*grand/a PV

*granda

1.
Superanta la ordinarajn dimensiojn: mia frato ne estas granda, sed li ne estas ankaŭ malgranda: li estas de meza kresko [1]; sur tiuj ĉi vastaj kaj herboriĉaj kampoj paŝtas sin grandaj brutaroj [2]; granda (vasta) urbo [3]; granda (longa, larĝa) rivero [4], granda (profunda) abismo [5]; granda (multnombra) popolo [6]; ilia havo estis granda [7]; via rekompenco estas tre granda (multvalora) [8]; la plej granda parto de la novaj vortoj estos jam tute matura [9]; kia granda brulo [10]! tri grandaj diamantoj [11]; fiŝo pli granda malgrandan englutas PrV ; de malgranda kandelo forbrulis granda kastelo PrV ; granda telero, malplena kulero PrV . VD:ampleksa, elefanta, giganta, kolosa
2.
Superanta la ordinaran gradon, intensa, altkvalita: mi vivas kun li en granda amikeco [12]; grandaj suferoj [13]; granda estas la favorkoreco, kiun Vi montris al mi [14]; Abraham faris grandan festenon [15]; kiel granda estos la ĝentileco de tiu ĉi juna knabino [16]; tia kapablo havas pli grandan indon, ol ĉio, kion oni povus doni dote [17]; granda poeto [18]; grandaj malbonoj, grandaj rimedojPrV ; granda ofico, grandaj zorgojPrV . al grandaj sinjoroj grandaj honoroj PrV . VD:eminenta, forta, grava, potenca, troa
afrikanse:
groot
albane:
i madh
amhare:
ትልቅ
angle:
big, large
arabe:
كبير
armene:
մեծ
azerbajĝane:
böyük
beloruse:
вялікі, буйны, велізарны
bengale:
বড়
birme:
ကြီးမားသော
bosne:
velike
bulgare:
висок, голям, велик
ĉeĥe:
valný, velký, významný, většinový, značný
ĉine:
大 [dà]
dane:
stor
estone:
suur
eŭske:
handi
filipine:
malaki
france:
grand
galege:
gran
germane:
groß
greke:
μεγάλο
guĝarate:
મોટા
haitie:
gwo
hebree:
גדול
hinde:
महा [mahā]
hispane:
grande 2. gran
hungare:
nagy
igbe:
nnukwu
indonezie:
agung, besar
irlande:
mór
islande:
stór
japane:
大きい [ おおきい]
jave:
amba
jide:
גרויס
jorube:
nla
kanare:
ದೊಡ್ಡ
kartvele:
დიდი
katalune:
gran
kazaĥe:
үлкен
kimre:
mawr
kirgize:
чоң
kmere:
ធំ
koree:
kose:
enkulu
kroate:
veliki
kurde:
gewre, mezin
latine:
magnus
latve:
liels
laŭe:
ໃຫຍ່
litove:
didelis
makedone:
голема
malagase:
lehibe
malaje:
besar
malajalame:
വലിയ
malte:
kbir
maorie:
nui
marate:
मोठा
monge:
loj
mongole:
том
nederlande:
groot
nepale:
ठूलो
njanĝe:
yaikulu
okcidentfrise:
grut
panĝabe:
ਵੱਡੇ
paŝtue:
لوی
pole:
1. wielki, duży 2. wielki
portugale:
grande 2. graúdo (adj.)
ruande:
binini
rumane:
mare
ruse:
большой, великий
samoe:
tele
sinde:
وڏي
sinhale:
විශාල
skotgaele:
mòr
slovake:
veľký, významný, značný
slovene:
velik
somale:
weyn
ŝone:
guru
sote:
khᘝlᘝ
sunde:
gede
svahile:
kubwa
svede:
stor
taĝike:
калон
taje:
ใหญ่
tamile:
பெரிய
tatare:
зур
telugue:
పెద్ద
tibete:
ཆེ་བ་, ཆེན་པོ་
tokipone:
suli
ukraine:
великий
urdue:
بڑا
uzbeke:
katta
vjetname:
lớn
volapuke:
gletik
zulue:
enkulu

