*pov/i UV
*povi
(tr)
- 1.
-
Havi la forton, lertecon aŭ kapablon necesan por fari
ion:
du homoj povas pli multe fari ol unu
[1];
mi neniel povas kompreni, kion vi parolas
[2];
por ke lingvo internacia povu bone kaj regule progresadi […] estas
plej necesa […] neniam ŝanĝebla Fundamento de la lingvo
[3];
[ŝi estis] unu el la plej belaj knabinoj, kiujn oni povis trovi
[4];
mi ne povas [legi tiun libron], ĉar ĝi
estas sigelita
[5];
montru al li dankon, se pli oferi vi ne
povas
Ifigenio
;
Bogdan povis rekoni ĝin inter mil similaj ringoj
[6];
kiel ni povos stimuli Esperantan lingvoteknologion
[7];
per unu frapo [oni] povus forigi ĉiujn problemojn
[8];
kiu devas, tiu povas
PrV
;
kion oni volas, tion oni povas
PrV
.
kapabli
scipovi, povoscii
- 2.
-
Havi la rajton, la aŭtoritaton necesan por fari ion:
absoluta
reĝo povas fari ĉion, kion li volas;
oni ne povas malliberigi homojn, pro tio ke ili
[…] aŭskultis muzikon
[9];
tie, kie mi alestas, neniu povas teni nepunate la
glavon nudigitan
Ifigenio
;
ĝi prezentas simple mian personan opinion,
kiun ĉiu el vi povas aprobi aŭ ne aprobi
[10].
rajti
- 3.
-
Havi la permeson, la eblecon fari ion:
vi povas trovi tiujn ĉi ideojn plenumeblaj
aŭ neplenumeblaj
EE
;
la personoj, kiuj ne komprenas la uzadon de l' artikolo,
povas en la unua tempo ne uzi [ĝin]
[11];
ĉiu, kiu ŝin vidis, povis pensi, ke li vidas la patrinon
[12];
ni povas diri „obei al la patro“ kaj
„la patron“
[13];
ĉiu, kiu ŝin vidis povis pensi, ke li
vidas la patrinon
[14];
en malbona vetero oni povas facile
malvarmumi
[15];
tre povas esti, ke
[16];
li povas alveturi (estas okazeble, ke li
alvenos) en ĉiu horo
[17].
darfi
eble, lici
1.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 12
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 28
3. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Antaŭparolo
4. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 11
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 29:11
6. Julian Modest: La ringo, Monato, 2002/03, p. 32
7. La Ondo de Esperanto, Marc van Oostendorp: Esperantologio komputile, 1999, no 4 (54)
8. La Ondo de Esperanto, Gvidlinioj por informado pri Esperanto, 2000, no 11
9. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XI
10. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Tria Kongreso Esperantista en Cambridge en la 12a de aŭgusto 1907
11. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 27
12. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 11
13. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 29
14. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 11
15. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 42
16. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sepa Kongreso Esperantista en Antwerpen en la 21a de aŭgusto 1911
17. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto unua
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 28
3. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Antaŭparolo
4. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 11
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 29:11
6. Julian Modest: La ringo, Monato, 2002/03, p. 32
7. La Ondo de Esperanto, Marc van Oostendorp: Esperantologio komputile, 1999, no 4 (54)
8. La Ondo de Esperanto, Gvidlinioj por informado pri Esperanto, 2000, no 11
9. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XI
10. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Tria Kongreso Esperantista en Cambridge en la 12a de aŭgusto 1907
11. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 27
12. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 11
13. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 29
14. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 11
15. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 42
16. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sepa Kongreso Esperantista en Antwerpen en la 21a de aŭgusto 1911
17. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto unua
- afrikanse:
- kan
- albane:
- mund
- amhare:
- ይችላል
- angle:
- be able, can (v, be able, have permission, possibility), could (v, be able, have permission, possibility), may (v, have permission, possibility), might (v, have permission, possibility)
- arabe:
- علبة
- armene:
- կարող
- azerbajĝane:
- bilərsiniz
- beloruse:
- магчы, быць здольным, быць у стане
- bengale:
- করতে পারেন
- birme:
- နိုင်
- bosne:
- moći
- ĉeĥe:
- být sto, dovést, moci, umět
- ĉine:
- 能, 会, 可以
- dane:
- kan
- estone:
- saab
- eŭske:
- ahal
- filipine:
- maaari
- france:
- pouvoir (v.)
