*ban/i

*bani

(tr)
1.
Restigi iun aŭ ion en akvo, fluaĵo, precipe por lavi aŭ kuraci: virinoj banis la etulon [1]; li lavu siajn vestojn kaj banu sin en akvo, kaj vespere li estos pura [2]; li rapide sin banis kaj oleis, surmetis novan tolaĵon [3]; ŝi banas sin en lakto de azeninoj [4]; bani sin en la rivero [5]; se la akvo jam frostiĝis, oni faras truon en la glacion kaj sin banas [6]; [ili] devas partopreni en ĉiutagaj kuraĝpruvoj, kiel manĝi araneegojn, bani [sin] en ŝlimo [7]; (figure) la suno fluas en la brilanta torento […] sin banas en fluetoj de l’ fontanoj sur grandaj placoj Metrop .
2.
(figure) (p.p. likvaĵo) Disflui super, malsekigi: gutoj de ŝvito banis lian frunton [8]; subite etendiĝis antaŭ mi la grandioza spektaklo de interna mondo: vasta funga riverbordo […] banata de larĝa olea rivero, kiu fluis el abismoj teruraj kaj nekonataj Sol .
3.
(sin, pasive) Ĝui abundon da; naĝi3: bani sin en lukso; banataj en lazuro de feliĉigaj pensoj [9]; ŝi staris ĉe la jam malfermita fenestro kaj banis sian vizaĝon en freŝa aero [10]; se la elektro ne estus tiel multekosta, mi banus min en lumo [11].
4.
TEK Restigi ion en likvaĵo por ricevi ian efikon: bani fotografan paperon en rivelilo.
VD:saturi, trempi, ĉirkaŭondi
1. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XIII
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 19:19
3. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XVII
4. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro VII
5. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, Dua Parto
6. Saliko: Vintra banado, Monato, 2009/01, p. 15
7. Marko Naoki Lins: Torturado televida, Monato, 2005/06, p. 13
8. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Paŝtistino de anseroj apud puto
9. Johán Valano: Ĉu li venis trakosme?, 18
10. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, Unua Parto
11. Ferenc Szilágyi: Koko Krias Jam!, I
angle:
1. bathe 2. wash over, rinse 4. bathe, submerge, wash
beloruse:
купаць
bretone:
1. soubañ 4. soubañ
ĉeĥe:
koupat
ĉine:
浴 [yù]
france:
baigner
germane:
baden (jmd.)
hebree:
לרחוץ
hispane:
bañar
hungare:
1. fürdet, füröszt 2. áztat, füröszt 4. áztat, füröszt
indonezie:
1. mandi, memandikan 2. membasahi, membasuh, membilas, mencuci 3. bermandi, bermandikan 4. mencuci foto, merendam (foto)
japane:
水浴させる [すいよくさせる], 浸しておく [ひたしておく], 浴びせかける [あびせかける]
katalune:
banyar
nederlande:
baden
pole:
1. kąpać, pławić 2. kąpać, oblewać 4. kąpać
portugale:
banhar
ruse:
купать, окунать
slovake:
kúpať
svahile:
kuoga
ukraine:
купати
volapuke:
banön

baniĝi

Sin bani, fariĝi banata: mi baniĝas en vasta maro [12]; mi troviĝis baniĝanta en akvo ĝis la zono [13]; li iris […] bapti tiujn, kiuj volis baniĝi en la akvo de l’ vivo [14]; vasta lando baniĝanta en la briloj de la suno [15]; kun palega vizaĝo, baniĝantan en agonia ŝvito [16]; knabet’, sinforgesinte por la hor’, knabinojn gapas baniĝantajn en rivero [17]; ni havis multe da malfacileco por supreniri en la akvoplenan boaton […], kvazaŭ ni baniĝus en banujo [18]. VD:droni, naĝi
12. Valdemar Vinař: La skandalo pro Jozefo, Plendoj de Jozefo arestita
13. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Sesa
14. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro LXX
15. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap.3
16. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Sesa
17. La Ondo de Esperanto, 2002, №2
18. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Dekdua
angle:
take a bath
beloruse:
купацца
bretone:
kibellañ, kouronkañ
france:
se baigner
germane:
baden (intr.)
hebree:
להתרחץ
hispane:
bañarse
hungare:
fürdik, ázik (folyadékban)
indonezie:
mandi
japane:
水浴する [すいよくする], 入浴する [にゅうよくする]
katalune:
banyar-se
kekĉie:
achink
pole:
kąpać się, pławić się
ruse:
купаться
slovake:
kúpať sa
ukraine:
купатися

