^*model/o ^UV

1.

Objekto aŭ karaktero havanta elstarajn ecojn imitindajn pro perfekteco, simpleco, virteco, normeco ktp:

a)

Objekto farita por esti imitata: rigardu kaj faru laŭ ilia modelo, kiu estis montrita al vi [1]; formi imitaĵon de donita modelo [2]; li ekzercis la literojn, kaj ili staris tiel rekte kaj sane, kiel povas stari nur skribmodelo [3]; mi eldonis la Fundamentan Krestomation, kiu povos servi al ĉiuj kiel modelo de esperanta stilo [4]; pasante li ekrigardis la modelon de braceleto, desegnitan de Marta ^Marta ; homarana formularo proponas ja modelon tre praktikan por estontaj demandaroj oficialaj de regna recenzado ^VivZam ; (figure) fratoj kreitaj ĉiuj laŭ unu modelo, fratoj, kiuj havis ĉiuj egalan korpon, egalan spiriton, egalajn kapablojn, egalajn idealojn, egalan Dion en siaj koroj […] fariĝis tute fremdaj unuj al aliaj [5]. tipo, ŝablono

b)

(figure) Iu aŭ io imitinda pro sia perfekteco: tiu aparato estas modelo de simpleco; tiu vesto estas modelo de bongusto; vi fariĝis modelo por ĉiuj kredantoj [6]; jen estas mia frato, modelo de ĉiuj ecoj kaj perfekteco, knabo bona ^Marta . ekzemplo, idealo

c)

Pozisto: estis prezentita malgranda vigla knabo, kiu sidis kaj desegnis, kiel modelon li havis blankan mallonge pritonditan mopson [7].

d)

Speco de industria produkto¹ kun normitaj ecoj: multekolora katuna vesto de la plej malbela modelo, kiun oni nur povus trovi ^BdV ; estas ĝojige, ke post kelkaj jaroj da ignorado de la problemo fabrikistoj de komputiloj nuntempe iom aŭskultas la plendojn de siaj klientoj – kaj la bruon de siaj komputiloj – kaj reklamas modelojn iom pli kvietajn [8]; temas pri jaĥto de Ĵonko-modelo [9]; uzanto de tekokomputilo – […] modelo de Dell – raportis, ke la forta varmo de la aparato kaŭzis disfendon de la vitra tablo, sur kiu ĝi staris [10].

Rim.: Per vendo de produkto sub nomo de certa modelo, la produktanto certigas, ke la produkto havas la specifitajn ecojn, t.e., ke li reproduktis tiujn ecojn.

2.

Ekzempla, malgrandigita aŭ simpligita aranĝo¹, spegulanta tipajn ecojn de realaj aferoj kaj uzata por detale pristudi kaj eventuale reprodukti tiuj ecojn:

a)

Imitaĵo, samaspekta, sed pli malgranda ol reala objekto, farita kiel artaĵo, memoraĵo, ludilo ktp: modelo de la palaco de la reĝo Assar, farita el oro kaj arĝento [11]; super la ĉefa pordego pendis modelo de ŝipo [12]; vendo de modeloj de antaŭe kreitaj artaĵoj kaj litografaĵoj [13]; tie troveblas ankaŭ modelo de mezepoka hontotintileto, kiun pigrulo devis kunporti pendigita antaŭ la frunto [14].

Rim.: Tiu senco povas fakte iom konfuzi kompare kun la senco modelo^1.a, ĉar la rilato inter modelo kaj imitaĵo inversiĝas: ĉi tie temas pri objekto kreita „laŭ modelo“ de reala objekto, kiun oni siavice nomas „modelo“. Ŝajnas do, ke „simpligo“ resp. „ekzempleco“ estas pli esenca al la koncepto de „modelo“ ol „imito“, kp kun modelo^2.b (simpligo de reala afero).

b)

Simpliga prezento de objektoj aŭ okazaĵoj faciliganta rezonon pri ili, kiun oni eventuale elprovas per simulilo^1.b: ni havis klimatmodelon kiu ne donas la ĝustajn rezultojn [15]; provoj – per modelo – montris, ke ondoj kvin metrojn altaj duone reduktiĝis inter la ŝeloj [16]. skemo

Inda, taŭga servi kiel modelo: ĉio alia, kion mi verkis […] la esperantistoj […] povas rigardadi kiel modela, sed ne kiel deviga [17]; modela konduto; modela stilo ^FK ; modela verko [18]; la prononcado de Ivo Lapenna estis preskaŭ modela [19]; [li] ekigis la modernigon de Japanio, por ke tiu ĉi plenkresku kiel okcidentmodela imperiisma potenco sub la ŝamanisma aŭtoritato de la reĝo [20]. modele plenumi sian taskon.

1.

(ntr)
Servi kiel modelo^1.b: ĝi mesaĝas pacan kaj bonan kunvivadon kaj najbarecon, kaj modelas kiel komunikponto inter ambaŭ nacioj [21]; la francoj multe modelis la urbon dum sia rego per sia propra arkitektura stilo, nome bulvardoj flankitaj de arboj kaj multaj koloniaj konstruaĵoj [22].

2.

(tr)
Fari reproduktotan modelon: modeli buston. modli, muldi

3.

(tr)
Modeligi¹: la tepoto de Utaho estas kvazaŭnorma referenca objekto de komputila grafiko, […] difinita de Martin Newell, kiu modelis ĝin per bezieraj surfaceroj [23].

4.

(tr)
Modelumi: helpe de komputila programo ili modelis 1936 eblajn konfigurojn, pruvis, ke tiuj ĉi konfiguroj kovras ĉiujn eblecojn, kaj montris ĉe ĉiu el ili, ke por kolorigi ĝin sufiĉas kvar koloroj [24]; sukeraj solvaĵoj modelas fiziologiajn likvaĵojn [25]; por modeli la Esperantan gramatikon estas skribita kaj uzita parsalgoritmo [26].

(tr)

1.

Reprodukti laŭ modelo^1.a aŭ ^1.b; adapti, konformigi al modelo: estus la plej bone, se niaj amikoj ĉiam modeligadus sian stilon laŭ la stilo de „La Esperantisto“ (gazeto) [27].

2.

Reprodukti per modelo^2.b; modelumi: oni modeligas la strukturon per ebenaj modeloj [28].

Formilo, muldilo. matrico, ŝablono

1.

Homo, kies agoj aŭ sinprezento estas modelo por aliaj: li […] komencis similan verkon sur la mortolito, postlasante same kortuŝan abrupte nuliĝantan lastan notlinion, kiel iam lia granda modelulo Johann Sebastian Bach en „La arto de la fugo“ [29]; la esperantistoj havas delongan kaj stabiliĝintan normon prezenti sin kiel modelulojn, kiuj proponas sian konduton kiel […] ekzemplon [30].

2.

Homo, kiu surmetas kaj prezentas modajn vestojn sur fotoj, filmoj aŭ sceneje: la 31-jara modelulino Gisele Bündchen aperis en reklamfilmeto por subtolaĵoj [31].

(tr)

Esplorcele prezenti per modelo^2.b: oni provas modelumi la funkciadon (konduton) de la sistemo per simulaj modeloj [32]; ĉiu atomo estas modelumata kvazaŭ ĝi estu[s] simpla partikulo [33]. modeli⁴

Ne imitinda, misa: jen diro malmodela [34].