŭ?“ ⭢ Karlo demandis, ĉu mi volas iri kun li tiun tagon. Ekzemple, hieraŭ li diris: „Kial vi volas fari tion nun kaj ne poste!“ ⭢ Hieraŭ li diris, kial mi volas fari tion tuj (aŭ tiumomente aŭ tiam) kaj ne poste. Ekzemple, mi volas diri: „Iru tien!“ ⭢ Mi volas, ke vi iru tien.

Rim. 2: En Esperanto la konkordo de tempoj ne ekzistas, ilia uzo dependas nur de la postuloj de la penso. Ĉiu propozicio konservas en subordigo la saman tempon kiel ĝi havus, se ĝi estus ĉefa: mi ne sciis, ke li venos

^MatVort

(p.p. punktoj aŭ aroj da punktoj) Apartenantaj al (aŭ inkluzivataj de) unu sama rekto: du punktoj estas ĉiam samrektaj; samrektaj strekoj (segmentoj el unu sama rekto); ĉiu punkto de streko estas samrekta kun ties randoj; tra tri nesamrektaj punktoj trairas nur unu ebeno.

Unudimensia afina spaco.

(de neegallatera triangulo) Rekto², trairanta ĝian ortocentron, ĝian pezocentron, la centron de ĝia ĉirkaŭskribita cirklo kaj la centron de la eŭlera cirklo: la altocentro, la pezocentro, centro de ĉirkaŭskribita cirklo kaj centro de la eŭlera cirklo ĉiuj kuŝas sur sola rekto nomata la eŭlera rekto [48]. Eŭlero.

Unudimensia vektora spaco.