- galege:
- pode
- germane:
- 1. können, vermögen 2. können, dürfen 3. können, dürfen, die Gelegenheit haben
- guĝarate:
- આ કરી શકો છો
- haitie:
- kapab
- haŭse:
- iya
- hinde:
- कर सकते हैं
- hispane:
- poder
- hungare:
- tud, képes, -hat, -het
- igbe:
- ike
- indonezie:
- bisa, dapat
- irlande:
- is féidir
- islande:
- getur
- japane:
- 缶 [ほとぎ]
- jave:
- bisa
- jide:
- קענען
- jorube:
- le
- kanare:
- ಮಾಡಬಹುದು
- kartvele:
- სისტემაში
- kazaĥe:
- болады
- kimre:
- gall
- kirgize:
- алат
- kmere:
- អាច
- koree:
- 수
- korsike:
- pò
- kose:
- unako
- kroate:
- može
- kurde:
- qûtîk
- latine:
- potest
- latve:
- var
- laŭe:
- ສາມາດເຮັດໄດ້
- litove:
- galima
- makedone:
- може
- malagase:
- afaka
- malaje:
- boleh
- malajalame:
- കഴിയും
- malte:
- jista
- maorie:
- taea e
- marate:
- हे करू शकता
- monge:
- tau
- mongole:
- болох
- nederlande:
- kunnen, mogen
- nepale:
- गर्न सक्छन्
- njanĝe:
- ndingathere
- okcidentfrise:
- út
- panĝabe:
- ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ
- paŝtue:
- کولای شي
- pole:
- być w stanie, móc, mieć możliwość
- portugale:
- poder (v.)
- ruande:
- irashobora
- rumane:
- putea
- ruse:
- мочь
- samoe:
- mafai
- sinde:
- سگهن ٿا
- sinhale:
- පුළුවන්
- skotgaele:
- urrainn
- slovake:
- dokázať, môcť, vedieť
- slovene:
- lahko
- somale:
- awood
- ŝone:
- anogona
- sote:
- ka
- sunde:
- bisa
- svahile:
- unaweza
- taĝike:
- метавонад
- taje:
- สามารถ
- tamile:
- முடியாது
- tatare:
- булдыра ала
- telugue:
- చెయ్యవచ్చు
- tokipone:
- ken
- ukraine:
- може
- urdue:
- کر سکتے ہیں
- uzbeke:
- mumkin
- vjetname:
- có thể
- volapuke:
- 1. kanön
- zulue:
- okusemandleni
pova
-
Kapabla je io:
kiu el ili estis pli farpova
[18]?
decidpovaj rajtoj
[19];
li prezentas skizojn en vigla kaj riĉe esprimpova familiara stilo
[20].
lerta1, kompetenta1, potenca
Rim.:
Ĉi tiel „pov“ estas uzata sufikse kun la senco „kapabla“:
funkcipova, pagipova, parolpova, vidpova;
vivipova
EE
.
Oni povas konsideri tian uzon kiel kuntirado de du memstaraj vortoj:
„pova vivi“, resp. „vivi pova“ ⭢
„vivipova“.
18.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Korta koko kaj ventkoko
19. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Kvara Parto
20. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Dua Parto
19. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Kvara Parto
20. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Dua Parto
- angle:
- able
- beloruse:
- здольны
- ĉine:
- 有才干 [yǒucáigàn], 有才幹 [yǒucáigàn], 了得 [liǎode], 得力 [délì], 得劲儿 [déjìnr], 得勁兒 [déjìnr], 有能力 [yǒunénglì], 有道 [yǒudào], 能事 [néngshì]
- germane:
- fähig, stark, mächtig
- indonezie:
- mampu
- japane:
- 能力がある [のうりょくがある]
povo
- 1.
- Kapablo fari ion: ne lasu al iu la povon malutili; laŭ sia povo ili donis en la trezorejon de la laboroj: da oro sesdek unu mil darkemonojn, da arĝento kvin mil min'ojn, kaj da pastraj vestoj cent [21]; Jesuo, kortuŝite, tuŝis iliajn okulojn, kaj tuj ili ricevis vidpovon, kaj sekvis lin [22]; la Spirito donis al ili parolpovon [23]; la profetpovo estas kiel signo […] al la kredantoj [24]; riĉa preparo, sed povo avara PrV ; forprenu de ni la povon de interŝanĝado de pensoj — kaj ni restos sensaĝaj kaj senhelpaj bestoj FK .
