*prov/i

*provi

(tr)
1.
Apliki objekton al ĝia destino, por kontroli, ĉu ĝi taŭgas, ĉu ĝi plaĉas: provi instrumenton, maŝinon, ponton, pordon, ĉapelon, medikamenton sur malsanulo; (manĝaĵon kaj similajn) provi vinon PV ; la pli aĝa iris […] kun la ŝuo por provi ĝin […], sed bedaŭrinde la granda piedfingro ne eniris, la ŝuo estis tro malgranda por ŝi [1]; ŝi prenis la anasidon prove por la daŭro de tri semajnoj, sed ovoj ne aperis [2]; nepre provu iom da „sampa“: ĝi estas bongustega, nuksgusta kaj nutroriĉa [3]; siatempe mi ankaŭ iafoje provis cigaron [4]. Li reiris al la pli malalta etaĝo kaj provis la pordon. [5]; VD:eksperimenti, gustumi, sperti, uzi
2.
Elmeti al pritaksado de la valoro:
a)
(malofte) Elmeti substancon al eksperimento, por kontroli ĝian valoron: provi arĝenton, oron; fajro provas la oron PrV . VD:pruvi
b)
(figure) Kontroli la valoron de io: la fajro mem provos ĉies laboraĵon, kia ĝi estas [6]; provi sian ŝancon [7] [8], provi sian feliĉon (entrepreni ion riskan, esperante, ke onin favoros hazardo) [9]; ni […] provos la fortunon [10]; iru en la mondon, provu viajn kapablojn kaj […] lernu metion [11]; kiam mi […] povos porti lancon, mi trovos Seton kaj ni provos niajn fortojn [12]; afero, kiu plej forte provas lian sagacon [13]; oni batas la oron por provi ĝian valoron (por provi ĝin) PrV . VD:testi
c)
(figure) Elmeti iun al severa esplorado de liaj konoj, kapabloj, fido, fideleco, obeemo ktp: ili provis la Eternulon, dirante: ĉu la Eternulo estas inter ni, aŭ ne? [14]; mi vin provu, ĉu vi en ĉio estas obeemaj [15]; alvenis la Fariseoj, kaj komencis diskuti kun li, serĉante ĉe li signon el la ĉielo, por provi lin [16]; tion ili diris, provante lin, por povi lin akuzi pri io [17]; vi provis tiujn, kiuj nomas sin apostoloj kaj ne estas tiaj, kaj trovis ilin malveraj [18]; ni provis vin, ― daŭrigis Voland, ― neniam ion petu! neniam kaj nenion [19]; tiuj ankaŭ estu unue provitaj, poste ili servu kiel diakonoj, se ili estos neriproĉeblaj [20]; obstine [nia anaro] paŝas, provita, hardita, al cel' unufojon signita [21]. VD:ekzameni2, tenti 2
Rim.: Ĉar oron oni kutimis provi per fandado, fajro rolas oftan rolon en la rilatantaj metaforoj.
3.
Peni fari ion malgraŭ necerta sukceso, ekz-e pro tio, ke oni antaŭe neniam ĝin faris ĝisfine:
a)
(provi fari, ne fari) David zonis [la glavon de Saul] supre de siaj vestoj, kaj provis iri, ĉar li ne kutimis [22]; mi provos paroli al la reĝo [23]; Luka Lukiĉ provas ekfumi [malhelpate de tremado] [24]; li provis mallevi la piedon malsupren, sed ŝi ektimigite kriis [25]; Zoja provas nerimarkeble tragliti la pordon, sed Vitalij kaptas ŝin je la mano [26]; mi provu ne movi la kapon [27]; mi provos ne fuŝi ĝin alifoje [28].
b)
(provi ion, subkomprenita infinitivo) ĉiu provas (fari), kion li povas PrV ; en sia migrado li provis preskaŭ ĉiujn metiojn [29]; provi eĉ la neeblon; provi (iri) vojon Marta , (uzi) artifikon [30], (apliki) regulon VdE , rimedon [31]; li provis (verki) trian redakcion, kiu tamen rezultis eĉ pli malbona ol la du unuaj [32].
Rim.: Ĉi tiu senco malmulte diferenciĝas de la senco provi 1, kiam la objekto estas abstrakta aĵo. Ŝajnas, ke nur en tia okazo la lingvo volonte ellasas la subkomprenitan infinitivon. Ja provi surmeti ĉapelon ne povas esti simpligita al provi ĉapelon , kiu insistas pli pri la forma aŭ estetika taŭgeco de la ĉapelo, ol pri la sukceso de la ago. Male, en provi rimedon , la sukceso de la ago kaj la taŭgeco de la rimedo estas ligitaj.
c)
(absolute) „nun mi provos!“, diris la tria [33]; „ni provos“, respondis trankvile la princo [34].
1. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Cindrulino
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malbela anasido
3. Montejo, 2000-3 (1)
4. Deck Dorval: Urd Hadda murdita!, p. 14
5. J. R. R. Tolkien (tr. William Auld): La Reveno de la Reĝo, p 191
6. La Nova Testamento, I. Korintanoj 3:13
7. Raymond Schwartz: La Stranga Butiko, Danc-rekordo
8. Deck Dorval: Urd Hadda murdita!, p. 18
9. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, vojkamarado
10. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Fidela Johano
11. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Tri fratoj
12. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XXI
13. H. A. Luyken: Pro Iŝtar, ĉapitro 20a
14. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 17:7
15. La Nova Testamento, II. Korintanoj 2:9
16. La Nova Testamento, S. Marko 8:11
17. La Nova Testamento, S. Johano 8:6
18. La Nova Testamento, Apokalipso 2:2
19. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉapitro 24a
20. La Nova Testamento, I. Timoteo 3:10
21. Zamenhof: la vojo
22. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Samuel 17:39
23. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 14:15
24. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, akto 4a, sceno 5a
25. V. Varankin: Metropoliteno, ĉapitro 1a
26. V. Varankin: Metropoliteno, ĉapitro 7a
27. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉapitro 2a
28. Claude Piron: Gerda malaperis, ĉapitro 16a
29. Henryk Sienkiewicz, trad. Kazimierz Bein: La lanternisto
30. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉapitro 13a
31. H. A. Luyken: Pro Iŝtar, ĉapitro 19a
32. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉapitro 11a
33. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, ŝtono de la saĝuloj
34. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉapitro 20a
afrikanse:
probeer
albane:
përpiqem
amhare:
ሞክር
angle:
try (something out; see if it can be done)
arabe:
محاولة
armene:
փորձել
azerbajĝane:
çalışmaq
beloruse:
1. спрабаваць, каштаваць (manĝaĵojn) 2.  выпрабоўваць 3. спрабаваць, прабаваць
bengale:
চেষ্টা
birme:
ကြိုးစား
bosne:
pokušati
bulgare:
пробвам, опитвам
ĉeĥe:
pokoušet se, pokusit se, vyzkoušet, zkusit
ĉine:
試驗 [shìyàn], 试验 [shìyàn], 試用 [shìyòng], 试用 [shìyòng], 嘗試 [chángshì], 尝试 [chángshì], 試圖 [shìtú], 试图 [shìtú], 驗 [yàn], 验 [yàn], 考驗 [kǎoyàn], 考验 [kǎoyàn], 試行 [shìxíng], 试行 [shìxíng], 試 [shì], 试 [shì], 設法 [shèfǎ], 设法 [shèfǎ], 嘗嘗 [chángchang], 尝尝 [chángchang], 攷 [kǎo], 尝 [cháng], 甞 [cháng], 試試看 [shìshìkàn], 试试看 [shìshìkàn]
dane:
prøv
estone:
proovida
eŭske:
saiatu
filipine:
subukan
france:
essayer, éprouver (mettre à l'épreuve), mettre à l'épreuve, probar, tâcher, tester, tenter (essayer), tenter (mettre à l'épreuve)
galege:
tentar
germane:
probieren 1. ausprobieren, testen, versuchen 2. prüfen, austesten, untersuchen 3. versuchen
guĝarate:
પ્રયાસ
haitie:
eseye
haŭse:
kokarin
hinde:
कोशिश
hispane:
probar, intentar, tratar de, comprobar probar, 1. comprobar 2.a probar 2.b comprobar 2.c comprobar 3.a tratar de, intentar 3.b probar, intentar 3.c intentar, probar
hungare:
kipróbál, megpróbál, próbára tesz, tesztel, megkísérel ~i sian feliĉon: szerencsét próbál. ~i eĉ la neeblon: a lehetetlent is megpróbálja . ~i ĉapelon: kalapot próbál.
igbe:
na-agbalị
indonezie:
1. mencoba, mencicipi 2. menguji, mengetes, memeriksa 3. berusaha, mengusahakan
irlande:
iarracht
islande:
reyna
japane:
試す [ためす]
jave:
nyoba
jide:
פּרובירן
jorube:
gbiyanju
kanare:
ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ
kartvele:
ცდილობენ
kazaĥe:
әрекет
kimre:
ceisiwch
kirgize:
аракет кылуу
kmere:
ព្យាយាម
koree:
시험
korsike:
pruvà
kose:
zama
kroate:
probati
kurde:
cerribanî
latine:
tentant
latve:
mēģināt
laŭe:
ພະຍາຍາມ
litove:
pabandyti
makedone:
се обиде
malagase:
manandrana
malaje:
cuba
malajalame:
ശ്രമിക്കുക
malte:
jippruvaw
maorie:
tamata
marate:
प्रयत्न
monge:
sim
mongole:
оролдох
nederlande:
1. proberen, passen, aanpassen 2. beproeven, testen, uittesten, proberen 3. proberen
nepale:
प्रयास
njanĝe:
kuyesa
okcidentfrise:
besykje
panĝabe:
ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ
paŝtue:
هڅه
pole:
1. próbować, wypróbowywać 2. próbować, sprawdzać, poddawać próbie 3. próbować, sprawdzać, usiłować
portugale:
provar, experimentar, ensaiar
ruande:
gerageza
ruse:
1. пробовать 2. испытывать 3. пробовать, пытаться
samoe:
taumafai
sinde:
ڪوشش ڪر
sinhale:
උත්සාහ
skotgaele:
feuchainn
slovake:
okúsiť, pokúšať(sa), skúsiť, urobiť pokus
slovene:
poskusite
somale:
isku day
ŝone:
edza
sote:
leka
sunde:
nyobaan
svahile:
kujaribu
taĝike:
кӯшиш
taje:
พยายาม
tamile:
முயற்சி
tatare:
тырышып кара
telugue:
ప్రయత్నించండి
ukraine:
спробуйте
urdue:
کوشش
uzbeke:
urinish
vjetname:
thử
zulue:
sizame

