*mem
- I.
-
mem
(adverbo)- 1.
-
Ne alia, la sama, ja la koncernataj persono aŭ afero:
mi eĉ mem uzas tiujn vortojn
PV
;
lasi la akceptadon […] al la decido de la
esperantistoj mem
[1];
fiziko estas la nomo de la scienco mem
[2];
tio ĉi estas jam tute alia demando, kiu la lingvon mem tute ne tuŝas:
ĝi estas ne demando de lingvo, sed nur demando de oportuneco de la skribado
[3];
mi parolas ne pri la ago de la ekokupo mem, sed pri la
stato, en kiu mi troviĝas
[4];
tion ĉi garantias al ni […] la karaktero mem de ilia
lando
[5];
mi deziras paroli al li mem;
li amas sin mem
[6];
mi vin amas, kiel min mem
[7];
akceptu lin tiel same, kiel min mem
[8];
la komitato […] ne riskos preni sur sin mem la kreadon de tute
nova lingvo
[9];
prenu (sk: vi) mem akvon, se vi volas trinki
[10];
ĉiun demandu, sed (sk: vi) mem
al vi komandu
PrV
;
kiu kritikas kuraĝe, (sk: tiu)
mem agas malsaĝe
PrV
.
Rim.: Oni kutime metas la tiusencan vorton „mem“ senpere post la vorto, kiun oni volas emfazi.
- 2.
- Nur per si, sen helpo aŭ iniciato de iu alia; fare kaj vole de si sendepende de iu alia; spontanee, propramove kaj propraforte: malsaĝuloj kreskas mem, sen plugo kaj sem' PrV ; kio mem ne venas, li per la dentoj ĝin prenas PrV ; ne venas rato mem al kato PrV ; ĉiu el vi post kelka meditado facile mem trovos la respondojn [11]; tio por ĉiu estis komprenebla per si mem [12]; la vivo mem jam longe solvis tiun ĉi demandon EE .
1. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 32
3. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 1. Alfabeto
4. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 11. Verboj
5. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Tria Kongreso Esperantista en Cambridge en la 12a de aŭgusto 1907
6. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 18
7. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
8. La Nova Testamento, Filemon 1:17
9. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910
10. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 19
11. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910
12. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Oka Kongreso Esperantista en Krakow en la 11a de aŭgusto 1912- afrikanse:
- self
- albane:
- vetë
- amhare:
- ራስን
- arabe:
- النفس
- armene:
- ինքնուրույն
- azerbajĝane:
- özü
- beloruse:
- сам
- bengale:
- স্ব
- birme:
- မိမိ
- ĉeĥe:
- sám (osobně)
- ĉine:
- 一己 [yījǐ], 自 [zì], 自个儿 [zìgěr], 自個兒 [zìgěr], 自身 [zìshēn], 亲自 [qīnzì], 親自 [qīnzì]
- dane:
- selv
- estone:
- ise
- eŭske:
- auto
- filipine:
- sarili
- finne:
- 1. itse 2. itse, omin avuin per si ~: itsestään.
- france:
- même (soi-même), soi-même
- galege:
- auto
- germane:
- selbst 1. eigen
- guĝarate:
- સ્વ
- haitie:
- pwòp tèt ou
- haŭse:
- kai
- hinde:
- आत्म
- hispane:
- mismo (sí mismo), sí mismo, uno mismo
- hungare:
- 1. maga 2. magától
- igbe:
- onwe
- irlande:
- féin
- islande:
- sjálf
- japane:
- 自己 [じこ]
- jave:
- poto
- jide:
- זיך
- jorube:
- ara
- kanare:
- ಸ್ವಯಂ
- kartvele:
- თვითმმართველობის
- kazaĥe:
- өзін-өзі
- kimre:
- hunan
- kirgize:
- өз алдынча башкаруу
- kmere:
- ដោយខ្លួនឯង
- koree:
- 자기
- korsike:
- autuditirminazzioni
- kose:
- ukuzeyisa
- kroate:
- samouprave
- kurde:
- wekhev
- latine:
- ipsum
- latve:
- pats
- laŭe:
- ຕົນເອງ
- litove:
- savarankiškai
- makedone:
- само
- malagase:
- tena
- malaje:
- diri
- malajalame:
- സ്വയം
- malte:
- awto
- maorie:
- whaiaro
- marate:
- स्वत
- monge:
- nws tus kheej
- mongole:
- өөрөө
- nepale:
- आत्म
- njanĝe:
- kudziona
- okcidentfrise:
- sels
- panĝabe:
- ਸਵੈ
- paŝtue:
- ځان
- pole:
- sam, osobiście, we własnej osobie
- portugale:
- 1. mesmo, próprio 2. mesmo, próprio
- ruande:
- wenyine
- rumane:
- același, singur
- ruse:
- сам
- samoe:
- le tagata lava ia
- sinde:
- خود
- sinhale:
- ස්වයං
- skotgaele:
- fèin
- slovake:
- osobne, sám
- slovene:
- samozaposlene
- ŝone:
- pachake
- sote:
- ho intša
- sunde:
- sorangan
- svahile:
- binafsi
- svede:
- själv
- taĝike:
- худ-
- taje:
- ตนเอง
- tamile:
- சுய
- tatare:
- үзең
- telugue:
- స్వీయ
- tibete:
- ང་རང་རང་
- ukraine:
- самостійно
- urdue:
- خود
- uzbeke:
- o’zini
- vjetname:
- tự
- zulue:
- wokuzilimaza
- II.
