^*naci/o ^UV

1.

Memkonscia etno, iom granda popolo, konsistanta el tuto de la homoj loĝantaj en difinita teritorio kaj ligitaj per komuneco de lingvo, kutimoj, historio, tradicioj, interesoj kaj valoroj: precipe la lingvo faras la nacion; nacio batalanta por kreo de sia propra ŝtato ^PIV1 ; nacio dividita inter pluraj regnoj; lernolibroj kaj vortaroj, […] eldonitaj de niaj plej kompetentaj amikoj por ĉiu nacio aparte [1]; ni penas tradukadi la verkojn de ĉiu nacio en la lingvojn de ĉiuj aliaj nacioj ^EE ; ofte kunvenas personoj de malsamaj nacioj kaj komprenas unu la alian, sed kia grandega diferenco estas inter ilia reciproka kompreniĝado kaj la nia [2]; dissemiĝis la insuloj da popoloj en siaj landoj, ĉiu laŭ sia lingvo, laŭ siaj gentoj kaj nacioj [3]; ĉu ilin savis la dioj de la nacioj, kiujn ekstermis miaj patroj, la naciojn de Gozan kaj Ĥaran kaj Recef kaj la filojn de Eden en Telasar [4]? li prenis de ĉiuj nacioj: de Edom, de Moab, de la Amonidoj, de la Filiŝtoj, kaj de Amalek [5]; la flagoj de ĉiuj nacioj bloviĝas en la aero [6]; vi, Hebreoj, estas malgaja nacio [7]. gento

2.

Popolo rigardata kiel suvereno: [li] asertas, ke antaŭe Jugoslavio estis „unu sola ŝtato kaj unu sama nacio“ [8]; la imperiestro de la „sankta romia imperio de la germana nacio“ promesis protekti kaj ŝirmi lin [9]; oni kulpigis la sinjorinon pro malhonorigo de la nacio kaj pro incito al rasismo [10]; mi demandas al mi, ĉu nacio (Seborgo) de 350 homoj povus jare prizorgi 100 000 turistojn [11]; konfliktoj kaj disdividoj en la mensoj kaj la koroj de la ĉeĥa nacio [12]; nacio disbatos nacion kaj urbo urbon, ĉar Dio konfuzos ilin per diversaj malfeliĉoj [13]; Vi (Dio) regas super ĉiuj regnoj de la nacioj, en Via mano estas forto kaj potenco [14].

3.

(evitinde) Regno.

Rim.: Tiu senco estas fremda al Esperanto, sed aperas en terminoj tradukitaj el la angla: Unuiĝintaj Nacioj.

lando, patrujo

1.

Koncernanta naciojn, etnojn: nacia lingvo, konscio, apartaĵo; naciaj rilatoj; nacia standardo (i.a., tradicia standardo de popolo kiu malhavas sian nacian ŝtaton); nacia ŝtato (ŝtato formita laŭ nacia principo, kontraste al imperio ktp); la nacia karaktero kaj maniero de la vivado de la orientaj popoloj estas la kaŭzo […], ke ankoraŭ hodiaŭ la verkado de fabeloj estas tie tre alte ŝatata [15]; nacia (nacilingva) traduko de diversaj vortoj [16]; nacia ŝovinismo ^EE ; nacia religio [17], asocio [18], konvinko [19], movado ^VivZam , poeto ^VivZam .

2.

(evitinde) Regna, koncernanta nacion³: nacia standardo (oficiala standardo de koncerna regno).

Nacia apartaĵo.

1.

Etnano: sed tiel same kiel mi en la nuna momento ne estas ia naciano, sed simpla homo, tiel same mi ankaŭ sentas, ke en tiu ĉi momento mi ne apartenas al ia nacia aŭ partia religio, sed mi estas nur homo. [20]. en la tiama Jugoslavio albanoj […] okupis laŭnombre la trian lokon – post serboj kaj kroatoj – sed ne posedis sian ŝtaton-respublikon, aliaj nacianoj – makedonoj, montenegranoj, bosnianoj kaj slovenoj – jam havis siajn [21].

2.

(evitinde) Ŝtatano: la ambasadoro konsilis al ĉiuj siaj nacianoj forlasi la landon ^PIV1 ; en la burĝnacia periodo […] la ŝtaton oni difinas: nacio estas ŝtato, do ĉiuj, kiuj loĝas sur teritorio de iu ŝtato, estas nacianoj de tiu ŝtato [22].

3.

Aligentano, ne-judo: Jerusalem estos piedpremata de la nacianoj, ĝis plenumiĝos la tempoj de la nacianoj [23]; ĉiuj el la cirkumcido kredantoj, kiuj venis kun Petro, miregis pri tio, ke ankaŭ sur la nacianojn estis surverŝata la donaco de la Sankta Spirito [24].

Rim.: Tiusence la vorto aperas nur en la verkoj Nov-Testamentaj.

1.

Asimili al nacio.

2.

Civitanigi.

1.