provo

Ago provi, stato de io aŭ iu provata:
a)
(provi 1) elmeti aparaton al provo PV ; oni povis fari nur du provojn (provludadojn) de tiu dramo antaŭ ĝia prezentado; vi havis provon de lia mastrumado en Malsupra Egipto (vi povis taksi, kiom malbona ĝi estas) [35].
b)
(provi 2.b, 2.c) nia lingvo eltenis la provon dum dudek kvin jaroj [36]; memoru, kion faris [Dio al Egiptujo], la grandajn provojn, kiujn vidis viaj okuloj, kaj la signojn kaj la miraklojn [37]; la fajra provo, tra kiu Dio lin irigis [38]; al amiko nova ne fidu sen provo PrV ; faru, mi petas, provon kun viaj servantoj dum dek tagoj [39].
c)
(provi 3) nenia peno nek provo donos lakton de bovo PrV ; estis grandega multo da diversaj provoj krei artan lingvon internacian EE ; kabinetaj provoj, kiuj ne alportas al [la mondo] senkondiĉan utilon [40]; provo senfrukta Marta , malprospera EE , vana Marta .
VD:ekzameno, kontrolo, testoVD:provbalono, provedziĝo, provekzemplero, provjaro, provlegi, provludi, provnumero, provtempo, provtubo
35. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉapitro 11a
36. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Oka Kongreso Esperantista en Krakow en la 11a de aŭgusto 1912
37. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 7:19
38. H. A. Luyken: Pro Iŝtar, ĉapitro 7a
39. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 1:12
40. L. L. Zamenhof: Originala Verkaro, § I-1
beloruse:
спроба, выпрабаваньне , тэст, праверка
bulgare:
проба, опит, проверка, тест
ĉeĥe:
pokus, test, vyzkoušení, zkoušení, zkouška
ĉine:
試車 [shìchē], 试车 [shìchē], 实验 [shíyàn], 實驗 [shíyàn], 試驗 [shìyàn], 试验 [shìyàn], 嘗試 [chángshì], 尝试 [chángshì], 测试 [cèshì], 測試 [cèshì]
france:
essai, épreuve (essai), épreuve (expérience éprouvante), expérience, test, tentation (épreuve), tentative
germane:
Probe, Versuch, Test
hispane:
1.a prueba, intento 1.b prueba 1.c prueba
hungare:
próba, próbálkozás, kísérlet, vizsgálat, teszt la fajra ~o: tűzpróba.
indonezie:
1.a percobaan, uji coba 1.b tes, ujian 1.c usaha
japane:
試み [こころみ], 試用 [しよう], 試験 [しけん], 検証 [けんしょう], テスト [てすと], 試行 [しこう], 試技 [しぎ], 稽古 [けいこ]
nederlande:
poging, proef, test
pole:
próba, sprawdzenie, usiłowanie
ruse:
проба, испытание, проверка, тест, попытка
slovake:
pokus, skúška
ukraine:
проба, спроба, перевірка, випробовування, репетиція, примірка