- 2.
- Aŭtoritato, supera estreco: tia monarĥo devas havi povon kaj grandan riĉaĵon [25]; neniu havos povon super vi [26]; sen povo kolero estas ridinda afero PrV .
- 3.
Fizika grando, egala al la kvociento de laboro per la infinitezima intervalo de tempo, en kiu tiu laboro efektiviĝas; alidire: skalara produto de forto, aplikita al korpo, per la rapido, kiun ĝia efiko produktas sur la korpo: la dimensioj de povo estas `ML^2T^-3`; la povo de motoro estas 500 ĈP (ĉevalpovoj).
povumo
ĉevalpovo, vato
- 4.
[27] (de aro) Kardinalo.
21.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ezra 2:69
22. La Nova Testamento, Mateo 20:34
23. La Nova Testamento, La agoj 2:4
24. La Nova Testamento, I. Korintanoj 14:22
25. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XIX
26. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro IV
27. R. Hilgers: Yashovardhan: k.a.: EK-Vortaro de matematikaj terminoj, §347
22. La Nova Testamento, Mateo 20:34
23. La Nova Testamento, La agoj 2:4
24. La Nova Testamento, I. Korintanoj 14:22
25. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XIX
26. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro IV
27. R. Hilgers: Yashovardhan: k.a.: EK-Vortaro de matematikaj terminoj, §347
- angle:
- power, ability 4. cardinal number, cardinality, power
- beloruse:
- 1. магчымасьць 2. улада, моц, сіла 3. магутнасьць 4. лік кардынальны
- ĉeĥe:
- moc, schopnost, síla
- ĉine:
- 力 [lì], 能力 [nénglì]
- france:
- pouvoir (subst.), puissance (math., phys., tech.) 4. cardinal (math.), puissance (d'un ensemble)
- germane:
- 1. Können, Fähigkeit 2. Macht, Autorität 3. Leistung 4. Kardinalzahl, Mächtigkeit
- hispane:
- poder (subst.), potencia (math., phys., tech.)
- hungare:
- 1. tudás, képesség 2. hatalom 3. teljesítmény 4. tőszám
- indonezie:
- 1. kebisaan, kemampuan 2. kekuasaan, kekuatan, otoritas, wewenang 3. daya (fisika)
- japane:
- 力 [りょく], 能力 [のうりき], 力量 [りきりょう], 権能 [けんのう], 権限 [けんげん]
- nederlande:
- vermogen 2. macht, vermogen 4. hoofdtelwoord
- pole:
- 1. umiejętność 2. zdolność 3. moc 4. liczba kardynalna, moc (zbioru)
- portugale:
- 1. poder (subst.) 3. potência (física)
- rumane:
- 1. abilitate 2. capacitate 3. putere 4. numeral cardinal, cardinal (matematică)
- ruse:
- 1. возможность 2. власть, сила 3. мощность 4. кардинальное число, мощность (множества)
- slovake:
- mohutnosť množiny
- taje:
- ความสามารถ 2. อำนาจ
- tokipone:
- ken
- ukraine:
- потужність, спроможність, здатність, можливість, сила
povumo
Sinonimo de povo3 kaj povo4: pro la granda povumo ‐ 6400 kilovatoj ‐ ĝi povas tiri 1600-tunan varo-trajnon je 160 km/h kaj pasaĝero-trajnon je 230 km/h [28]; inkandeska lampo, lumflukso 1350 lumenoj, povumo 100 vatoj [29].
28.