bano

1.
Ago sin bani: matene, post la bano, mi faras oferojn al la dio Amut [19]; rejunigita de la freŝa bano li sidis tie en la varma lumo de la suno [20]; forfluu infano kune kun la bano PrV .
2.
Fluaĵo, en kiu oni banas 1 aŭ 4: mi preparas al vi banon kaj parfumojn [21]; per la verŝilo mi ĉiuvespere ricevas pluvan banon [22]; la korpon […] oni elprenis el la soda bano kaj […] enbalzamigistoj kaj pastroj jam komencis la ceremoniojn [23].
19. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap.23
20. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro
21. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap.1
22. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Lino
23. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro V
angle:
bath
beloruse:
купаньне
bretone:
1. kibelladenn, kouronkadenn 2. kibellad
ĉeĥe:
koupel, lázeň
france:
bain
germane:
Bad das Kind mit dem Bade ausschütten.
hebree:
רחצה
hispane:
baño
hungare:
1. fürdés 2. fürdő
indonezie:
mandi (n.)
japane:
水浴 [すいよく], 入浴 [にゅうよく]
katalune:
bany
nederlande:
bad
okcitane:
banh
pole:
kąpiel 1. kąpiel
rumane:
baie
ruse:
купание
slovake:
kúpeľ
tibete:
གཟུགས་པོ་ཁྲུ་
ukraine:
купіль, ванна (процедура)
volapuke:
ban

banejo

Domo, ĉambro, en kiu oni sin banas: iri al la publikaj banejoj [24]; li pagis por bileto kaj eniris la banejon, elektis lokon por senvestigi sin, kaj ĵus deprenis ĉiujn vestojn kiam li […] vidis virinon promenantan laŭlonge la centran koridoron [25]; li mem kondukis la princon en la banejon, asistis ĉe la bano kaj el sia propra kesto prenis parfumojn por olei Ramzeson [26]; li aranĝis grandan, kovritan per tolo, banejon en tiu […] lageto [27]; la marbordo de Aude ĝuas 50 km da fajnsablaj plaĝoj kun familiaj kaj tradiciaj banejoj [28]. VD:banĉambro, naĝejo, plaĝo, termo
24. John Merchant: Kompatinda Klem, Ĉapitro 5
25. John Merchant: Kompatinda Klem, Ĉapitro 5
26. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XXIV
27. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, XXIII
28. Marc Gassion: Aude, Monato, 2003/12, p. 18
angle:
bathroom
beloruse:
купальня, баня
bretone:
sal-gibellañ, kibelldi
bulgare:
баня
ĉeĥe:
koupelna, lázeň
france:
bain (lieu), salle de bain
germane:
Bad Bad, Schwimmbad, Badestelle
hebree:
חדר אמבטיה
hispane:
baño (lugar), cuarto de baño
hungare:
fürdőszoba, fürdőház
indonezie:
kamar mandi, kamar bilas
japane:
浴場 [よくじょう]
katalune:
piscina, balneari, lavabo
nederlande:
zwembad, bad
pole:
łazienka, salon kąpielowy
ruse:
купальня, баня
slovake:
kúpeľňa kúpeľňa, kúpeľný dom kúpeľňa, kúpeľný dom
tibete:
གསང་སྤྱོད་
ukraine:
купальня, лазня

banisto

Servisto en banejo, priservanta la baniĝantojn: Vi devas agi tiel, ke (...) ĉiuj banistoj, portistoj, skribistoj, oficiroj, veturigistoj (...) deziru la militon kontraŭ Asirio [29]; Dirinte tion Trasimaĥo intencis foriri kvazaŭ banisto verŝeginta vortojn sur niajn orelojn [30].
29. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap. 25a.
30. Platono, tr. D. Broadribb: La Respubliko, Parto 1a
angle:
bath attendant
beloruse:
лазеншчык, лазеньнік
indonezie:
petugas mandi
latinece:
balneator
nederlande:
badmeester
ruse:
банщик

banujo

Bankuvo: li sin banis en ŝtona banujo [31]; Marcus forĵetinte la tunikon, eniris en banujon kun mezvarma akvo [32]; en la banujo staris nuda civitanino, tuta en sapŝaŭmo kaj kun banstupo en la mano [33].
31. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap.5
32. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro I
33. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, 4
angle:
bathtub
beloruse:
ванна
bretone:
kibell
bulgare:
вана
ĉeĥe:
lázeň
france:
baignoire
germane:
Badewanne, Wanne
hebree:
אַמבַּטִיָה
hispane:
bañera
hungare:
fürdőkád
indonezie:
bak mandi
japane:
湯船 [ゆぶね], 浴槽 [よくそう]
katalune:
banyera
nederlande:
badkuip
pole:
wanna, niecka kąpielowa
ruse:
ванна
slovake:
kúpeľ, vaňa
ukraine:
ванна (посудина)