prova

Prezentanta provon, rilata al provo: al kelkaj ne-Esperantaj gazetoj ni faris sciigon pri nia afero nur kiel provan balonon (provbalonon) [41]; inter la hieraŭ kaj hodiaŭ staris tiu prova mateno Marta ; Nupta jam donis tro multe da pruvoj pri absoluta fideleco en provaj cirkonstancoj [42]; ŝi prenis la anasidon prove (provcele, por fari provon) [43].
41. L. L. Zamenhof: Originala Verkaro, § III-8
42. H. A. Luyken: Pro Iŝtar, ĉapitro 8a
43. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, malbela anasido
beloruse:
пробны, спробны, тэставы, выпрабавальны
bulgare:
пробен, тестов
ĉeĥe:
pokusný, zkušební
france:
d'essai, d'épreuve, éprouvant
hispane:
probado, intentado
hungare:
kísérleti, próba-
japane:
試みの [こころみの], 試験的な [しけんてきな]
pole:
próbny, sprawdzający, testowy
ruse:
пробный, тестовый, испытательный
slovake:
pokusný, skúšobný
ukraine:
пробний, перевірочний, випробний, іспитовий

provadi

Ade provi: de loko al loko tre malĝoje li provadis trovi la sufiĉan klientaron VivZam ; mi provis kaj provadis, sed kion ajn mi faras, mi malsukcesas [44].
44. Claude Piron: Lasu min paroli plu!, zorgi pri zorgado
beloruse:
спрабаваць
bulgare:
пробвам, опитвам, тествам
ĉine:
做实验 [zuòshíyàn], 做實驗 [zuòshíyàn]
germane:
(systematisch) ausprobieren, austesten
hispane:
intentar continuamente
hungare:
próbálkozik, próbálgat, kísérletezget
pole:
próbować, sprawdzać, usiłować
ruse:
пробовать, пытаться

provado

Ago provadi, ago provi: mi eĉ pli kaj pli zorgas pri mia malsukcesa provado ne zorgi [45]; la fido estas realigo de esperataĵoj, provado de aferoj ne vidataj [46]; la provado de via fido faras paciencon [47]; por ĉiu tago, en kiu ni trovas bonan infanon […], Dio mallongigas al ni nian tempon de provado [48]; Waringhien decidis uzi la akiritan materialon en Esperanta-franca vortaro, kiu estis kvazaŭ la ĝenerala provado de la P.I.V. [49]. VD:provludi
45. Claude Piron: Lasu min paroli plu!, zorgi pri zorgado
46. La Nova Testamento, Al la Hebreoj 11:1
47. La Nova Testamento, De Jakobo 1:3
48. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, la virineto de maro
49. La Ondo de Esperanto, 2001:6(80)
beloruse:
выпрабаваньне , спроба, тэст, праверка
bulgare:
проба, опит, тест
ĉeĥe:
pokusnictví, zkoušení
ĉine:
試驗 [shìyàn], 试验 [shìyàn], 嘗試 [chángshì], 尝试 [chángshì], 試車 [shìchē], 试车 [shìchē], 测试 [cèshì], 測試 [cèshì]
france:
essai, épreuve (essai), épreuve (expérience éprouvante), expérience, test ĝenerala ~ado: répétition générale.
germane:
ĝenerala ~ado: Generalprobe.
hispane:
prueba, demostración ĝenerala ~ado: ensayo general, intento general.
hungare:
próbálgatás, próbálkozás, kísérletezgetés
japane:
試み [こころみ], 試験 [しけん], 試行 [しこう]
pole:
próbowanie, testowanie, usiłowanie
ruse:
проба, тест, попытка, испытание ĝenerala ~ado: генеральная репетиция.
slovake:
pokusníctvo, skúšanie
ukraine:
випробовування, приміряння

