tradukoj: be cs de en es fi fr hu nl pt ru sk sv

^*mem

I.

mem

(adverbo)

1.

Ne alia, la sama, ja la koncernataj persono aŭ afero: mi eĉ mem uzas tiujn vortojn ^PV ; lasi la akceptadon […] al la decido de la esperantistoj mem [1]; fiziko estas la nomo de la scienco mem [2]; tio ĉi estas jam tute alia demando, kiu la lingvon mem tute ne tuŝas: ĝi estas ne demando de lingvo, sed nur demando de oportuneco de la skribado [3]; mi parolas ne pri la ago de la ekokupo mem, sed pri la stato, en kiu mi troviĝas [4]; tion ĉi garantias al ni […] la karaktero mem de ilia lando [5]; mi deziras paroli al li mem; li amas sin mem [6]; mi vin amas, kiel min mem [7]; akceptu lin tiel same, kiel min mem [8]; la komitato […] ne riskos preni sur sin mem la kreadon de tute nova lingvo [9]; prenu (sk: vi) mem akvon, se vi volas trinki [10]; ĉiun demandu, sed (sk: vi) mem al vi komandu ^PrV ; kiu kritikas kuraĝe, (sk: tiu) mem agas malsaĝe ^PrV .
Rim.: Oni kutime metas la tiusencan vorton „mem“ senpere post la vorto, kiun oni volas emfazi.

2.

Nur per si, sen helpo aŭ iniciato de iu alia; fare kaj vole de si sendepende de iu alia; spontanee, propramove kaj propraforte: malsaĝuloj kreskas mem, sen plugo kaj sem' ^PrV ; kio mem ne venas, li per la dentoj ĝin prenas ^PrV ; ne venas rato mem al kato ^PrV ; ĉiu el vi post kelka meditado facile mem trovos la respondojn [11]; tio por ĉiu estis komprenebla per si mem [12]; la vivo mem jam longe solvis tiun ĉi demandon ^EE .

II.

mem-

Prefikso uzata samsence

1.

kiel mem²: memmova; memstara ^EE ; memvole ^MT ; meminstruito; memlerninto; memfarita homo ^FK ; memestimo [13]; memdisciplino; memelektita rolo [14]; memsemiĝinta greno [15]; memkomprenebla; memevidenta; memsekva.

2.

Signifanta „koncerne sin mem“ kaj uzata samsence kiel mem¹ por insisti pri la nealieco kaj identeco de la koncernata persono en la apartaj okazoj, kie la sama persono estas samtempe faranto (subjekto) kaj suferanto (komplemento) de la ago: memamo ^VivZam ; memkonservo ^Marta ; memdefendo; memmortigo ^FK ; memkono; memkontenta ^BdV ; [tio] ne estas aŭtora memfido [16]; memfidema [17]; li reakiris la memregadon [18]; ne perdi la memregecon^PV .
Rim.: En ĉi tiu uzado oni ofte anstataŭigas mem- per sin-, kiu pli klare esprimas refleksivecon: „la ago farata speciale al si“ („li sin mortigis“), ne la pli ĝenerala „la ago farata sen ies helpo“ („li mem mortigis [iun]“); ekz‑e sinamo ^BdV , sinhelpi, sinregi, sinmortigo, sindefendo, sinforgesado ^Hamlet , sindona [19], sindoneco [20], singarda [21]. Vidu jenan klarigon.

III.

Vortero samsignifa kiel mem¹:

mema

1.

Individua, originala, karakteriza por ies memo: ankaŭ ĉe Mallia legeblas poemoj esperantismaj kun „aliro tro patosa kaj maltro originala kaj mema“, laŭ la vortoj de Neves en la enkonduko [22].

2.

(evitinde) La sama, pri kiu temas aŭ kiun koncernas la afero; identa¹.
Rim.: Tian uzon oni efektive trovas en la Reto, sed mi ne konas ĝin ĉe la bonaj aŭtoroj. Ĝi ŝajnas al mi evitinda francaĵo, kiu ne rilatas logike al la senco de la partikulo mem. En PIV2 ĝi ne aperas. [S. Pokrovskij]

memo

Subjekto, portanto de propra menso kaj personeco, individua aŭ kolektiva.

a)

Individuo: io, lia pli bona memo, instigis lin, kontraŭe, paroli pri la maltrankviligaj aferoj [23].

b)

Kolektivo: dum jarcentoj ĉi tiu popolo batalis por konservi sian nacian memon; la literaturo iĝis ligilo por miloj da esperantistoj kaj rimarkinde kontribuis al la formiĝo de nia „verda“ memo en ĉi mondo skuata kaj kruele disŝirata per militoj, naciaj malamoj, rasaj konfliktoj kaj lingvaj baroj [24].

memeco

personeco, identeco²

memismo

Granda interesiĝo pri sia memo, pri siaj personaj ecoj kaj inklinoj: senbrida memismo kaj avido [25]; venis suicidismo, nomata ankaŭ memismo [26]. egoismo, narcisismo

enmemiĝi

Sin turni al interna penso, forgesante la ĉirkaŭan mondon kaj cirkonstancojn: ankaŭ mi morgaŭ posttagmeze enmemiĝos en preĝado [27]; foliumado de la paĝoj ebligas pli facile al homoj enmemiĝi en roloj, encerbigi informojn, kompreni detalojn de la teksto [28]. absorbiĝi, enpensiĝi, mediti