Walter Klag: Virbovo-tirpovo, Monato, 2000/11, p. 14
29. Walter Klag: Neleda LEDo, Monato, 2015/06, p. 12
29. Walter Klag: Neleda LEDo, Monato, 2015/06, p. 12
- angle:
- power
- beloruse:
- магутнасьць
- ĉeĥe:
- výkon, výkonnost
- ĉine:
- 力道 [lìdào]
- germane:
- Leistung
- hungare:
- teljesítmény
- indonezie:
- daya (fisika)
- japane:
- 仕事率 [しごとりつ], 電力 [でんりょく], 倍率 [ばいりつ]
- nederlande:
- kracht
- pole:
- zdolność, potencjał
- portugale:
- potência (física)
- rumane:
- capacitare
- ruse:
- мощность
- slovake:
- výkon, výkonnosť
- ukraine:
- сила
ĉiopova
- angle:
- omnipotent, all-powerful
- beloruse:
- усемагутны
- ĉine:
- 全能 [quánnéng], 万能 [wànnéng], 萬能 [wànnéng], 无所不能 [wúsuǒbùnéng], 無所不能 [wúsuǒbùnéng]
- france:
- tout-puissant
- germane:
- allmächtig
- hispane:
- omnipotente, todopoderoso
- hungare:
- mindenható
- indonezie:
- mahakuasa
- japane:
- 全能の [ぜんのうの]
- nederlande:
- almachtig
- pole:
- wszechmocny, wszechmogący, wszechpotężny, wszechwładny
- portugale:
- onipotente
- rumane:
- omnipotent, cu putere absolută
- ruse:
- всемогущий, всесильный
- taje:
- ซึ่งมีอำนาจไม่จำกัด
- ukraine:
- всемогутній
nepovebla
(malofte)
- Kiun neniu povas, nefarebla: ŝia penegado […] per sia propra tro forta streĉiĝo nepovebligis ĉiun progreson Marta ; nenio por Dio estas nepovebla [33].
33.
A. Kivi, trad. I. Ekström: Sep
fratoj, 1947
- beloruse:
- немагчымы, невыканальны
- ĉine:
- 不会发生 [bùhuìfāshēng], 不會發生 [bùhuìfāshēng], 无法可想 [wúfǎkěxiǎng], 無法可想 [wúfǎkěxiǎng], 不可想象 [bùkěxiǎngxiàng], 不可能 [bùkěnéng], 不行 [bùxíng]
- france:
- infaisable
- germane:
- unmöglich
- indonezie:
- tidak memungkinkan
- pole:
- niemożliwy, bez mocy
- rumane:
- imposibil, fără putere
sampova
(p.p. du aroj) Tiaj, ke ekzistas bijekcio inter ili: du finiaj aroj kun sama nombro da elementoj estas sampovaj; la aro de ĉiuj entjeroj estas sampova kiel la aro de ĉiuj paraj entjeroj; la aro de reeloj kaj la subaro de ĝiaj elementoj inter 0 kaj 1 estas sampovaj; povo de F [ne] nepre estu pli granda ol R, fakte, ili povas estis sampovaj [34].
- angle:
- equipotent
- beloruse:
- роўнамагутны, раўназдольны, эквіпатэнцыйны
- ĉeĥe:
- ekvipotentní, stejně mocný
- france:
- équipotent
- germane:
- gleichmächtig
- hispane:
- equipotente
- hungare:
- ekvipotens, egyenlő számosságú
- pole:
- (zbiór) równoliczny
- rumane:
- (mulțime) numărabilă
- ruse:
- равномощный
- slovake:
- ekvipotentný
senpova
- Ne povanta agi aŭ influi: en la infaneco li estas senpova, en la maljuneco senforta [35]; por ŝanĝi ion en la natura irado de la internacilingva afero, mi estas tiel same senpova, kiel ĉiu alia persono [36]; ŝajnaj indiferentuloj, mem senpovaj imagi la propran bonecon [37].
35.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XIV
36. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910
37. C. Piron: Tien, 1997
36. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910
37. C. Piron: Tien, 1997
- angle:
- helpless, impotent, powerless
- beloruse:
- бясьсільны, няздольны, бездапаможны
- ĉeĥe:
- bezmocný, nemohoucí
- ĉine:
- 无能为力 [wúnéngwéilì], 無能為力 [wúnéngwéilì], 无权 [wúquán], 無權 [wúquán], 不能勝任 [bùnéngshēngrèn], 不能胜任 [bùnéngshēngrèn], 无力 [wúlì], 無力 [wúlì], 无动力 [wúdònglì], 無動力 [wúdònglì]
- france:
- impuissant
- germane:
- machtlos, unfähig
- indonezie:
- tak berdaya, impoten
- nederlande:
- machteloos
- pole:
- bezsilny, bez mocy, słaby
- rumane:
- fără putere, slab
- slovake:
- bezmocný, nevládny
- taje:
- ไร้ความสามารถ, หมดหนทาง
- ukraine:
- неспроможний, немічний
senpoveco, senpovo
- Stato de tiu, kiu ne povas agi, influi, regi situacion: falsaj konsoloj […] pligrandigas mian senpovecon [38]; panĝabanoj sentas ankaŭ politikan senpovon [39].