grando

1.
La mezuro, laŭ kiu io estas granda: kruĉoj de plej diversa formo kaj grando [19]; mezuri la grandon de piramido [20]; ronda masiva tablo de neordinara grando [21]; la okulo erare mezuris la grandon de l’ objektoj kaj ne rimarkis ke tio […] estis en realeco arbaro de grandegaj pinoj [22]; atomhorloĝo […] je portebla grando [23].
2.
Tio, kio estas granda, rigardata en abstrakta, absoluta maniero: [Schiller:] la poeto de noblaj virinaj koroj, [...] la prikantanto de la grando kaj belo [24].
3.
FIZ=fizika grando
19. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XXII
20. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XI
21. H. A. Luyken: Mirinda Amo, Ĉapitro XV
22. Internacia krestomatio, La Miraklo De Purun Bhagat
23. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Barato postulos “panikbutonon” en novaj poŝtelefonoj
24. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Malnova preĝeja sonorilo
afrikanse:
grootte
albane:
madhësia
amhare:
መጠን
angle:
magnitude
arabe:
حجم
armene:
չափը
azerbajĝane:
ölçüsü
beloruse:
велічыня
bengale:
আকার
birme:
အရွယ်
bosne:
veličina
bulgare:
големина
ĉeĥe:
hodnota, velikost, veličina, číslo
ĉine:
尺码 [chǐmǎ], 数值 [shùzhí], 量 [liàng]
dane:
størrelse
estone:
suurus
eŭske:
tamaina
filipine:
laki
france:
grandeur
galege:
zamaño
germane:
Größe
guĝarate:
કદ
haitie:
gwosè
hinde:
आकार
hispane:
2. tamaño 3. magnitud
indonezie:
2. keagungan, kebesaran 3. besaran
irlande:
méid
islande:
stærð
japane:
サイズ
jave:
ukuran
jide:
גרייס
jorube:
iwọn
kanare:
ಗಾತ್ರ
kartvele:
ზომა
katalune:
2. grandesa 3. magnitud
kazaĥe:
мөлшері
kimre:
maint y
kirgize:
көлөм
kmere:
ទំហំ
koree:
크기
kose:
ubungakanani
kroate:
veličina
kurde:
mezinayî
latine:
amplitudo
latve:
izmērs
laŭe:
ຂະຫນາດ
litove:
dydis
makedone:
големина
malagase:
habeny
malaje:
saiz
malajalame:
വലുപ്പം
malte:
daqs
maorie:
rahi
marate:
आकार
monge:
loj
mongole:
хэмжээ
nederlande:
grootte
nepale:
आकार
njanĝe:
kukula
okcidentfrise:
grutte
panĝabe:
ਦਾ ਆਕਾਰ
paŝtue:
اندازه
pole:
wielkość
portugale:
2. grandeza 3. grandeza (física)
ruande:
ingano
rumane:
mărime
ruse:
величина
samoe:
fua
sinde:
ڪرائون سائيز واري
sinhale:
විශාලත්වය
skotgaele:
meud
slovake:
rozmedzie, rozsah
slovene:
velikost
somale:
xajmiga
ŝone:
zera
sote:
boholo
sunde:
ukuran
svahile:
ukubwa
taĝike:
андоза
taje:
ขนาด
tamile:
அளவு
tatare:
зурлыгы
telugue:
పరిమాణం
tibete:
ཆེ་ཆུང་
ukraine:
розмір
urdue:
سائز
uzbeke:
hajmi
vjetname:
kích thước
volapuke:
glet
zulue:
usayizi

grandigi

1.
Kreskigi laŭdimensie: ili […] grandigas la franĝojn de siaj vestoj [25]; kvazaŭ per […] via komercado vi grandigus vian riĉeco [26]; grandigi sian regnon [27]. SUB:skali
2.
Kreskigi laŭgrade, laŭintense, laŭkvalite: Mi benos vin kaj grandigos vian nomon [28]; la klereco de la oratoro grandigas lian aŭtoritaton [29]; ŝi grandigis la severecon de sia vidvineco ĝis la plej ekstremaj limoj [30].
angle:
make big
beloruse:
павялічваць, пабольшваць, узмнацняць, пашыраць
ĉine:
放大 [fàngdài], 加大 [jiādà], 放 [fàng]
germane:
vergrößern, groß machen 2. zu Größe verhelfen
indonezie:
memperbesar, membesarkan
japane:
大きくする [おおきくする]