-
mem-
Prefikso uzata samsence- 1.
- kiel mem2: memmova; memstara; memvola; meminstruito; memlerninto; memfarita homo FK ; memestimo; memdisciplino; memelektita rolo [13]; memsemiĝinta greno [14]; memkomprenebla; memevidenta; memsekva
- 2.
-
Signifanta „koncerne sin mem“ kaj uzata samsence kiel
mem1 por insisti pri la nealieco
kaj identeco de la koncernata persono en la apartaj okazoj,
kie la sama persono estas samtempe faranto (subjekto) kaj
suferanto (komplemento) de la ago:
memamo;
memkonservo;
memdefendo;
memmortigo;
memkono;
memkontenta;
[tio] ne estas aŭtora memfido
[15];
memfidema
[16];
li reakiris la memregadon
[17];
ne perdi la memregecon
PV
.
Rim.: En ĉi tiu uzado oni ofte anstataŭigas mem- per sin-, kiu pli klare esprimas refleksivecon: „la ago farata speciale al si“ („li sin mortigis“), ne la pli ĝenerala „la ago farata sen ies helpo“ („li mem mortigis [iun]“); ekz‑e sinamo BdV , sinhelpi, sinregi, sinmortigo, sindefendo, sinforgesado Hamlet , sindona [18], sindoneco [19], singarda [20]. Vidu jenan klarigon.
13. Monato, Paul Gubbins: Nur ses el dek, 2014
14. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Reĝoj 19:29
15. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910
16. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 14:16
17. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XIV
18. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. reĝoj 8:61
19. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Tria Kongreso Esperantista en Cambridge en la 12a de aŭgusto 1907
20. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ezra 4:22- angle:
- ~farita homo: self-made man.
- beloruse:
- сама- ~lerninto: самавук. ~defendo: самаабарона. ~fidema: самаўпэўнены. ~regeco: самавалоданьне.
- finne:
- itse- ~lerninto: itseoppinut. ~evidenta: itsestään selvä. ~defendo: itsepuolustus. ~regeco: itsehillintä, maltti.
- france:
- auto-
- hispane:
- auto- ~mova: automotriz, semoviente. ~lerninto: autodidacta. ~farita homo: persona hecha a sí misma. ~evidenta: evidente por sí mismo. ~defendo: autodefensa, defensa propia. ~kono: autoconocimiento. ~fidema: seguridad en sí mismo. ~regeco: autocontrol.
- hungare:
- ön- ~mova: önmozgó. ~farita homo: self-made man, önerőből felemelkedett ember. ~evidenta: magától értetődő. ~defendo: önvédelem. ~kono: onismeret. ~fidema: magabiztos. ~regeco: önuralom.
- nederlande:
- ~lerninto: autodidact. ~evidenta: vanzelfsprekend. ~defendo: zelfverdediging.
- pole:
- samo- ~mova: samobieżny, automatyczny. ~lerninto: samouk, autodydakta. ~farita homo: domorosły człowiek. ~elektita rolo: samodzielnie wybrana rola. ~semiĝinta greno: samosiewne ziarno. ~evidenta: samo przez się oczywisty. ~sekva: następujący po sobie. ~defendo: samoobrona. ~kono: znajomość samego siebie. ~fidema: zarozumiały. ~regeco: samokontrola, opanowanie.
- rumane:
- în sine- ~mova: autopropulsat, automată. ~lerninto: autodidact. ~farita homo: om făcut de sine. ~elektita rolo: rolul ales de sine. ~semiĝinta greno: sămânță auto-însămânțată. ~evidenta: evident de la sine. ~sekva: succesiv. ~defendo: apărare personală. ~kono: autocunoaștere. ~fidema: arogant. ~regeco: autocontrol, stăpânire de sine.
- ruse:
- само- ~mova: самодвижущийся. ~lerninto: самоучка. ~farita homo: человек, сделавший себя сам. ~evidenta: самоочевидный. ~defendo: самозащита. ~fidema: самоуверенный.
- svede:
- själv- ~lerninto: självlärd. ~evidenta: självklar. ~defendo: självförsvar. ~kono: självkännedom. ~fidema: självsäker. ~regeco: självkontroll.
- III.
-
Vortero samsignifa kiel mem1:
mema
- 1.
