^*kontraŭ ^UV

I.

^*kontraŭ

Prepozicio montranta:

1.

Ion antaŭ iu persono aŭ objekto, de ĝi apartigita per libera interspaco: la urbdomo staras kontraŭ la katedralo; la du mimikistoj sidiĝis unu kontraŭ la dua ^FK ; li distranĉis ilin laŭ la mezo kaj metis tiujn partojn unu kontraŭ la alia [1]; vilaĝoj kuŝas sur la dekstra kaj maldekstra bordo, unu kontraŭ la alia. kontraŭflanke al, kontraŭvizaĝe al, rigarde al, vidalvide al

2.

Personon aŭ aferon, kun kiu oni komparas alian: supereco de homo kontraŭ bruto ne ekzistas [2]; multigu vin miloble kontraŭ via nuna nombro [3]; tiuj popoloj vivas sub regado, kontraŭ kiu ili preferus la Turkan.

3.

Aferon, por kiu oni ŝanĝas ion: Arabujo […] komercis kun vi, donante al vi ŝafidojn […] kontraŭ viaj komercaĵoj [4]; du kamaradoj aĉetis de li la birdon kontraŭ kelke da spesdekoj [5]; kontraŭ dek svisaj frankoj mi sendas serion da aŭstraj poŝtmarkoj; ŝanĝi varojn kontraŭ varoj pro ²anstataŭ, por

4.

Personon aŭ aferon, al kiu estas direktata ago aŭ sento: ŝi eltiras siajn blankajn manojn kontraŭ la ŝipo [6]; [ŝi] alĵetis sin kontraŭ la muron, frapegis ĝin [7]; levi la vizaĝon kontraŭ la plafonon ^Marta ; ŝi levis kontraŭ la junan virinon siajn okulojn ^Marta ; vi estas tro bona kontraŭ mi [8]; ankaŭ Amalio estas ne indiferenta kontraŭ li [9]; kontraŭ neniu oni devas esti maljusta [10]; nur la sola Aliturus, kiu, komence malamike agordita kontraŭ la kristanoj, nune kompatis ilin [11]; kiel li agis kontraŭ mi, tiel mi agos kontraŭ li [12]; se iu ŝtopas sian orelon kontraŭ kriado de malriĉulo, li ankaŭ vokos kaj ne estos aŭskultata [13]; malobeemaj vi estis kontraŭ la Eternulo [14].

5.

Aferon, kies naturan pozicion, direkton aŭ tendencon oni inversigas: karesi kontraŭ la haroj ^PrV ; froteti [la katon] kontraŭ la haroj [15]; naĝi kontraŭ la fluo; agi kontraŭ la kutimoj, la leĝon; paroli kontraŭ sia penso, konscienco.

6.

Aferon aŭ personon, al kiu estas direktata batala, opozicia, malfavora aŭ malhelpa ago: kuracilo kontraŭ febro; panon vi donis al ili kontraŭ ilia malsato [16]; kontraŭ malfeliĉo baroj ne ekzistas; dubo gardas kontraŭ risko ^PrV ; li savis Danielon kontraŭ leonoj [17]; kion vi volas, ke mi faru kontraŭ tio [18]? diskuti pri la por kaj la kontraŭ; elpaŝi kontraŭ iun ^MT ; militi, ribeli, konspiri, komploti, iri, marŝi, batali, ekpafi kontraŭ iu(n); kontraŭ tuta kohorto eĉ Herkulo estas malforta ^PrV ; ŝi levas la bastonon kontraŭ lin [19]; tiu, kiu ne estas kontraŭ vi, estas por vi [20]; la komitato nenion havos (riproĉos) kontraŭ Svisujo [21]; via agado indignigas ĉiujn kontraŭ vi [22]; kontraŭ min mem sin turnis mia ruzo ^Hamlet ; mi levos kontraŭ vin nacion, kiu premos vin [23]; Kaino leviĝis kontraŭ sian fraton kaj mortigis lin [24]; la strikon estigis protestoj kontraŭ la malrapideco de la registaro apliki novan kaj jam subskribitan interkonsenton [25]; mi havas nenian plendon kontraŭ li ^Marta ; gardu min Dio kontraŭ amikoj, kontraŭ malamikoj mi gardos min mem ^PrV .

1. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 15:10
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto 3:19
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 1:11
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 27:21
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
6. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
7. Ferenc Szilágyi: La Granda Aventuro, VI.
8. Molière, trad. D-ro L. L. Zamenhof: Georgo Dandin, Akto Unua
9. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Kvara
10. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua
11. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro LII
12. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 24:29
13. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 21:13
14. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 9:24
15. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malbela anasido
16. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Neĥemja 9:15
17. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 6:27
18. Molière, trad. D-ro L. L. Zamenhof: Georgo Dandin, Akto Dua
19. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Historio el la dunoj
20. La Nova Testamento, Luko 9:50
21. L. L. Zamenhof: The Esperantist
22. Molière, trad. D-ro L. L. Zamenhof: Georgo Dandin, Akto Unua
23. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Amos 6:14
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 4:8
25. Monato, Jérémie Sabiyumva: Malsana servo, 2009

afrikanse:

teen

albane:

kundër

amhare:

ላይ

arabe:

ضد

armene:

դեմ

azerbajĝane:

qarşı

beloruse:

супраць, проці

bengale:

বিরুদ্ধে

birme:

ဆန့်ကျင်

bosne:

protiv

ĉine:

1. 对面 [duìmiàn], 当着 [dāngzhe], 面对 [miànduì] 4. 朝向 [cháoxiàng], 对 [duì], 假道 [jiǎdào], 扑面而来 [pūmiànérlái]

dane:

mod

estone:

vastu

eŭske:

aurka

filipine:

laban

france:

1. en face de, face à 2. comparé à, face à (comparé à) 3. contre (en échange de), en échange de 4. envers, vers (direction) 5. contre (en opposition avec), en opposition avec 6. contre (défavorablement à)

galege:

contra

germane:

1. gegenüber 2. gegenüber 3. gegen 4. gegen 5. gegen 6. gegen

guĝarate:

સામે

haitie:

kont

haŭse:

da

hinde:

के खिलाफ

hispane:

contra, enfrente de 1. frente a 2. en comparación con 3. por

hungare:

1. szemben 2. képest 3. ellenében 4. felé, irányában 5. ellenében 6. ellen

igbe:

megide

irlande:

i gcoinne

islande:

gegn

japane:

に対する

jave:

marang

jide:

קעגן

jorube:

lodi si

kanare:

ವಿರುದ್ಧ

kartvele:

წინააღმდეგ

kazaĥe:

қарсы

kimre:

erbyn

kirgize:

каршы

kmere:

ប្រឆាំងនឹង

koree:

에 대하여

korsike:

contru à

kose:

ngokuchasene

kroate:

protiv

kurde:

dijî

latine:

contra

latve:

pret

laŭe:

ຕໍ່

litove:

prieš

makedone:

против

malagase:

manohitra

malaje:

2. tentang

malajalame:

എതിരായി

malte:

kontra

maorie:

ki

marate:

विरुद्ध

monge:

tawm tsam

mongole:

эсрэг

nederlande:

1. tegen, tegenover 2. tegenover 3. tegen 4. tegen 5. tegen 6. tegen

nepale:

विरुद्ध

njanĝe:

motsutsa

okcidentfrise:

tsjin

panĝabe:

ਦੇ ਖਿਲਾਫ

paŝtue:

په وړاندې

pole:

przeciw, przeciwko, wbrew, wobec, anty-

portugale:

6. contra, em frente de, defronte de, em face de, para com, para, em troca de, em relação a, por

ruande:

kurwanya

rumane:

contra, împotriva, anti-, in comparatie

ruse:

1. против, напротив 3. за, на (при обмене) 4. против 5. против 6. против

samoe:

faasaga i

sinde:

خلاف

sinhale:

එරෙහිව

skotgaele:

aghaidh

slovene:

proti

somale:

ka hor

ŝone:

pamusoro

sote:

khahlanong le

sunde:

ngalawan

svahile:

dhidi ya

taĝike:

бар зидди

taje:

กับ

tamile:

எதிரான

tatare:

каршы

telugue:

వ్యతిరేకంగా

tibete:

ཁ་ཐད་དུ་

ukraine:

проти

urdue:

کے خلاف

uzbeke:

qarshi

vjetname:

chống lại

volapuke:

3. kota

zulue:

ngokumelene

II.

Vortero samsignifa:

kontraŭa

1.