grandiĝi

(ntr)
1.
Kreski laŭdimensie: la knaboj grandiĝis [31]; la riĉeco de la maljuna fraŭlino pli kaj pli grandiĝis [32]; la blua strieto en la sudo proksimiĝas kaj grandiĝas [33]; kia naskiĝis, tia grandiĝis PrV .
2.
Kreski laŭgrade, laŭkvalite: en la animo de Sara […] grandiĝis novaj, nekonataj sentoj [34]; mia timo malaperis, grandiĝis la scivolo [35]; nia reciproka amo pli ankoraŭ grandiĝos [36].
angle:
grow
beloruse:
павялічвацца, пабольшвацца, узрастаць
bulgare:
увеличавам се, раста
ĉine:
能勝任 [néngshèngrèn], 滚雪球般增长 [gǔnxuěqiúbānzēngzhǎng], 渐增 [jiānzēng]
france:
augmenter, croitre, grandir (intr.)
germane:
wachsen
hispane:
crecer
indonezie:
membesar, tumbuh
japane:
大きくなる [おおきくなる], 成長する [せいちょうする]
katalune:
engrandir (intr.), créixer
nederlande:
groeien
pole:
powiększać się, rosnąć, urastać
portugale:
crescer
ruse:
увеличиваться
svede:
växa
tokipone:
kama suli
ukraine:
стати великим, збільшуватися, вирости

grandegulo

Giganto: la legendoj rakontas pri grandeguloj, kiuj volis batali kun la dioj [37]; eliris grandegulo el la tendaroj […], lia nomo estis Goljat [38]; sur la malproksimaj insuloj lin turmentas grandeguloj, kies sandalo estas pli granda ol fenicia ŝipo [39]; la arboj grandeguloj en la princa parko jen skuiĝis [40].
beloruse:
волат, гігант
bulgare:
великан, гигант
ĉeĥe:
obr, velikán
ĉine:
庞然大物 [pángrándàwù], 巨客 [jùkè], 巨人 [jùrén]
france:
géant
germane:
Riese
hispane:
gigante
indonezie:
raksasa
japane:
巨人 [きょじん]
katalune:
gegant, colós
nederlande:
reus
pole:
wielkolud, olbrzym
portugale:
gigante (subst.)
ruse:
великан, гигант
slovake:
obor, velikán
tokipone:
jan pi suli mute
ukraine:
велетень, гігант
volapuke:
gletel

grandulo

Grandsinjoro: de malgrandulo ĝis grandulo ili ĉiuj estas profitavidaj [41]; la monumentoj, kiujn starigis la dankema postepoko al la memoro de la granduloj [42]. VD:aŭtoritatulo, eminentulo, superulo
beloruse:
вялікі чалавек, магнат, гранд
bulgare:
голям човек
ĉeĥe:
vysoký šlechtic
france:
grand (aristocrate)
germane:
Größe (Persönlichkeit)
indonezie:
orang besar, pembesar
japane:
大貴族 [だいきぞく], 高位高官 [こういこうかん], 偉人 [いじん]
katalune:
alt noble, eminència
nederlande:
grand seigneur
pole:
ktoś wielki
ruse:
гранд
slovake:
vysoký šľachtic