provaĵo

1.
Konkreta rezulto de provo fabriki ion: alportu al mi provaĵojn de via pentrado Marta ; li komencis serĉadi ion novan per provaĵoj artaj VivZam ; tiu libro estas la provaĵo de nekonata verkisto.
2.
TIP=presprovaĵo
beloruse:
1. проба, спроба 2. карэктура, гранка
bulgare:
проба, опит
ĉine:
标本 [biāoběn], 標本 [biāoběn]
france:
1. essai (échantillon), échantillon (de ce qu'on peut faire) , spécimen (de ce qu'on peut faire) 2. épreuve (typo.)
germane:
1. Probe, Versuch (Exempel)
hispane:
1. muestra, ejemplar 2. prueba
hungare:
1. próbadarab 2. kefelevonat, korrektúra
indonezie:
1. sampel, spesimen, contoh (spesimen) 2. pruf, cetak coba
japane:
見本 [みほん], 試作品 [しさくひん], 試用品 [しようしな]
nederlande:
1. proefstuk 2. zetproef, drukproef
pole:
1. próbka 2. korekta, poprawka
ruse:
1. проба 2. корректура, гранки
ukraine:
проба, спроба, гранка, пробний відбиток

provilo

Ilo, korpo aŭ rimedo, per kiu oni esplorcele provas, por ekscii, ĉu la aĵo aŭ afero estas tia, kia ĝi devas esti: hodiaŭ ekzistas proviloj, per kiu oni povas certiĝi pri [gravedeco] jam je la unua tago de la nevenanta monataĵo [50]; (figure) [la gruo] per siaj spitaj krioj devas esti preskaŭ tro peza, tro dura provilo eĉ por la ĉiela pacienco [51]; multaj serĉantoj faltrafas en la akvokirliĝon de spirituala materialismo kaj psiĥismo, precipe kiam la sola provilo estas ilia propra „sento” [52].
50. Harald Kirschner: la virino kaj la gravedeco, http://members..aon.at/die.tarockseite/19950514.htm
51. trad. Mogens Groth: Norda Prismo, http://donh.best.vwh.net/Esperanto/ Literaturo/Revuoj/np/np5704/gruou.html
52. Monato, Christian Declerck: Spirituala materialismo
beloruse:
пробнік, тэстэр
bulgare:
тестер
ĉine:
試金石 [shìjīnshí], 试金石 [shìjīnshí]
france:
instrument de test, test (instrument de test), testeur (instrument)
germane:
Test(mittel), Prüfstein
hispane:
instrumento de experimentación, test, sonda
hungare:
vizsgálati eszköz, próbakő
indonezie:
alat tes, tester
japane:
試験器具 [しけんきぐ], 試金石 [しきんせき]
nederlande:
toetssteen
pole:
probierz, próbnik
ruse:
пробник, тестер
slovake:
skúmadlo, skúšobné zariadenie, skúšobný kameň

provinda VdE

Inda esti provata: kelkaj provindaj nepalaj manĝaĵoj [53]; lignokarbo estas por kemiisto la porecaĵo provinda en unua vico [54].
53. Montejo, 2000-3 (1)
54. Kredo floroj dinamito, http://www.esperanto.se/eldona/1kredo.html
beloruse:
варты таго, каб паспрабаваць
germane:
einen Versuch wert
hispane:
para hacer pruebas
hungare:
kipróbálandó
indonezie:
patut dicoba
pole:
godny próby