Estanta kontraŭ iu aŭ io; mala, malfavora, malamika, malhelpa: kontraŭa direkto; kontraŭa signifo; kontraŭa flanko; kontraŭa propono; ni estas kontraŭaj al via projekto; al li ŝajnis, ke de l' kontraŭa balkono venas mirinda brilo ^DL ; se tio ĉi donus ion novan, kontraŭan al la ĝisnunaj kutimoj, ni devus tion ĉi eviti [26]; iliaj paroloj estas kontraŭaj al iliaj propraj sentoj ^VivZam ; homoj, irantaj en la kontraŭa direkto, komencis bari al ŝi la vojon ^Marta . antagonismo, baro, kontraŭdiri, malhelpo, kontrasto, maleco, opozicio, kontraŭstari

2.

a)

[27] (p.p. du duonrektoj) Kies origino estas ilia nura komuna punkto, kaj inkluzivataj de unu komuna rekto; alidire: ilia kunaĵo estas rekto: du kontraŭaj duonrektoj formas streĉitan angulon.

b)

[28] (p.p. latero kaj vertico en triangulo) Tiaj, ke la vertico ne apartenas al la latero: streki tra vertico ortanton al la kontraŭa latero; latero kontraŭa je (aŭ: al) vertico; ĉiu mezortanto de regula triangulo dusekcas la kontraŭan angulon (la angulon, kies vertico estas kontraŭa al la konsiderata latero).

c)

[29] (p.p. lateroj en kvarlatero) Sen komuna vertico: la kontraŭaj lateroj de paralelogramo estas paralelaj.

d)

[30] (p.p. faco kaj vertico en kvaredro) Tiaj, ke la vertico ne apartenas al la faco: streki tra vertico ortanton al la kontraŭa faco.

26. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 10. Ceteraj pronomoj
27. Raoul Bricard: Matematika Terminaro kaj Krestomatio, p. 27, „kontraŭlateraj anguloj“
28. Raoul Bricard: Matematika Terminaro kaj Krestomatio, p. 27
29. Kazimierz Bein: Vortaro de Esperanto, paralelogramo
30. Plena Ilustrita Vortaro, alto 3

angle:

2.a opposite (half-line) 2.b opposite (side, vertex) 2.c opposite (side wrt side) 2.d opposite (face, vertex)

beloruse:

процілеглы, процілежны, супраціўны, антаганістычны

ĉine:

1. 相反 [xiāngfǎn], 相背 [xiāngbèi], 反 [fǎn], 恰恰相反 [qiàqiàxiāngfǎn]

france:

1. contraire, opposé 2.a (demi-droite) opposée 2.b (côté) opposé (à un sommet), (sommet) opposé (à un ĉoté) 2.c (côté) opposé (à un autre côté) 2.d (face) opposée (à un sommet), (sommet) opposé (à une face)

germane:

2.a zueinander entgegengesetzt (-er Strahl) 2.b gegenüberliegend (-e Seite, Ecke) 2.c gegenüberliegend (-e Seite) 2.d gegenüberliegend (-e Seite, Ecke)

hispane:

1. opuesto, contrario, contraria, opouesta

hungare:

1. szemben lévő, szemközti, ellentétes, ellenkező, ellenző 2.a ellentétes (félegyenes) 2.b szemközti (oldal) 2.c ellentétes (oldal) 2.d szemközti (lap)

nederlande:

1. tegengesteld 2.b tegenoverliggend

nepale:

विपरीत

pole:

1. sprzeczny, przeciwległy, przeciwny 2.a (półprosta) przeciwna 2.b (bok, wierzchołek) przeciwległy

rumane:

1. contrar, opus

ruse:

1. противоположный, противостоящий 2.a дополнительная (полупрямая) 2.b противолежащая (сторона, вершина) 2.c противоположная (сторона четырёхугольника) 2.d противолежащая (грань, вершина)

tibete:

ཕར་ཕྱོགས་

^*kontraŭe

1.

Aliflanke, en inversa pozicio: la preĝejo staras ĉe la placo, kaj la urbdomo staras kontraŭe; la pordo kontraŭe estis ankaŭ malfermata je l' vespero ^DL .

2.

Male, en inversa direkto, senco aŭ intenco: la vento blovis kontraŭen; mi tre bone fartas, ŝi kontraŭe estas ĉiam malsana; paroli kontraŭe de sia konscienco; la lingvo ne sole ne disdividiĝis, sed kontraŭe, ĝi ĉiam pli unuformiĝis ^DL ; al li kontraŭe respondis Aĥilo piedorapida ^FK .

beloruse:

1. насупраць, проці 2. у адваротным напрамку, наадварот

ĉine:

1. 假道 [jiǎdào], 当面 [dāngmiàn] 2. 倒 [dào], 反而 [fǎnér], 反之 [fǎnzhī], 蘁 [wù], 反过来 [fǎnguolái], 但在 [dànzài], 与此相反 [yǔcǐxiāngfǎn]

france:

1. en face 2. en revanche, par contre

germane:

1. gegenüber 2. dagegen

hispane:

1. contrariamente, frente a frente 2. en dirección contraria, al contriario, en contra

hungare:

1. szemben, ellentétes oldalon, szemközt 2. ellenben, ellentétesen

katalune:

2. al contrari

nederlande:

1. er tegenover 2. daarentegen ~en: in de andere richting.

okcitane:

2. al contrari

pole:

naprzeciw, natomiast, przeciwnie, zaś

rumane:

contra, în timp ce, dimpotrivă, și

ruse:

напротив

kontraŭi

(x)

1.