bolbano

KEMKUI Speciala varmigo kiu konsistas el mergado de vazo en varmegan aŭ bolantan likvon: deserto […] prepariĝas el ovoflavaĵoj, lakto kaj sukero kaj kuiriĝas en bolbano, en iu muldilo [34]; finfine, en la bakujo varmigita je 180° C., dum 30 minutoj oni bolbanas plurajn individuajn pladetojn entenantajn la laktaĵon kiu fariĝos flaŭno [35].
34. Monato, Petro de Smedt: Sidante en pudingo, mi alvokas miajn savantojn!, 2008/03, p. 21
35. M. Corobu: soc.culture.esperanto, 2010-09-24
beloruse:
вадзяная ванна
ĉine:
水浴 [shuǐyù]
france:
bain-marie
germane:
Wasserbad
itale:
bagnomaria
japane:
湯煎 [ゆせん]
katalune:
bany maria
nederlande:
waterbad, bain-marie
ruse:
водяная баня
ukraine:
підігрів/варіння у посудині, що плаває в кип’ятку

fiksbano

FOT
Ĥemia solvaĵo, uzata por igi fotografaĵon nedifektebla de la lumo.
angle:
fixing agent
beloruse:
фіксаж
bretone:
stabilaer (luc'hskeudennerezh)
ĉeĥe:
ustalovací lázeň
france:
fixateur
germane:
Fixierbad
hungare:
rögzítőfürdő, fixálőfürdő
indonezie:
bahan pencuci, bahan pengikat
japane:
定着浴 [ていちゃくよく]
katalune:
fixador
nederlande:
fixeerbad
pole:
utrwalacz
ruse:
фиксаж, закрепитель
slovake:
ustaľovací kúpeľ
ukraine:
фото закріплювання

sunbani

(tr)
Elmeti korpon al la sunradioj: li tuj ekvidis la infanojn, kiuj sunbanis sin sur la bordo [36]; maturaj or-citronoj en sunbanata horto [37]. VD:sunbrunigi, sunumi
36. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, Dua Parto
37. Garbhan MacAoidh: Kampoj de Soria Antonio Machado, universala poeto, Monato, 2004/12, p. 23
angle:
sunbathe
beloruse:
прымаць сонечныя ванны, загараць
france:
prendre un bain de soleil
germane:
sonnenbaden, ein Sonnenbad nehmen
indonezie:
mandi matahari (v.)
nederlande:
zonnebaden

sunbano, sunbanado

Elmetado de la korpo al la sunradioj: ili nun komencis demeti la vestojn por partopreni la sunbanadon de la rondanoj [38]; tegmenta teraso por taga sunbanado [39].
38. Stellan Engholm: Infanoj en Torento, dua libro en la Torento-trilogio, Dua Parto
39. Hjalmar Söderberg, trad. Sten Johansson: La Kiso kaj dek tri aliaj noveloj, ÅGE
angle:
sunbath
beloruse:
сонечная ванна
bretone:
heoliadenn
ĉeĥe:
opalování se, sluneční lázeň
france:
bain de soleil
germane:
Sonnenbad
hungare:
napfürdő
indonezie:
mandi matahari (n.)
japane:
日光浴 [にっこうよく]
katalune:
bany de sol
nederlande:
zonnebad
pole:
kąpiel słoneczna
ruse:
солнечная ванна
slovake:
opaľovanie, slnečný kúpeľ
ukraine:
сонячні ванни

ŝvitbano, rusa bano

Bano en seka tre varmigita aero: rusa bano estus bona por mi, ho, se mi jam kuŝus sur la plej supra breto [40]! en Tokio (tiam Edo) […] la unuaj banejoj estis vapor- aŭ ŝvitbanoj, nomitaj […] 岩風呂 (ŝtonbanoj) aŭ 釜風呂 (fornobanoj) [41]. VD:saŭno
40. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
41. Vikipedio, Sento (banejo)
angle:
sauna
beloruse:
саўна
bretone:
saona
france:
sauna, bain de vapeur sèche
germane:
Schwitzbad, Sauna
hungare:
izzasztófürdő, szauna
indonezie:
mandi uap, sauna
japane:
蒸風呂 [むしぶろ]
katalune:
sauna
nederlande:
sauna
pole:
łaźnia parowa, sauna, parówka
ruse:
сауна

