^*frat/o

1.

Virseksa ido de samaj gepatroj, rilate al samdevenaj idoj: li estas mia onklo, ĉar mia patro estas lia frato [1]; Kain leviĝis kontraŭ sian fraton Habel kaj mortigis lin [2]; Rebeka havis fraton, kiu estis nomata Laban [3]; liaj filoj kaj liaj filinoj estis […] trinkantaj vinon en la domo de ilia unuenaskita frato [4]; en tiu momento aperis la tria frato [5]; ĉefa merito de fratoj Grimm estas […] kolekti tiel grandan nombron da fabeloj [6]; ĝemela frato [7]; malrajta frato [8]; kiam fratoj batalas, fremdulo ne eniĝu ^PrV ; (figure) mensogo kaj ŝtelo estas du fratoj ^PrV .

2.

(figure) Homo, kiun oni amas kiel fraton, kaj kiu reciprokas tian amon: amiko fariĝas frato en mizero [9]; li estas frato-kamarado kun ĉiuj ministroj [10]; militfrato. kamarado, kolego³, kompaniano², kunulo

3.

Titolo de ano en kelkaj religiaj ordenoj kaj en kelkaj societoj: aŭdinte la bruon, la monaĥoj komprenos, ke la tentoj sieĝas iun fraton, kaj ĉiuj kune iros preĝi [11]; la predikanto direktas sin al […] „fratoj per Kristo“ […] laŭ la kutimo [12]; fratoj-homaranoj [13]; Fratoj de l’ Karitato [14]. monaĥo

4.

Homfrato: karaj samideanoj, fratoj kaj fratinoj el la granda tutmonda homa familio [15]; ĉiu el ili vidu en sia proksimulo nur homon kaj fraton [16]; iu viro […] vidis la kruelan kaj malnoblegan manieron laŭ kiu oni traktis unu el liaj fratoj, unu estulon kun du piedoj kaj sen plumoj, kiu havas animon [17].

1.

Rilata al frato: [ili] promesis al si fratan amon ĝis la morto [18].

2.

Simila al rilato inter fratoj: frata interligo [19]; la frataj popoloj de Danujo kaj Svedujo [20]; sendante al Vi fratan kaj samideanan saluton [21].

1.

Tuto de fratoj en familio: la teron malsekigis jam ankaŭ la nigreruĝa sango de la frataro, ĉar la Toukolanoj jam frapis per siaj tranĉiloj [22].

2.

Societo aŭ grupo de samcelanoj, kiuj rigardas sin fratoj: la sekvantoj de Kristo konsistigas unuecan frataron [23]. kongregacio

1.

Parenceco inter fratoj.

2.

Ama, helpema, kvazaŭfrata sento al iu, aŭ ĝenerale al la tuta homaro; homamo: mil homoj, kiuj alveturis el la plej diversaj landoj […] vivis kune en la plej sincera amikeco kaj frateco [24]; justeco, egaleco kaj frateco inter la popoloj en la praktiko estas plene ebla [25]; ni jam fariĝis kolegoj de vojo […] ni trinku nun fratecon, kaj ni estu pli familiara unu kun la dua [26].

1.

Inseksa ido de samaj gepatroj, rilate al samdevenaj idoj: mia fratino estas tre bela knabino [27]; efektive ŝi estas mia fratino, filino de mia patro, nur ne filino de mia patrino [28]; la fratinoj kaj duonpatrino ne rekonis ŝin [29]; vi sekretos al edzino, ŝi sekretos al fratino ^PrV .

2.

Titolo de anino en kelkaj religiaj ordenoj kaj en kelkaj societoj: ni iras pluen de ĉelo al ĉelo, al unu fratino post alia ni forprenas la vestojn, fine ankaŭ al la abatino [30]. monaĥino

Rilata al fratino: malgaja rideto, sed plena je fratina amo [31]; fratina sindonemo [32].

Parenceco inter fratinoj.

1.

Frato de la propra edzo aŭ edzino: ŝia frato estas mia bofrato [34].

2.

La edzo de frato aŭ fratino rilate al ties gefratoj.

3.

La edzo de bofrato aŭ bofratino: inter si la edzoj de fratinoj estas bofratoj.

1.

Fratino de la propra edzo aŭ edzino: ĉiuj parencoj de mia edzino estas miaj boparencoj, sekve […] ŝia fratino estas mia bofratino [35].

2.

La edzino de frato aŭ fratino rilate al ties gefratoj.

3.

La edzino de bofrato aŭ bofratino.

Gefratoj de la edz(in)o rilate al la edz(in)o: mia frato kaj fratino […] estas la bogefratoj de mia edzino [36].

Virseksa ido nur de sama patro aŭ nur de sama patrino, rilate al la sampatraj aŭ sampatrinaj idoj: li pro tio malamis kaj ĵaluzis sian duonfraton, kiu vivis en pli bonaj familiaj cirkonstancoj ol li [37]; la tekaldrono […] plenumadis la oficon de kuireja kantisto kaj estis duonfrato de la samovaro [38].

Inseksa ido nur de sama patro aŭ nur de sama patrino, rilate al la sampatraj aŭ sampatrinaj idoj.

1.

Frato(j) kaj fratino(j): mia frato kaj fratino (gefratoj) [39]; Petro, Anno kaj Elizabeto estas miaj gefratoj [40]; ili sin reciproke tiel amis, kvazaŭ ili estus gefratoj [41]; amo kaj ĵaluzo estas gefratoj ^PrV .

2.

(malofte) Frato(j) aŭ fratino(j): ĉu li havis gefratojn? – ne, li estis ilia sola infano [42].

(malofte)

Ido de samaj gepatroj, rilate al samdevenaj idoj; sibo: malofte ili mencias mankon de gefrato [43].

Rim.: Ĉi tiu uzo devias de la tradicia uzo, kaj ne ĉiuj esperantistoj akceptas ĝin. Vidu la duan sencon de ge-.

Viro (aŭ abstrakta homo) rilate al alia(j) homo(j), kune rigardataj kiel idoj de la tuthomara familio: ne majstro, sed homfrato kaj kolego li volis esti ^VivZam ; per tio ĉesis la kaŭzo, kiu incitis homon kontraŭ homfrato [44]; tial mi estas esperantisto, ĉar mi sentas min homo kaj mi vidas homfraton en la homo, ĉu li apartenas al mia nacio aŭ al ne mia nacio [45].

proksimulo

Ekrilati kvazaŭfrate, kun frataj sentoj: ju pli ni partoprenados en niaj ĉiujaraj kongresoj, des pli ni interfratiĝos [46]; ĝojebriaj malliberuloj interfratiĝis, dancis [47].

Virseksa ido mamnutrita de fremda patrino, rilate al ŝiaj propraj idoj: iufoje vizitadis ŝin ŝia laktofrato, la filo de Zoja Petrovna, sed li estis gasto malofta en la domo [48]. mamnutristino

Inseksa ido mamnutrita de fremda patrino, rilate al ŝiaj propraj idoj. mamnutristino

Monaĥo sin dediĉanta pli al la pratikaj taksoj de monaĥejo, ol al studo kaj preĝo: aŭskultu, Trudo, mi ne plu ŝatas esti laika frato en nia monaĥejo; alia estonto por mi estas destinita, ol tutvive sterki la kampon kaj falĉi la grenon [49].