malgranda

1.
Ne atinganta la ordinarajn dimensiojn: malgrandaj infanoj [43]; mia frato ne estas […] malgranda: li estas de meza kresko [44]; ĉi tiu urbo estas […] malgranda [45]; ŝi ekvidis malgrandan dometon kaj eniris por ripozi [46]; eĉ malgranda muŝo ne estas sen buŝo PrV ; eĉ guto malgranda, konstante frapante, traboras la monton granitan PrV . VD:eta, liliputa, mikroskopa, miniatura.
2.
Malaltgrada, malaltkvalita, malgrava: [li] ekscitiĝas ofte ĉe la plej malgranda bagatelo [47]; mi estas tro malgranda (senmerita) por ĉiuj favorkoraĵoj kaj por la tuta bonaĵo, kiun Vi faris al Via sklavo [48]; ĉiun malgrandan aferon juĝu ili [49]; malgranda (malaltvalora) monero [50]; oni festis kun granda pompo kaj malgranda ĝojo [51]; neniu […] devas havi la rajton arbitre fari en nia Fundamento iun eĉ plej malgrandan ŝanĝon [52]! VD:bagatela
afrikanse:
klein
albane:
vogël
amhare:
ትንሽ
angle:
little, small
arabe:
صغير
armene:
փոքր
azerbajĝane:
kiçik
beloruse:
малы, маленькі, дробны, маламерны
bengale:
ছোট
birme:
သေးငယ်သော
bosne:
male
bulgare:
малък
ĉeĥe:
malý
ĉine:
小 [xiǎo]
dane:
lille
estone:
väike
eŭske:
txiki
filipine:
maliit
france:
petit
galege:
pequeno
germane:
klein
greke:
μικρό
guĝarate:
નાના
haitie:
ti
hinde:
छोटे
hispane:
pequeño, chico, pequeña, chica
hungare:
kicsi
igbe:
obere
indonezie:
1. kecil
irlande:
beag
islande:
lítil
japane:
小さい [ ちいさい]
jave:
cilik
jide:
קליין
jorube:
kekere
kanare:
ಸಣ್ಣ
kartvele:
პატარა
katalune:
baix, pla, trivial 1. petit, menut
kazaĥe:
кішкентай
kimre:
bach
kirgize:
кичине
kmere:
តូច
koree:
작은
kose:
amancinane
kroate:
mali
kurde:
biçûk
latine:
parvus
latve:
mazs
laŭe:
ຂະຫນາດນ້ອຍ
litove:
mažas
makedone:
мали
malagase:
kely
malaje:
kecil
malajalame:
ചെറിയ
malte:
żgħir
maorie:
iti
marate:
लहान
monge:
me me
mongole:
жижиг
nederlande:
klein
nepale:
साना
njanĝe:
waung’ono
okcidentfrise:
lyts
panĝabe:
ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ
paŝtue:
د وړو
pole:
mały
portugale:
1. pequeno (adj.), miúdo 2. vil
ruande:
nto
ruse:
малый, маленький
samoe:
laʻitiiti
sinde:
ننڍي
sinhale:
කුඩා
skotgaele:
beag
slovake:
malý
slovene:
majhen
somale:
yar
ŝone:
diki
sote:
nyenyane
sunde:
leutik
svahile:
ndogo
svede:
liten
taĝike:
майда
taje:
ขนาดเล็ก
tamile:
சிறு
tatare:
кечкенә
telugue:
చిన్న
tibete:
ཆུང་ཆུང་
tokipone:
lili
ukraine:
невеликої
urdue:
چھوٹے
uzbeke:
kichkina
vjetname:
nhỏ
volapuke:
smalik
zulue:
amancane

malgrandegulo

Tre malaltkreska homo: li apartenis al la genro de la malgrandeguloj, estis treege subtila uleto [53]. VD:etulo, nano, pigmeo
53. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, Fantaziujo en Danĝero
angle:
dwarf
beloruse:
карлік
ĉeĥe:
pidimužík, trpaslík
ĉine:
盆景树 [pénjǐngshù], 侏儒 [zhūrú], 侏 [zhū]
france:
nain
germane:
Zwerg
hispane:
enano
indonezie:
kurcaci
japane:
小人 [こびと]
katalune:
nan, pigmeu
nederlande:
dwerg
pole:
karzeł, liliput, maluch, kurdupel (obraźliwie), konus (przest.)
portugale:
anão
ruse:
карлик
slovake:
piadimužík, trpaslík
svede:
dvärg
tokipone:
jan pi lili mute

mezgranda

Inter granda kaj malgranda, modere granda: mezgranda duetaĝa domo, [54]; li estis mezgranda, kun ronda vizaĝo [55]; en la mezo troviĝas pluraj mezgrandaj kaj relative malgrandaj ŝtatoj [56]; lia patro posedis mezgrandan ferfabrikon [57].
beloruse:
сярэдні, сярэдняга памеру
ĉeĥe:
střední velikosti (adj.)
ĉine:
中等規模 [zhōngděngguīmó], 中等大小 [zhōngděngdàxiǎo], 中型 [zhōngxíng]
france:
moyen (de grandeur moyenne)
germane:
mittelgroß
hispane:
mediano, mediana
indonezie:
rata-rata, menengah
japane:
中くらいの大きさの [ちゅうくらいのおおきさの], 中規模の [ちゅうきぼの], 中背の [ちゅうせの]
katalune:
intermedi, mitjà
pole:
średni, średnio duży
slovake:
strednej veľkosti