Eco esti nacio: pli kaj pli landlimoj kaj naciecoj difiniĝas laŭ lingvoj; antaŭ la milito tiu subetno ankoraŭ ne pretendis je nacieco (ne konsciis sin nacio); konstruaĵo, kiu estos tute konforma al la klimato kaj materialo de la lando, al la nacieco de la lando, al la evoluo de nia jarcento [25]; kial nur Hebreoj devus kaŝi aŭ prihonti sian naciecon? ankaŭ ili rajtas havi propran centron de kulturo ^VivZam ; en Belgio kaj aliaj ŝtatoj taksiistoj rifuzis transporti aŭstriajn civitanojn ‐ pura diskriminacio, ĉar la ŝoforoj ne demandis pri agoj aŭ pensoj, sed antaŭjuĝis surbaze de nacieco [26].

2.

Malnova vorto por etno.

1.

Politika doktrino bazita sur la ideoj pri la rajtoj kaj valoroj de iu nacio; nacionalismo: naciismo fojfoje forgesigas la plej simplajn faktojn por iel valorigi sian propran nacion [27]; hebrea nacianismo ^VivZam . internaciismo¹, sennaciismo

Rim.: Naciismo de premanta nacio estas imperiismo, naciismo de premata nacio proksimas al patriotismo kaj kontraŭimperiismo, kvankam ĉia naciismo povas konduki al ŝovinismo kaj nacia egoismo.

2.

Lingva naciaĵo. internaciismo³idiomaĵo, idiotismo

Adepto de naciismo: la vajmara respubliko estis konstante skuata de naciistoj antaŭnaziaj [28]; serbaj naciistoj deklaris post sia malvenko: „Ne estas finite. Ni revenos!“ [29]; francaj nacianistaj gazetoj ^VivZam .

Ano de alia nacio: kontraŭleĝe estas por Judo kamaradiĝi aŭ aliri al alinaciano [30]; ni, membroj de la plej malsamaj popoloj staras unu apud alia […] kiel fratoj, kiuj […] premas al si reciproke la manojn ne hipokrite, kiel alinaciano al alinaciano, sed sincere, kiel homo al homo [31]; la situacio de „alinacianoj“ ne multe sxangxigxis, plej malfacile estas por minoritatoj loĝantaj en [malamika] lando [32].

1.

Koncernanta plurajn naciojn: ĉe ekzistado de lingvo internacia ĉiuj tradukoj estus farataj nur en tiun ĉi lastan, kiel neŭtralan, al ĉiuj kompreneblan, kaj la verkoj, kiuj havas karakteron internacian, estus eble skribataj rekte en ĝi [33]. internacia fratiĝo ^VivZam ; la solvo de la internacilingva problemo [34].

2.

Interŝtata: internacia monsistemo, horsistemo, kalendaro; internacia kongreso [35]; li proponis al diplomatoj starigi la sekvantajn leĝojn sub internacia garantio ^VivZam ; eksterlanda kaj internacia politiko [36]; internacia merkatsistemo [37]; la plimulto de la internaciaj financaj analizistoj montros novan kreskon de la eŭrokurzo rilate al la dolaro [38]; Internacia Ruĝa Kruco [39]; Internacia Mona Fonduso [40].

Rim.: Tiu senco estis fremda al Esperanto, sed aperis en la lingvo pro tradukoj el aliaj lingvoj.

1.

Kosmopolitismo: humaneca internaciismo […] estas la spirito de Esperanto [41]; la oratoraĵoj de Lapenna kaj lia koncepto de Humanisma Internaciismo [42]; mi fieris pri la principo de internaciismo, kiun oficiale proklamis la ŝtato kaj la principo de senengaĝiteco [43]. naciismo¹, sennaciismo

2.

Politika sistemo celanta starigi juran aparaton, kiu garantius pacajn rilatojn inter ĉiuj nacioj, zorgante, ke ĉiu el ili konservu siajn lingvon kaj kulturajn apartaĵojn.

3.

Esprimo, kiu ekzistas en tre simila formo kaj senco en pluraj lingvoj: Valerij Akulenko ankaŭ notas, ke la nocio „internaciismo“ fariĝis unu el la ĉefaj nocioj en la interlingvistiko [44]. naciismo²paŭsaĵo²

Homo de sama nacio kiel la koncernulo: en ĉiu kongreso de samnacianoj ni ja komprenas nin ne malpli bone, kaj tamen nenio nin entuziasmigis [45]; kolekto de ĉiuj samreligianoj aŭ samnacianoj (fremdaj) en unu urbo [46]; ni eltiris, dank'al ĝi, niajn samnacianojn ... el la turka sklaveco [47]. samlandano

Socipolitika teorio laŭ kiu la nacioj devas rezigni pri sia sendependeco, pri siaj lingvaj kaj kulturaj apartaĵoj por kunfandiĝi en mondan unuon: la plej gravaj dokumentoj pri esperantismo (inter kiuj la bulonja deklaracio, deklaracioj de homaranismo, sennaciismo, raŭmismo, manifesto de Prago kaj kelkaj aliaj) [48]; fervora, preskaŭ religia ligo inter maldekstro kaj sennaciismo [49]. naciismo¹, internaciismo¹

^ManPol

Grava internacia monda organizaĵo, fondita post la 2a mondmilito, kiu celas solvi interŝtatajn konfliktojn: nun tamen Tuvalo verŝajne iĝos ege populara, ne nur ĉar la gnoma ŝtato ĵus fariĝis 189a membro de Unuiĝintaj Nacioj (UN), sed precipe pro ĝia nacia simbolo en Interreto, mallongigo „tv“. [50].