ekprovi

Komenci provi: Aleksandro gestis per la mano, kaj ekprovis pledi antaŭ la popolo [55]; [la frukto de mia meditado] igis min ekprovi, ĉu ne prosperis al mi sisteme venki ĉiujn barojn por la kreo kaj enkonduko en uzadon de racia lingvo internacia [56]; kiu mordi ne povas, kisi ekprovas PrV ; ĉu vi ne povus reekprovi, eĉ se nur kompate al mi [57]?
55. La Nova Testamento, La agoj 19:33
56. L. L. Zamenhof: Originala Verkaro, § I-1
57. Claude Piron: Lasu min paroli plu!, jen vi ree trinkas!
beloruse:
паспрабаваць
ĉeĥe:
zkusit
france:
se mettre à essayer
germane:
versuchen
hispane:
ponerse a probar
hungare:
elkezd próbálni
indonezie:
mulai mencoba
pole:
spróbować, zaryzykować
slovake:
skúsiť

elprovi

(tr)
Funde provi:
a)
(provi 1, 3) la tendeno [de la pafarko] estas tute en ordo, nun mi ĝin elprovos! [58]; ni elprovis [la rapidecon de la vaporforta veturado] aŭ sur fervojo, aŭ sur ŝipo sur la maro [59]; [mi decidis] zorgeme elprovi la lingvon kaj plene prilabori ĝin praktike [60]; li volis forvojaĝi kaj elprovi ĉion per sia gusto [61]; elprovu ĉion; tenu firme tion, kio estas bona [62].
b)
(provi 2.c, 2.b) [Dio kondukis vin tra la dezerto], por elprovi vin, por sciiĝi, kio estas en via koro, ĉu vi obeos Liajn ordonojn aŭ ne [63]; tiam ne aŭskultu la vortojn de tiu profeto aŭ de tiu sonĝisto, ĉar tiam elprovas vin la Eternulo, via Dio, por sciiĝi, ĉu vi amas la Eternulon [64]; elprovi [iun] per enigmoj [65]; se Li min elprovos, mi eliros kiel oro [66]; esploru min, ho Eternulo, kaj elprovu min, refandu mian internaĵon kaj mian koron [67]; Mi elprovos ilin, kiel oni elprovas oron [per refandado] [68].
58. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, malbonkonduta knabo
59. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, galoŝoj de feliĉo
60. L. L. Zamenhof: Originala Verkaro, § V-3
61. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, ŝtono de la saĝuloj
62. La Nova Testamento, I. Tesalonikanoj 5:21
63. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 8:2
64. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 13:3
65. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 10:1
66. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 23:10
67. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 26:2
68. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Zeĥarja 13:9
beloruse:
выпрабоўваць
bulgare:
изпробвам, изпитвам
ĉeĥe:
vyzkoušet
ĉine:
試用 [shìyòng], 试用 [shìyòng], 試行 [shìxíng], 试行 [shìxíng], 式一式 [shìyíshì], 做实验 [zuòshíyàn], 做實驗 [zuòshíyàn]
france:
essayer, éprouver (mettre à l'épreuve), mettre à l'épreuve, tester, tenter (mettre à l'épreuve)
germane:
ausprobieren, erproben
hispane:
1.a probar 1.b poner a prueba
hungare:
(alaposan) kipróbál
indonezie:
mencoba (scr mendalam)
japane:
試し尽くす [ためしつくす], 十分に試験する [じゅうぶんにしけんする]
nederlande:
toetsen
pole:
wypróbować, testować
ruse:
испытать
slovake:
vyskúšať
ukraine:
випробовувати

elprovo

Funda, tuta, intensa provo: oni devas elteni diversajn elprovojn, tiam oni ion scias [69]; tio estis por nia patro la plej kruela elprovo [70]; Li ridas ĉe la elprovado de senkulpuloj [71]; malfacilaj tagoj, tagoj de elprovado staris antaŭ la pordo [72].
69. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, lino
70. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Valdemar Doe
71. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 9:23
72. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, nokta ĉapo de fraŭlo
beloruse:
выпрабаваньне , праверка, тэст
bulgare:
изпробване, изпитание
ĉine:
試車 [shìchē], 试车 [shìchē], 試驗 [shìyàn], 试验 [shìyàn], 测试 [cèshì], 測試 [cèshì]
france:
essai, épreuve (essai), épreuve (expérience éprouvante), expérience, test
germane:
Erprobung, Probe
hispane:
prueba, examen
hungare:
kipróbálás, próbatétel, megpróbáltatás
pole:
wypróbowanie, testowanie, próba
ruse:
испытание, проверка, тест
ukraine:
випробовування

