Vortero kun la senco ne2:
*nea
- 1.
-
Rifuza, malkonsenta, nega:
ĉu li donis al vi jesan respondon
aŭ nean?
[13];
nea gesto;
nee skui la kapon;
respondo nea ofte ŝuldiĝas al tio, ke la demando estas
nea
[14].
- 2.
Nega:
aldonante la prefikson „nen-“, ni ricevas
vortojn neajn
[15].
- angle:
- negative
- beloruse:
- нэгатыўны, адмоўны
- ĉeĥe:
- záporný
- ĉine:
- 否定 [fǒudìng]
- finne:
- kieltävä, kielteinen, epäävä
- france:
- négatif (esprimant
„non“)
- germane:
- verneinend
- greke:
- αρνητικός
- hebree:
- שלילי
- hispane:
- negativo
- hungare:
- nemleges, negatív
- japane:
- 否定の [ひていの]
- pole:
- przeczący
- portugale:
- negativo
- ruse:
- отрицательный
- slovake:
- záporný
- ukraine:
- заперечливий, заперечний, неґативний
nei
(tr)
- 1.
-
Diri ne, respondi ne:
se li diras jes, nu, tiam la diablo ĉion prenis, sed se li
neas
[…]
[16].
- 2.
-
Negi:
nei sian kulpon, ŝuldon;
nei la ekziston de Dio;
diron oni neas, skribo ne pereas
PrV
;
neadi la eblecon de ekzistado de arta lingvo
EE
;
la junulo neas, ke li estas kuracisto
[17];
ne neas li, ke li estas freneza
Hamlet
;
neado ne estas pravigo.
- angle:
- 1. say no 2. negate
- beloruse:
- 1. адмаўляць 2. адмаўляць
- ĉeĥe:
- popírat, zapírat, zapřít
- ĉine:
- 1. 否認 [fǒurèn], 否认 [fǒurèn]
- finne:
- sanoa ei, kieltää, kiistää
- france:
- 1. dire non, répondre par non 2. nier, dénier (nier) ~ado:
négation, dénégation.
- germane:
- 1. verneinen 2. abstreiten, verleugnen diron oni ~as, skribo ne pereas:
wer schreibt, der bleibt.
- greke:
- 1.
αρνούμαι
- hebree:
- 1.
להשיב
בשלילה
2. לשלול
\שלל\, להכחיש
\כחש\
- hispane:
- 1. negar
- hungare:
- 1. tagad 2. tagad
- japane:
- 否定する [ひていする], 否認する [ひにんする]
- nederlande:
- 2. ontkennen
- pole:
- 1. mówić "nie", przeczyć, zaprzeczać, odmawiać 2. negować, przeczyć, zaprzeczać
- portugale:
- 1. negar 2. (re)negar
- ruse:
- 1. ответить отрицательно
2. отрицать
- slovake:
- negovať, nesúhlasiť, popierať, zapierať
- ukraine:
- заперечувати
neo
-
Ago nei1:
Antef balancis kaj turnis la kapon, kio povis same
bone
signifi jeson aŭ neon
[18];
brita neo ne aŭtomate signifus entombigon de la ambicia
konstitucia projekto
[19].
- beloruse:
- адмова, адмоўны адказ
- ĉeĥe:
- zápor
- finne:
- kieltävä vastaus, kiistäminen
- france:
- non (subst.), réponse négative, négation (fait de dire non)
- germane:
- Nein
- japane:
- 否定 [ひてい], 打消 [うちけし]
- pole:
- nie, przeczenie, negacja
- ruse:
- отрицание, отрицательный ответ
- slovake:
- zápor
neigi
(tr)
-
Negi:
morgaŭ li, kiel neiganto kaj persekutanto de la
altaj dioj, estis oferota
[20];
ĝi estas fakto, kiun ne neigas mem civitanino
Velikonskaja!
[21];
la kulpo ne estas neigebla;
lia akra vizaĝo neneigeble esprimis:
„estas mi la mastro“
[22].
- angle:
- negate
- beloruse:
- адмаўляць
- ĉeĥe:
- popřít, zapřít
- ĉine:
- 否 [fǒu], 否定 [fǒudìng]
- finne:
- kieltää, kiistää
- france:
- nier, dénier (nier) ne~igeble:
indéniablement.