- Individua, originala, karakteriza por ies memo: ankaŭ ĉe Mallia legeblas poemoj esperantismaj kun „aliro tro patosa kaj maltro originala kaj mema“, laŭ la vortoj de Neves en la enkonduko [21].
- 2.
- (evitinde)
La sama,
pri kiu temas aŭ kiun koncernas la afero;
identa2.
Rim.: Tian uzon oni efektive trovas en la Reto, sed mi ne konas ĝin ĉe la bonaj aŭtoroj. Ĝi ŝajnas al mi evitinda francaĵo, kiu ne rilatas logike al la senco de la partikulo mem. En PIV2 ĝi ne aperas. [S. Pokrovskij]
- beloruse:
- сам
- finne:
- 1. ominainen, luonteenomainen
- germane:
- selbst
- hispane:
- mismo/a
- hungare:
- ugyanaz
- japane:
- 自身の [じしんの], 自らの [おのずからの]
- nederlande:
- zelf
- pole:
- właśnie ten sam, wierutny
- rumane:
- exact la fel, notoriu
- ruse:
- 1. самобытный
- slovake:
- totožný s predmetom
- ukraine:
- той самий, тотожний, однаковий, ідентичний
memo
-
Subjekto, portanto de propra menso kaj personeco,
individua aŭ kolektiva.
- a)
- Individuo: io, lia pli bona memo, instigis lin, kontraŭe, paroli pri la maltrankviligaj aferoj [22].
- b)
- Kolektivo: dum jarcentoj ĉi tiu popolo batalis por konservi sian nacian memon; la literaturo iĝis ligilo por miloj da esperantistoj kaj rimarkinde kontribuis al la formiĝo de nia „verda“ memo en ĉi mondo skuata kaj kruele disŝirata per militoj, naciaj malamoj, rasaj konfliktoj kaj lingvaj baroj [23].
22. H. A. Luyken: Pro Iŝtar, ĉapitro 2a
23. T. Chmielik: La plej indaj verkoj de nia literaturo, La Ondo de Esperanto, ; 2000:2 (64)- beloruse:
- 1.a асоба, я (наз.), эга 1.b самабытнасьць, адметнасьць
- finne:
- minä (subst.), olemus, identiteetti
- france:
- identité, soi (identité)
- germane:
- 1.a Selbst Selbst
- hispane:
- identidad, sí (identidad)
- hungare:
- 1.a ego, én
- japane:
- 自己 [じこ], 自我 [じが]
- nederlande:
- 1.a het ik
- pole:
- 1.a osobowość, ego
- rumane:
- 1.a personalitate
- ruse:
- 1.a личность, эго, я (в значении существительного) 1.b самобытность
- slovake:
- ja (moje dobré ja)
- svede:
- 1.a själv (subst.), jag (subst.) jag (subst.), identitet
- ukraine:
- я, особа, особистість
memeco
24. Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Dua Parto- beloruse:
- ідэнтычнасьць, асабовасьць
- finne:
- ominaislaatu, yksilöllisyys
- france:
- identité
- hispane:
- personalidad, identidad
- hungare:
- azonosság
- japane:
- 自己同一性 [じこどういつせい]
- pole:
- jaźń
- rumane:
- sine
- ruse:
- самость, личность
- svede:
- personlighet, identitet
- ukraine:
- тотожність, ідентичність
memismo
- Granda interesiĝo pri sia memo, pri siaj personaj ecoj kaj inklinoj: senbrida memismo kaj avido [25]; venis suicidismo, nomata ankaŭ memismo [26]. egoismo, narcisismo
25. N. Klein: ; La decido kapitalismo aŭ klimato, 2016
26. Stanislav Lem: Surloka esploro. IV. La surloka esploro- beloruse:
- эгаізм
- france:
- égoïsme, égotisme
- germane:
- Selbstsucht
- hispane:
- egoísmo
- pole:
- egoizm
- rumane:
- egoism
enmemiĝi
- Sin turni al interna penso, forgesante la ĉirkaŭan mondon kaj cirkonstancojn: ankaŭ mi morgaŭ posttagmeze enmemiĝos en preĝado [27]; foliumado de la paĝoj ebligas pli facile al homoj enmemiĝi en roloj, encerbigi informojn, kompreni detalojn de la teksto [28]. absorbiĝi, enpensiĝi, mediti
27. Benedikto la 16a: ; Gustumi la ĝojon... , 2005-11-01
28. Monato, Roberto Pigro: Cifereca eldono komprenigas nur onon, 2015- beloruse:
- замыкацца ў сабе, пагружацца ў думкі
- ĉine:
- 坐神 [zuòshén]
- finne:
- uppoutua, syventyä
- france:
- se perdre dans ses pensées, se recueillir
- germane:
- in sich hineinhorchen, sich in Gedanken verlieren, meditieren
- hispane:
- abstraerse
- pole:
- słuchać siebie, zatracać się w myślach, medytować
- rumane:
- ascultă-te, pierde-te în gânduri, medita
- svede:
- gå in i sig själv