*por

I.

*por

Prepozicio sekviganta substantivon, adverbon aŭ infinitivon, kaj esprimanta:
1.
Celon: por kia celo[1]? bastoneto sur kiu oni tenas plumon por skribado estas plumingo [2]; la preparoj por la venonta kongreso; vojaĝi por plezuro; ni diru tion por lia laŭdo; la rajdvipo diris ke ĝi neniam krakas por fari komplezon al maljunuloj sed nur por la honoro de nefianĉigitaj [3]; dudek jaroj da laborado por la Esperantismo [4]; li riskas por la duba rezultato kuraĝe sian vivon Hamlet ; li estis invitita por kanti; li invitis min por festenoB ; la komitato donis permeson por elveturo; ni devas klarigi al ni por kio ni kunvenas[5]; por kio (kion petante) vi venis al mi [6]?
Rim.: En tiu senco Zamenhof kelkfoje preterlasas la prepozicion antaŭ infinitivo: kiam mi kuŝiĝas dormiRevizoro ; donis al ili manĝi kaj trinki[7]; oni vokas la bovon ne festeni sed treni PrV . Tiu dirmaniero estas malofta kaj ne imitinda.
2.
Destinon, la adaptiĝon al: tio estas mia kabineto por laboro; kampo por la eksperimentoj de aeroplanoj; glaso, kiun oni uzas por vino[8]; kuracisto por virinoj; vestoj por infanoj; ne estis akvo por la popolo[9] (por trinki); mi havas nenion por manĝi; havi multon, pli bonan por fari [10]; ne havi la tempon por ludi; estas la horo por leviĝo el dormo [11]; ĉu vi opinias min kapabla por tiu malnobla agadoZ ? bombo sufiĉa por eksplodigi citadelon; miaj sagoj, tro malmultepezaj por tia vento, ne trafus la celon Hamlet ; li estas tro fiera por obei (vd tro).
3.
EKON Aĉetobjekton: pagi cent frankojn por sia palto; tiu drapo kostas po dek markoj por metro; por ĉiu tago mi ricevas kvin frankojn [12]; por du monatoj mi ŝuldas 30 frankojn (de luprezo); abonpago, tio estas pago por la abono[13]; (figure) pagas maljunaj jaroj por junaj eraroj PrV ; (figure) tiuj ĉi tagoj […] rekompencas lin por la malfacila pasintaĵo FK .
4.
EKON Aĉet- aŭ vend-prezon: aĉeti teon por unu frankoZ ; por tiu prezo la vesto ne estas kara; ĉu vi povas lasi la ĉambron por unu spesmilo? [tiu folieto] povas esti ricevita por kelke da centimoj FK ; vi kalkule enskribis lignon por dudek mil rubloj, dum en efektiveco vi ne donis eĉ por cent rublojRevizoro ; oni donacas por speso kaj laborigas por spesmilo PrV ; por la mono pastra preĝo, por la mono romp' de leĝo PrV ; por sia oro ĉiu estas sinjoro PrV . VD:po
5.
Predikativon (= kiel3, kvazaŭ): mi prenis vin por iu pli merita Hamlet ; mi prenis la danĝeron por ŝercoZ ; oni povus preni tiun ĉambron por laborejo de artisto; vi akceptas por kontanta mono vortojn, kiuj ne enhavas […] indon Hamlet ; ŝtono servis al ni por seĝo; mi donos al vi la landon por eterna posedaĵo[14].
6.
Personon, je kies profito aŭ kontentigo oni agas: voĉdoni por iu; kolekti monon por mizeruloj; aĉeti kukojn por la infanoj; tiu libro estas por vi; li kantetis por si mem[15]; la naturo, kiu longan tempon batalis kontraŭ ni, batalas nun por ni[16]; ĉiuj por si, por ĉiuj Di' PrV ; la fervoro por Esperanto; la motivoj por la akcepto de tiu propono; [diskuti] la por kaj la kontraŭ PrV .
7.
Personon, kiun koncernas la ago (= konsiderante, rilate al): nia regimentestro estas por siaj soldatoj, kiel bona patro[17]; asigni difinitan salajron por iu Hamlet ; tio estas granda perdo por ni; tiu ĉi grava tago restos por mi ĉiam memorinda[18]; la kongreso estis vera triumfo por Esperanto; mia spiro fariĝis abomena por mia edzino [19]; tri aferoj estas nekompreneblaj por mi[20]. VD:al 3, kontraŭ 4
8.
Estontan tempodaŭron, dum kiu devas daŭri la ago: forvojaĝi por tri semajnoj; prunte[ ]donu al mi vian libron por unu momento; foriri por ĉiam [21]; vi faris Izrael via popolo por eterne[22]; tiu manĝaĵo estos provizo por la lando por la sep jaroj[23].
Rim.: Por estas kelkfoje erare uzata kun la senco de pro: mi dankis lin por la tuja plenumo de mia deziro[24]; la Eternulo juĝu vin por tio[25].
1. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉap. 9
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 40
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝparmonujo
4. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Tria Kongreso Esperantista en Cambridge en la 12a de aŭgusto 1907
5. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Tria Kongreso Esperantista en Cambridge en la 12a de aŭgusto 1907
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 26:27
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ii. kroniko 28:15
8. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 32
9. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 33:14
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Ruĝaj ŝuoj
11. La Nova Testamento, Romanoj 13:10
12. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 14
13. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 27
14. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 17:8
15. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malnova domo
16. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Tria Kongreso Esperantista en Cambridge en la 12a de aŭgusto 1907
17. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 37
18. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 41
19. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 19:17
20. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 30:17
21. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio
22. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. kroniko 17:22
23. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 41:36
24. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 31
25. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 5:21
afrikanse:
vir
albane:
për
amhare:
angle:
for
arabe:
إلى
armene:
համար
azerbajĝane:
üçün
beloruse:
для, дзеля, каб, для таго, каб, за
bengale:
জন্য
birme:
အတွက်
bosne:
za
bulgare:
2. за
ĉeĥe:
k, na, za (účelové)
ĉine:
[tì], 因之 [yīnzhī], 以 [yǐ], 以便 [yǐbiàn], 以期 [yǐqī], 以飨 [yǐxiǎng], 以饗 [yǐxiǎng], 來講 [láijiǎng], 来讲 [láijiǎng], 借以 [jièyǐ], 去 [qù], 为 [wèi], 為 [wèi], 为 [wèi], 爲 [wèi]
dane:
til
estone:
jaoks
filipine:
para sa
france:
pour
galege:
para
germane:
für
guĝarate:
માટે
haitie:
pou
haŭse:
domin
hinde:
के लिए
hispane:
para, por
igbe:
n’ihi na
indonezie:
untuk
irlande:
do
islande:
fyrir
japane:
ために
jave:
kanggo
jide:
פֿאַר
jorube:
fun
kanare:
ಫಾರ್
kartvele:
განთავსების
kazaĥe:
үшін
kimre:
gyfer
kirgize:
үчүн
kmere:
សម្រាប់
koree:
에 대한
korsike:
di
kose:
kuba
kroate:
za
kurde:
bo
latine:
nam
latve:
par
laŭe:
ສໍາລັບການ
litove:
makedone:
за
malagase:
fa
malaje:
untuk
malajalame:
വേണ്ടി
malte:
għal
maorie:
hoki
marate:
साठी
monge:
rau
mongole:
нь
nederlande:
voor, om te
nepale:
को लागि
okcidentfrise:
op
panĝabe:
ਲਈ
paŝtue:
لپاره
pole:
dla, na, do
portugale:
por, para
ruande:
kuri
rumane:
pentru
ruse:
1. для, чтобы (kun infinitivo) 2. для, чтобы (kun infinitivo) 3. за (о цене) 4. за (о цене) 5. за 6. за 7. для 8. на
samoe:
mo
sinde:
لاء
sinhale:
සඳහා
skotgaele:
airson
slovake:
pre, za
slovene:
za
ŝone:
nokuti
sote:
bakeng sa
sunde:
keur
svahile:
kwa
taĝike:
барои
taje:
สำหรับ
tamile:
ஐந்து
tatare:
өчен
telugue:
కోసం
tibete:
དོན་དག་ལ་
ukraine:
для
urdue:
کے لئے
uzbeke:
uchun
vjetname:
cho
volapuke:
plo
zulue:
ngoba