38.
S. Dagerman, trad. Fil:
Nia bezono de konsolo estas ne satigebla, [vidita en 2014]
39. Saeed: Silenti signifas konsenti, en: Vivprotokoloj, 2009
39. Saeed: Silenti signifas konsenti, en: Vivprotokoloj, 2009
- angle:
- impotence, powerlessness, helplessness
- beloruse:
- бясьсільнасьць, няздольнасьць, бездапаможнасьць
- france:
- impuissance
- germane:
- Machtlosigkeit, Unfähigkeit
- indonezie:
- ketakberdayaan, impotensi
- nederlande:
- machteloosheid
- pole:
- niemoc, brak mocy, słabość
- rumane:
- lipsă de putere, slăbiciu
daŭropovo, daŭripovo
Evoluo aŭ agomaniero, kiu kontentigante la postulojn de la nuntempo povas daŭri ankaŭ en la estonto: la kongrestemo estis „daŭropova evoluo – nova koncepto por la homaro“ [40]; varoj, kiuj laŭ la organizantoj estas daŭripovaj kaj kiuj ne damaĝas bestojn [41]; konceptoj por daŭripova energi-provizado el lokaj resursoj [42]; origine la esprimo daŭripovo (aŭ ĝiaj nacilingvaj ekvivalentoj) estis uzata en la arbarkulturo Viki .
40.
Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Ĉu iom fuŝa? Tamen bonetosa!
41. Walter Klag: Kukoj, kuirlibroj kaj kanabo, Monato, 2013/08, p. 13
42. Walter Klag: Novtipa ekologia turismo, Monato, 2012/06, p. 14
41. Walter Klag: Kukoj, kuirlibroj kaj kanabo, Monato, 2013/08, p. 13
42. Walter Klag: Novtipa ekologia turismo, Monato, 2012/06, p. 14
- angle:
- sustainability
- beloruse:
- устойлівасьць, устойлівае разьвіцьцё
- ĉine:
- 可持續 [kěchíxù], 可持续 [kěchíxù], 可持續發展 [kěchíxùfāzhǎn], 可持续发展 [kěchíxùfāzhǎn], 能耐 [néngnài]
- france:
- durabilité, développement durable
- germane:
- Ausdauer, Dauerhaftigkeit, Beständigkeit, Nachhaltigkeit
- indonezie:
- keberlanjutan
- nederlande:
- duurzaam
- pole:
- wytrzymałość, siła woli, szansa na przetrwanie
- rumane:
- rezistență, forță de voință, sustenabilitate
- taje:
- ความยั่งยืน
pagopova, pagipova
-
Havanta sufiĉe da mono por povi pagi, kion necesas pagi:
la novaj lernantoj per la retaj kursoj en pagopovaj landoj apartenas nur al
la reta Esperantujo (en kiu oni ne pagas kotizojn kaj ricevas servojn
senpage), la novaj lernantoj en nepagopovaj landoj restas for de la movado
pro sia nepagopoveco
[43];
partoprenantoj el pagipovaj landoj
(t.e. kies landanoj estas povaj pagi pli ol el aliaj landoj)
[44];
ne ĉiu germano tuj estas sufiĉe pagipova por havigi al si la Kraŭsojn
[45].
solventa
Rim.: La formon „pagipova“ oni povas konsideri mise kuntiratan „pagi pova“ = „pova povi“ [Wolfram Diestel]
43.
La Ondo de Esperanto, 2003, № 5 (103)
44. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, IJK en Afriko – alvenis jam la temp’?
45. Monato, Petro Desmet': Laŭdinda maskita faksimilo, 2009
44. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, IJK en Afriko – alvenis jam la temp’?
45. Monato, Petro Desmet': Laŭdinda maskita faksimilo, 2009
- angle:
- solvent
- beloruse:
- плацежаздольнасьць
- france:
- solvable
- germane:
- zahlungsfähig