- germane:
- abstreiten
- hebree:
- לשלול
\שלל\, להכחיש
\כחש\
- hungare:
- tagad
- nederlande:
- ontkennen
- pole:
- negować, przeczyć, zaprzeczać
- portugale:
- (re)negar
- ruse:
- отрицать
- slovake:
- zaprieť
*neulo [23]
-
Homo kiu neas, malaprobas:
- a)
-
Malaprobanto, malfavora voĉdonanto:
ne plu okazas debato sed monologo de la neuloj
[24];
bombardis jesuloj kaj neuloj unu la alian per veroj,
duonveroj, kredoj,
esperoj, mensogoj
[25];
amasoj da jesuloj, portantaj skotajn flagojn, kantis, dancis
kaj ridis, ‐
surstratiĝis ankaŭ amasoj da neuloj, portantaj la britan
flagon
[26].
- b)
- (ironie)
Homo, kiu tro volonte neas kaj kritikas.
jesulo
- beloruse:
- адмаўляльнік, скептык
- france:
- 1.a désapprobateur (subst.) 1.b criticailleur
- germane:
- Neinsager
- pole:
- zaprzeczający, sceptyczny
fornei
- beloruse:
- адрынаць, выракацца
- ĉeĥe:
- popřít, zapřít
- ĉine:
- 否 [fǒu], 否認 [fǒurèn], 否认 [fǒurèn]
- france:
- renier
- germane:
- verleugnen
- japane:
- 否定し去る [ひていしさる], 捨て去る [すてさる]
- pole:
- wyrzekać się
- slovake:
- poprieť, zaprieť
- ukraine:
- зрікатися, відрікатися
kapnei
(ntr)
-
Signi sian neadon per movo de la kapo,
ofte per balanco de ĝi dekstren kaj maldekstren:
Levio kapneis
[28];
mi ricevis nenion por miaj penoj krom alia
kapneo
[29];
la militisto kapneis: „ŝi ja estas krimulo laŭ iliaj leĝoj
[…]“
[30].
- beloruse:
- хітаць (галавой, адмоўна)
- ĉeĥe:
- vyjádřit nesouhlas, zavrtět hlavou
- ĉine:
- 搖頭 [yáotóu], 摇头 [yáotóu]
- finne:
- pudistaa päätään
- france:
- dire non
(d'un signe de tête), répondre par non
(d'un signe de tête) kap~o:
non de la tête, réponse négative
(d'un signe de tête)
.
- germane:
- kopfschütteln
- indonezie:
- menggeleng
- japane:
- 首を横に振る [くびをよこにふる]
- pole:
- kręcić głową (przeczyć)
- ruse:
- отрицательно качать головой
- slovake:
- krútiť hlavou na znak nesúhlasu
- ukraine:
- заперечливо хитати/кивати головою
Rim.:
La tradicio uzi „ne“ kiel radikon
ĝene kolizias kun la
konsiderinde pli ofta kaj profunde enradikiĝinta prefiksa
funkcio de „ne“. La vortoj
„neebla“, „neinda“, „neema“,
„neemulo“, „nevorto“
ktp normale percepteblas kiel prefiksitaj, ne kiel
„negebla“, „neginda“, „negema“,
„negemulo“, „negvorto“ (kp
„demandvorto“).
Male, en „neado“ oni ial interpretas
„ne“ radike. Tio estas malkohera kaj
konfuza; eĉ Zamenhof mem, provante uzi la radikan
„ne“, formis mallogikajn vortojn
„neiganto“ (vd ekzemplon),
„neigebla“ (por la sencoj
„neganto“;
„negebla“ ‐ la atribuo laŭ PIV2). Tio sola
sufiĉas por montri, kiajn misprezentojn kaj pensotordojn
kaŭzas la malprudenta emo kombini en tiu vorto la
funkciojn prefiksan kaj verboradikan.
(Oni povas indiki la Fundamentan vorton „jesigi“; sed
tio ne estas simila, ĉar „jes“ ne estas uzata
prefikse.)
[Sergio Pokrovskij]
neatingebla,
nebarita,
necerta,
nedeviga,
neebla,
neegalaĵo,
neevitebla,
neforgesebla,
nefumanto,
nekomprenebla,
nekredeblaĵo,
nemalmulta,
nepenema,
nevortigebla,
nezorgema