por ke

Konjunkcia esprimo, montranta la celon: subtenante la kruĉon, por ke la virino povu trinki[26]; ili faris ĉion, kion ili povis, por ke ni elportu el la urbo la plej bonan rememoron [27]; ni devas esti tre singardaj por ke, anstataŭ akceli la aferon, ni ĝin ne pereigu por ĉiam[28].
Rim.: Por ke ĉiam sekvigas la u-modon, escepte en maloftaj okazoj, kie ĝi montras ne la celadon, la intencon, sed nur la efektivan aŭ neintencitan rezulton: tiu ŝprucigo sufiĉas por tio, ke ili plu ne povas teni la okulojn nefermitaj[29]; la ideo […] estis tro altiranta por ke la homoj rifuziĝus je ĝi[30] (vd tro).
26. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 15
27. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado en la Guildhall (Londono) en la 21a de aŭgusto 1907
28. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910
29. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Dio de dormo
30. L. L. Zamenhof: Originala Verkaro, paĝo 259
angle:
in order to, so that
beloruse:
каб, для таго, каб, абы
ĉeĥe:
aby
ĉine:
以便 [yǐbiàn], 以期 [yǐqī], 好使 [hǎoshǐ], 俾使 [bǐshǐ]
france:
pour que
germane:
damit
hispane:
para que
indonezie:
agar, supaya
japane:
~するために
nederlande:
opdat
pole:
żeby
rumane:
ca să, pentru a
ruse:
чтобы, для того, чтобы
slovake:
aby
II.
Radiko kun la senco „por“:

pora

Koncernanta ion, kiu aŭ kio estas por io: per 60 poraj kaj 59 kontraŭaj voĉdonoj akceptis parlamentoj proponojn de [la] deputito [31].
HOM:pora (porhava)
31. Monato, D. E. Rogers: Jes kaj ne, 2003
japane:
小孔のある [しょう孔のある], 多孔質の [た孔質の]
beloruse:
станоўчы, за
III.
Prefikso kun la sencoj de por 1 kaj por 3: porĉiama MT, porvivaĵo [32] [33] ...

administraj notoj

~: Mankas verkindiko en fonto.
~a : Mankas dua fontindiko.