elproviĝi

Iĝi elprovata: aliaj elproviĝis per mokado kaj skurĝado kaj ankaŭ de katenoj kaj malliberiĝo [73].
73. La Nova Testamento, Al la Hebreoj 11:36
beloruse:
выпрабоўвацца
bulgare:
пробвам се, изпробвам се, опитвам се, изпитвам се
france:
être éprouvé (être mis à l'épreuve), faire l'épreuve (être éprouvé)
hispane:
ponerse a prueba, probarse
hungare:
megpróbáltatásnak van kitéve
pole:
być wypróbowanym, przetestować

elprovita

Bone elteninta la provadon; sperta, taŭga: jen Mi por fundamento kuŝigas ŝtonon en Cion, ŝtonon elprovitan, bazangulan, valoregan [74]; multaj estos purigitaj, blankigitaj, kaj elprovitaj [75]; [lingvo] elprovita en ĉiuj rilatoj EE , ĉiuflanke elprovita EE ; elprovita saltisto [76]; lia rigardo estis tiel penetranta, ke mirinda lumo heligis la plej internajn korfaldojn de la elprovitino [77].
74. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 28:16
75. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 12:10
76. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, konkurso de saltado
77. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, filino de la marĉa reĝo
beloruse:
выпрабаваны
bulgare:
изпробван, изпитан
ĉine:
經過實踐的 [jīngguòshíjiànde], 经过实践的 [jīngguòshíjiànde], 排練 [páiliàn], 排练 [páiliàn], 經過考驗的 [jīngguòkǎoyànde], 经过考验的 [jīngguòkǎoyànde], 試用 [shìyòng], 试用 [shìyòng]
france:
éprouvé (expérimenté), aguerri, chevronné, expérimenté
germane:
erprobt
hispane:
probado, experimentado
hungare:
kipróbált, bevált
japane:
試し尽くされた [ためしつくされた], 十分試験済みの [じゅうぶんしけんすみの]
pole:
wypróbowany, przetestowany
ruse:
испытанный
ukraine:
випробуваний

reprovi

Provi denove, ekzemple post malsukceso: neniu respondo venis [al lia sonorado, do] li reprovis ĉe la domgardistino [78]; se vokata numero estas okupita, aŭ ne respondas, poste mi povas reprovi per unu klavopremo sen memori la numeron [79]; la plej multaj spamsendiloj estas simplaj programoj, kiuj sendas multajn mesaĝojn kaj ne zorgas reprovi [80].
78. Deck Dorval: Urd Hadda murdita!, p. 22a
79. Will Green: Will Green kondukas vin tra sia telefona labirinto, Monato, 1994/01, p. 13
80. Monato, Franck Arnaud: Kia solvo por rubpoŝto?
beloruse:
спрабаваць (зноў, яшчэ раз)
bulgare:
пробвам отново, опитвам отново
ĉine:
重試 [chóngshì], 重试 [chóngshì]
france:
réessayer, retenter
hispane:
reintentar, probar de nuevo
hungare:
újrapórbál, újrapróbálkozik
indonezie:
mencoba kembali
pole:
ponownie przetestować, powtórnie próbować
ruse:
попробовать ещё раз

kontraŭprovo

PIV1
Nova alimetoda provo de io por ekskludi erarojn dum la unua provo.
beloruse:
кантрольная спроба, кантрольнае выпрабаваньне
bulgare:
контролна проба, контролен опит
france:
contre-épreuve
germane:
Gegenprobe
hispane:
prueba de control, contraprueba
hungare:
ellenpróba
indonezie:
pemeriksaan ulang, pemeriksaan kembali
pole:
nowa próba kontrolna
ruse:
контрольное испытание
ukraine:
повторна спроба

surprovi

TEKS (veston) Provcele meti ĝin sur sin: unu knabino devis rapidi hejmen, por surprovi sian belan veston [81].
81. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, sonorilo
beloruse:
прымяраць, прымерыць
bulgare:
премеря, премервам
ĉeĥe:
vyzkoušet na sobě
ĉine:
試穿 [shìchuān], 试穿 [shìchuān]
france:
essayer (un vêtement)
germane:
anprobieren
hispane:
probarse (una prenda)
hungare:
felpróbál
indonezie:
mencoba (pakaian dsb.)
japane:
試着する [しちゃくする]
pole:
przymierzać, próbować na sobie
ruse:
примерять, примерить
slovake:
skúšať (šaty)
ukraine:
приміряти