Esti kontraŭa al: mi aŭdis Filonon kaj Oreston paroli […] ili absolute kontraŭas ĉion, kion Paŭlo faras [31]

2.

Agi kontraŭ, malhelpi al, bari: mi pensis, ke tiu instruo kontraŭas feliĉon [32].

3.

Kontraŭdiri al: ne! kontraŭis la avino [33].

31. A. Löwenstein: La ŝtona urbo, 1999
32. H. Sienkewicz, trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, 1933
33. S. Engholm: Infanoj en Torento, 1934

angle:

against

beloruse:

1. супрацьстаяць, быць супраць, выступаць супраць 2. супрацьстаяць, перашкаджаць 3. пярэчыць

ĉine:

作对 [zuòduì], 反对 [fǎnduì], 对抗 [duìkàng], 抗争 [kàngzhēng], 抵御 [dǐyù], 敌 [dí], 蘁 [wù], 对立 [duìlì], 抗拒 [kàngjù], 抵制 [dǐzhì], 抵触 [dǐchù], 抗命 [kàngmìng], 方命 [fāngmìng]

france:

s'opposer à

germane:

1. dagegen sein 2. behindern 3. entgegnen

hispane:

estar en contra de

hungare:

1. szemben van, szemközt van 2. akadályoz, ellene van 3. ellentmond, ellene szól

nederlande:

1. ertegen zijn 2. verhinderen 3. tegenspreken

pole:

sprzeciwiać się

rumane:

obiecta, opune

ruse:

противостоять

kontraŭo

1.

Tio, kio troviĝas en kontraŭa pozicio: mia kontraŭo aspektis timiga.

2.

Tio, kion oni povas ricevi interŝanĝe; kontraŭvaloro: mi portas unun ormonon, el kies kontraŭo mi povas aĉeti […] noblan ĉevalon [34]. ekvivalento

3.

Tio, kio havas kontraŭan sencon aŭ celon; malo: konstati la kontraŭon (ol oni atendis) [35]; la dialektiko de kontraŭoj [36]; [jen] oni diras la kontraŭon de tio, kion oni pensas [37]; tio estas tre komprenebla, […] la kontraŭo estus neklarigebla [38]; duono[n] da horo […] li utiligis por pesi la poron kaj la kontraŭon [39].

34. Petro Földeŝ, trad. Ladislao Pásztor: Post Árpád, La granda ludpartio, p. 54
35. Valdemar Langlet: Vojaĝimpresoj, Ĉe Lev Tolstoj en Jasnaja Poljana
36. Marjorie Boulton: Ne nur leteroj de plum-amikoj, Esperanta poezio: mirakla rikolto
37. Ivo Lapenna: Retoriko, Dua Parto
38. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Dektria
39. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Kvina

angle:

1. counterpart 2. contrevaleur 3. contrary, opposit

france:

1. vis-à-vis 2. countervalue 3. contraire

germane:

1. Gegenüber 2. Gegenwert 3. Gegenteil

kontraŭaĵo

Kontraŭa cirkonstanco, kiu kontrastas kun alia aŭ kiu malhelpas ian planon: estas multaj kontraŭaĵoj en lia konduto; kiom da kontraŭaĵoj kaj ĉagrenoj povus esti evitataj, se en la turismo estus enkondukata internacia lingvo; la prefikso „mal“ signifas rektan kontraŭaĵon de la ideo ^FK ; Stetten estis rekte la kontraŭaĵo de sia amiko ^FK ; li travojaĝis la tutan mondon, por trovi [veran reĝidinon], sed ĉie troviĝis ia kontraŭaĵo [40].

40. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Reĝidino sur pizo

beloruse:

процілегласьць, супрацьлегласьць, процілеглае (наз.), супрацьлеглае (наз.), перашкода

ĉine:

障碍 [zhàngài], 矛盾 [máodùn], 反高潮 [fǎngāocháo], 相反 [xiāngfǎn], 突减 [tūjiǎn], 跳栏 [tiàolán], 阻塞 [zǔsè]

france:

adversité, contradiction

germane:

Gegensatz, Hindernis

hispane:

adversidad, problema

pole:

bariera, przeszkoda, rygiel, zapora, zasuwka

rumane:

barieră, obstacol, bolț, baraj, șurub

ruse:

противоположности

kontraŭeco

Kontrasto, granda diferenco, malakordo: akra kaj profunda kontraŭeco; pozicio […] en plena kontraŭeco kun la homa anatomio kaj kun la leĝoj de la egalpezo ^BdV ; venki kontraŭecon por trovi harmonion reciprokan [41]; konfesia kontraŭeco al la universalaj supereco kaj senerareco, kiun la papo atribuas al si [42]. abismo, antipodo

41. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Urbo de Imperiestroj
42. Duilio Magnani: Fondi eklezion?, Monato, 2001/01, p. 4

beloruse:

процілегласьць, супрацьлегласьць, пярэчаньне

ĉine:

不一致性 [bùyīzhìxìng]

germane:

Gegensätzlichkeit

nederlande:

tegenstelling

pole:

przeciwieństwo

rumane:

contrar, opus

ruse:

противоположность, противоречие

kontraŭiĝi

(ntr)

Ekagi, reagi malfavore aŭ malhelpe al...: ne kontraŭiĝu al nia feliĉo! ^Revizoro

beloruse:

процістаяць, супрацівіцца, паўставаць (супраць чагосьці)

france:

s'élever contre

germane:

(sich) entgegen stellen

hispane:

oponerse

hungare:

ellenáll

nederlande:

niet akkoord gaan

pole:

przeciwstawiać się

rumane:

rezista, opune

ruse:

противостоять

kontraŭulo

Tiu, kiu kontraŭe staras, kontraŭe opinias, kontraŭe agas, en proceso, sporto, lukto...: [li] ĉe la plej malgranda rimarko de la kontraŭuloj ekstaras senhelpe kaj ne scias, kion respondi ^FK ; kontraŭulo de fumado de tabako ^FK ; glavoj de potencaj kontraŭuloj ^Hamlet ; tiuj niaj principaj kontraŭuloj, kiuj antaŭ ne longe malŝate rigardis nin de alte, nun jam krias alarmon [43]; neniel timigitaj de la kontraŭuloj [44]; konsentu rapide kun via kontraŭulo, dum vi estas kun li sur la vojo, por ke la kontraŭulo ne transdonu vin al la juĝisto [45].

43. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Kvara Kongreso Esperantista en Dresden en la 17a de aŭgusto 1908
44. La Nova Testamento, Al la Filipanoj 1:28
45. La Nova Testamento, S. Mateo 5:25

beloruse:

супраціўнік, апанэнт, антаганіст

ĉine:

对头 [duìtou], 仇敌 [chóudí], 敌人 [dírén], 对手 [duìshǒu], 政敌 [zhèngdí], 仇 [chóu], 仇人 [chóurén], 仵 [wǔ], 反对者 [fǎnduìzhě], 敌 [dí], 敌手 [díshǒu], 对抗者 [duìkàngzhě]

france:

adversaire, opposant

germane:

Gegner

hispane:

adversario, contrario

hungare:

ellenfél

nederlande:

tegenstander

pole:

adwersarz, antagonista, oponent, rywal, przeciwnik

rumane:

dușman

ruse:

противник

tibete:

ཁ་གཏད་

nekontraŭebla

Kiun oni ne povas kontraŭi, nekontraŭstarebla, nerezistebla: la argumento de la frato estis por mi nekontraŭebla [46].

46. M. K. Gandhi, trad. A Giridhar Rao: Eksperimentoj kun la Vero, 2001-2020

beloruse:

якому немагчыма супрацьстаяць

france:

impérieux, irrésistible

kontraŭe al

(prepoziciaĵo)

Kontraŭ², kontraŭ⁶: fosojn fosis al mi la fieruloj, kontraŭe al Viaj leĝoj [47]; kontraŭe al tio, kion opinias la plenkreskuloj, la temoj familio, geedziĝo, seksa vivo kaj drogo okupas tre malgrandan rolon en la junulara vivo [48]. kontraste al

47. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 119:85
48. C. kaj A. Gacond: Enketo de la ŝtato Neuchâtel pri la bezonoj de la junularo, 1974-01-05

beloruse:

супраць…

ĉine:

相反 [xiāngfǎn], 反倒 [fǎndào], 反义 [fǎnyì]

france:

au contraire de

pole:

niezgodnie z, wbrew

rumane:

contrară directivei, cu toate că

III.

Prefikso kun la sencoj de kontraŭ⁵ kaj kontraŭ⁶:

[ĉu] per la kontraŭstaro ilin fini ^Hamlet ? kontraŭbatali, kontraŭmeti, kontraŭparoli, kontraŭstari, kontraŭveneno, kontraŭvera, kontraŭvola

beloruse:

супраць-, проці-, анты-, не-