pogrande

(aĉeti, vendi)
EKON Laŭ granda kvanto, maldetale: mi konfidencis, ke mi emas aĉeti pogrande, kaj li diris, ke li pensas ke la firmao vendus ilin al mi [58]; mi vendas kondomojn pogrande [59].
58. Cezaro Rossetti: Kredu min, sinjorino!, 23. Kasteloj En Aero.
59. Louis Beaucaire: Kruko kaj Baniko el Bervalo, Valoron de objekto ni ekkonas post difekto
angle:
wholesale
beloruse:
гуртом, оптам
bulgare:
на едро
ĉeĥe:
podle množství, ve velkém
ĉine:
批量 [pīliàng], 整批 [zhěngpī], 大量地 [dàliàngde]
france:
en gros
germane:
en gros, in großen Mengen
hispane:
al por mayor, por mayoreo
indonezie:
besar-besaran, borongan, grosiran
itale:
all'ingrosso
japane:
卸売りで [おろしうりで]
katalune:
a l'engròs
nederlande:
in het groot
pole:
hurtem, hurtowo
portugale:
por atacado
ruse:
оптом
slovake:
vo veľkom
ukraine:
гуртом, оптом, на гурт

pomalgrande

(aĉeti, vendi)
EKON Laŭ malgranda kvanto, ordinare inter provizanto kaj fina konsumanto. SIN:detale
angle:
retail, at retail, in small quantities
beloruse:
у раздроб, у розніцу
bulgare:
на дребно
ĉeĥe:
v malém
france:
au détail
germane:
en détail, im Kleinen
hispane:
al por menor, por menoreo
indonezie:
kecil-kecilan, eceran
japane:
小売りで [こうりで]
katalune:
a la menuda, al detall
nederlande:
in het klein
pole:
detalicznie, w detalu
portugale:
a varejo, a retalho
ruse:
в розницу
slovake:
v malom
ukraine:
вроздріб

trograndigi

(tr)
Preterpasi la ĝustan gradon: patroj! […] ne trograndigu miajn meritojn [60]; absolute nekompreneble! la historiistoj certe trograndigas [61]! vi malbonuzas liajn vortojn kaj trograndigas ilian signifon Marta ; vi trograndigas la gravecon de mia stato [62]. VD:ŝveligi, troigi
beloruse:
перабольшваць
ĉeĥe:
nadsadit, nadsazovat, přehnat, přehánět, zveličovat
ĉine:
过高评价 [guògāopíngjià], 过分评价 [guòfènpíngjià], 做得过火 [zuòdéguòhuǒ], 浮夸 [fúkuā], 做得过多 [zuòdéguòduō]
france:
exagérer
germane:
übertreiben, überbewerten
hispane:
exagerar
slovake:
nadsadzovať, preháňať, zveličovať
ukraine:
перебільшувати

fizika grando

FIZ Eco de fizika sistemo, esprimebla per pli-malpli granda nombro aŭ vektoro: longo, maso, tempo estas bazaj fizikaj grandoj.
beloruse:
фізычная велічыня
bulgare:
физична величина
ĉeĥe:
fyzikální veličina
ĉine:
物理量 [wùlǐliàng]
france:
grandeur physique
germane:
physikalische Größe
hispane:
magnitud física
indonezie:
besaran fisika
japane:
物理量 [ぶつりりょう]
katalune:
magnitud física
nederlande:
fysieke grootheid
pole:
wielkość fizyczna
portugale:
grandeza física
rumane:
mărime fizică
ruse:
физическая величина
slovake:
fyzikálna veličina

administraj notoj

pomal~e: Mankas dua fontindiko.
pomal~e: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
fizika ~o: Mankas dua fontindiko.
fizika ~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.