*ŝvitbanejo

Parto de banejo en kiu oni sin ŝvitigas per varmega vaporo: la kuracisto konsilis al mi iri en ŝvitbanejon [42]; la patrino […] dankis por enirbiletoj en ŝvitbanejon Metrop ; efektive, vintre en Rusio malvarmas, kaj la rusoj ŝatas ŝvitbanejon [43].
Rim.: Kiel evidentas el la ekzemplo, la Fundamenta vorto ŝvitbanejo aperis jam antaŭ la apero de saŭnoj.
42. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, §40.
43. La Ondo de Esperanto, 2002, №3
angle:
sauna
beloruse:
парылка
germane:
Schwitzbad, Sauna
indonezie:
sauna
japane:
蒸風呂 [むしぶろ]
katalune:
sauna
nederlande:
sauna
pole:
łaźnia parowa, sauna, parówka
ruse:
парилка, парная баня
ukraine:
парильня, парна, парна лазня, терми, римська лазня, сауна

vaporbano

Bano en varma, tre malseka aero: la varmego atingas 47 gradojn, kio egalas la temperaturon de nia vaporbano [44]; du pastroj de malalta rango kondukis [lin] en vaporbanejon [45].
44. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, antaŭp.
45. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap.20
angle:
steambath, steam room, steam bath, steam room, vapor bath, vapour bath
beloruse:
парылка
ĉeĥe:
parní lázeň
france:
bain de vapeur
germane:
Dampfbad
hungare:
gőzürdő
indonezie:
mandi uap
japane:
蒸し風呂 [むしぶろ]
katalune:
bany turc, bany de vapor
nederlande:
stoombad
pole:
łaźnia parowa, parówka
ruse:
парилка
slovake:
parný kúpeľ parný kúpeľ

bangastoj

MED Malsanuloj, kiuj venas en banurbon por sin kuraci.
angle:
bathers
beloruse:
курортнікі
ĉine:
入浴者 [rùyùzhě], 浴疗者 [yùliáozhě]
france:
curistes (dans une station thermale)
germane:
Badegäste
hungare:
fürdővendégek
indonezie:
pemandi
katalune:
banyistes de balneari
nederlande:
badgasten
pole:
kuracjusze
ruse:
курортники

banurbo, banloko

MED Loko, kie oni kuracas per banoj (mineralaj, maraj): ĉi tiu banloko estas vere por mia malsano la plej helpa [46]! la plej bona rimedo estas restado en la banurbo Fontoreĝa [47]; ĝis la apero de specifa terapio kontraŭ tuberkulozo la kuracistoj rekomendis al la malsanuloj specialan dieton, restadon en banlokoj de nigramaraj aŭ mediteraneaj marbordaj regionoj ktp [48]; pliiĝis gastoj en litovaj banlokoj […], kiuj antaŭe estis apenaŭ vizitataj [49].
46. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, La ombro
47. Louis Beaucaire: Kruko kaj Baniko el Bervalo, La ĉielan feliĉon suĉados
48. Vladimir Lemelev: Danĝera malamiko revenas, Monato, 2011/08, p. 24
49. Laimius Stražnickas: Turisma ŝoko, Monato, 2004/11, p. 12
angle:
(hot) springs
beloruse:
курорт
ĉeĥe:
lázně - skupina budov
ĉine:
温泉浴场 [wēnquányùchǎng], 矿泉浴场 [kuàngquányùchǎng]
france:
station thermale, ville d'eaux
germane:
Badeort
hebree:
ספָּא
hispane:
balneario
hungare:
fürdőhely
indonezie:
pemandian air panas
japane:
温泉町 [おんせんまち], 湯治場 [とうじば]
katalune:
balneari, ciutat balneari
nederlande:
badplaats
pole:
uzdrowisko, kurort
ruse:
курорт
slovake:
kúpele, kúpele (mesto)
ukraine:
курорт, курортне місто

administraj notoj

pri ~i: 
    La referenco al "ĉirkaŭondi" estas stranga. (MB)
pri ~ejo: 
    Indus aldoni "~ĉambro" (sub "ĉambro")
    kaj referencon al ĝi ĉi tie. (MB)
pri ŝvit~o, rusa ~o: 
    Kial ĉi tio nomiĝas "bano"?  Temas pri ŝvitado
    en aero, ne banado en likvo!  Krome, la Fundamenta
    "ŝvitbanejo" rilatas al vaporbanejo, ne al saŭno
    (kiu lasta ankoraŭ ne ekzistis).
    [Sergio]
pri vapor~o: 
    Kial ĉi tio nomiĝas "bano"?  Temas pri ŝvitado
    en vaporo, ne banado en likvo!  Devas temi pri "vaporbanejo",
    t.e. banejo en kiu estas aparta ejo por vaporŝvitado.
    [Sergio]
fiks~o: Mankas fontindiko.
fiks~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~gastoj: Mankas fontindiko.
~gastoj: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.