divenprove

Esperante je ĝusta divenado; trafe-maltrafe: mi adresos divenprove strato Poŝtoficeja [82]; ĉiu vorto havas en la vortaro multe da signifoj, el kiuj oni devas divenprove elekti la ĝustan [83]; divenprove oni telefonis al la Komisiono pri Beletro [84]. VD:arbitra, hazarda
82. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto kvara
83. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
84. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉapitro 5a, p. 49a
angle:
by chance, guessing, haphazardly, randomly, arbitrarily
beloruse:
наўгад, наўдалую, наўдачу
ĉeĥe:
namátkou
france:
à tout hasard, au hasard
germane:
auf gut Glück, willkürlich, stichprobenartig, versuchshalber
hungare:
találomra
indonezie:
asal-asalan, serampangan
japane:
山勘で [やまかんで], あてずっぽうで
pole:
na chybił-trafił, licząc na łut szczęścia
ruse:
наугад
slovake:
naverímboha
ukraine:
наздогад, наугад, навмання

presprovaĵo

TIP Presita folio, sur kiu la verkistoj aŭ korektistoj indikas la ĝustigotaĵojn aŭ ŝanĝotaĵojn: dum du monatoj presprovaĵoj atendadis ĉe la cenzuristo VivZam ; presprovaĵon de la raporto ŝi ricevis post monato [85]; [ŝi] estis en la apartamento de la 90-jara profesoro, ĝis tagmeze priparolante la korektojn en la presprovaĵo de Dekamerono [86]. VD:kopio
85. Valentina Ĵuravlova, trad J. Finkel: Aventuro, http://www.esperanto.mv.ru/TRIZ/aventuro.html
86. La Ondo de Esperanto, 2001:6(80)
beloruse:
карэктура, гранка
ĉine:
試印 [shìyìn], 试印 [shìyìn], 試印樣 [shìyìnyàng], 试印样 [shìyìnyàng]
france:
épreuve (typo.)
germane:
Probedruck
hispane:
borrador, galerada, hoja de prueba
hungare:
kefelevonat, korrektúra
indonezie:
pruf, cetak coba
japane:
校正刷 [こうせいずり]
nederlande:
zetproef, drukproef
pole:
wydruk próbny
ruse:
корректура, гранки
ukraine:
коректура, пробний відбиток

provcele

Por fari provon: ni provcele portis [la ŝuojn] jam dum 15 km longa marŝado, sen ekhavi problemojn [87]; komence nur du aŭ tri scenoj estis prezentitaj provcele [88].
87. Rudolf Fischer: Mia paklisto por la Jakoba Vojo al Santiago de Compostela
88. Andromaka de Jean Racine
beloruse:
на спробу, для спробы
bulgare:
за проба
france:
à titre expérimental, pour essayer
germane:
zum Probieren, testweise
hispane:
a título experimental, para probar
hungare:
próbaképpen
pole:
na próbę, tytułem próby
ruse:
на пробу, для пробы

administraj notoj

pri ~i 2.c: 
        Kontroli la tradukojn nl kaj ru, kiuj ekzistis antaŭ
        splitiĝo de la du sencoj (iun/ion).
        [MB]
pri ~ilo: 
    Mankas fidindaj ekzemploj. La cititaj malbone kongruas kun la
    difino. Mi ne vidas, kun kiu senco de "provi" povus akordiĝi
    la ekzemplo pri "gravedec-provilo". La dua bone akordiĝas kun
    la senco "(el)provi iun". La tradukoj francaj estas portempaj.
    [MB]
pri ~inda : 
    Tiu ĉi termino malaperis de pli postaj vortaroj. Povas esti,
    ke per ĝi Kabe celis pli "spertinda" ol "provinda".
    [MB]
el~iĝi: Mankas dua fontindiko.
kontraŭ~o: Mankas dua fontindiko.
kontraŭ~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
sur~i: Mankas dua fontindiko.