*sun/o UV
*suno
- 1.
- La stelo, ĉirkaŭ kiu moviĝas la tero: la suno rebrilas en la klara akvo de la rivero [1]; la suno leviĝis antaŭ li [2]; ĉe la subiro de la suno profunda dormo falis sur Abramon [3]; mi estas la plej feliĉa homo sub la suno [4]; post vetero malbela lumas suno plej hela PrV ; eĉ sur la suno troviĝas makuloj PrV . (☉)
- 2.
- Stelo: ĝia meza distanco de ĝia suno estas 0,3 astronomiaj unuoj (= Suno-Tero-distanco) [5]; planedoj, kiuj ĉirkaŭas sunojn for de nia sunsistemo [6]; (figure) Henriko Dunant decidis turni sin al la leviĝanta politika suno, al la glora Napoleono la III-a [7].
- 3.
- Sunlumo: matena suno [8]; la unua radio de la suno penetris en la ĉambron Marta ; en la suno brilantaj literoj [9]; radio de la suno trarompis la nubon [10]; sub la kariba suno [11].
1.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 42
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 32:31
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 15:12
4. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
5. Monato, Du strangaj planedsistemoj, jaro 2001a, numero 7a, p. 20a
6. La Ondo de Esperanto, Amri Wandel: Astrobiologio kaj la perspektivo de vivo ekstertera, 20 junio 2017
7. Ferenc Szilágyi: Koko Krias Jam!, I
8. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua
9. Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
11. Johán Valano: Ĉu li venis trakosme?, 19
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 32:31
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 15:12
4. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
5. Monato, Du strangaj planedsistemoj, jaro 2001a, numero 7a, p. 20a
6. La Ondo de Esperanto, Amri Wandel: Astrobiologio kaj la perspektivo de vivo ekstertera, 20 junio 2017
7. Ferenc Szilágyi: Koko Krias Jam!, I
8. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua
9. Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
11. Johán Valano: Ĉu li venis trakosme?, 19
- afrikanse:
- son
- albane:
- dielli
- amhare:
- ፀሐይ
- angle:
- 1. the Sun, Sol (the Sun) 2. star (n) (sun) 3. sun (n) (weather)
- arabe:
- شمس
- armene:
- արեւ
- beloruse:
- сонца
- bengale:
- সূর্য
- birme:
- နေ
- bosne:
- sunce
- bulgare:
- слънце
- ĉeĥe:
- slunce
- ĉine:
- 日 [rì], 太阳, tr. 太陽 [tàiyáng]
- dane:
- sol
- estone:
- päike
- eŭske:
- eguzkia
- france:
- soleil
- galege:
- sol
- germane:
- Sonne 1. Sonne 2. Zentralgestirn 3. Sonnenstrahlen
- guĝarate:
- સૂર્ય
- haitie:
- solèy
- haŭse:
- rãnã
- hebree:
- שמש 1. חמה
- hinde:
- सूरज
- hispane:
- sol 3. rayos solares
- hungare:
- 1. Nap 2. csillag 3. napfény
- ide:
- suno
- igbe:
- anyanwụ
- indonezie:
- matahari, mentari, surya
- interlingvae:
- sol
- irlande:
- ghrian
- islande:
- sól
- itale:
- sole
- japane:
- 太陽 [たいよう], 日 [ひ]
- jave:
- srengenge
- jide:
- זון
- jorube:
- oorun
- kanare:
- ಸೂರ್ಯ
- kartvele:
- მზე
- katalune:
- sol 1. Sol 2. estel, astre 3. llum solar
- kazaĥe:
- күн
- kimre:
- haul
- kirgize:
- күн
- kmere:
- ព្រះអាទិត្យ
- koree:
- 일
- korsike:
- soli
- kose:
- ilanga
- kroate:
- sunce
- kurde:
- tav
- latine:
- solis
- latve:
- saule
- laŭe:
- ແສງຕາເວັນ
- litove:
- saulė
- loĵbane:
- solri
- makedone:
- сонцето
- malagase:
- masoandro
- malaje:
- matahari
- malajalame:
- സൂര്യൻ
- malte:
- xemx
- maorie:
- ra
- marate:
- सूर्य
- monge:
- hnub
- mongole:
- нар
- nederlande:
- zon
- nepale:
- सूर्य
- njanĝe:
- dzuwa
- okcidentfrise:
- sinne
- panĝabe:
- ਸੂਰਜ ਦੀ
- paŝtue:
- لمر
- pole:
- słońce
- portugale:
- sol
- ruande:
- izuba
- rumane:
- soare
- ruse:
- солнце
- samoe:
- lā
- sinde:
- سج
- sinhale:
- හිරු
- skotgaele:
- ghrian
- slovake:
- slnce, slnko
- slovene:
- sonce
- somale:
- qorraxda
- ŝone:
- zuva
- sote:
- letsatsi
- sunde:
- panonpoe
- svahile:
- jua
- svede:
- sol
- taĝike:
- офтоб
- taje:
- ดวงอาทิตย์
- tamile:
- சூரிய
- tatare:
- кояш
- telugue:
- సూర్యుడు
- tibete:
- ཉི་མ་
- tokipone:
- suno
- turke:
- güneş
- ukraine:
- НД
- urdue:
- سورج
- uzbeke:
- quyosh
- vjetname:
- ánh nắng mặt trời
- volapuke:
- sol
suni
- (pri vetero) Montri sunon: foje pluvas foje sunas [12]; kiam forte sunas, la ekraneto ne estas bone videbla [13]; la vetero varmegis kaj la suno sunis senkompate [14].
12.
Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Speciale – Nepalo
13. Monato, Paul Peeraerts: Birada sistemo helpas pli kaj pli da ŝoforoj, 2004
14. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Vojaĝo
13. Monato, Paul Peeraerts: Birada sistemo helpas pli kaj pli da ŝoforoj, 2004
14. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Vojaĝo
- beloruse:
- зьзяць (аб сонцы), быць сонечным
- germane:
- sonnig sein
sunumi
(x)
- Elmeti sin aŭ ion al sunlumo por varmigi, sekigi...: Úrsula memoris la solan aferon nekutiman, kiun Fernanda faris tiutage: sunumi la matojn de la infanoj [15]; vizitis fonton kaj akvofalon de rivero Soĉa kaj sunumis apud vigla kaj laŭta rivereto [16].
15.
G. García Márquez, trad. F. de
Diego: Cent
Jaroj da Soleco, 1992
16. La Ondo de Esperanto, Vanja Radovanoviĉ: Montkabana Renkontiĝo, 2000. No 12
16. La Ondo de Esperanto, Vanja Radovanoviĉ: Montkabana Renkontiĝo, 2000. No 12
- angle:
- expose to the sun (vt, vi), put in the sun (vt, vi), sun (vi)
- beloruse:
- выстаўляць на сонца
- ĉeĥe:
- ohřívat na slunci, opalovat, slunit se
- ĉine:
- 朝阳 [cháoyáng], 朝陽 [cháoyáng], 晒 [shài], 曬 [shài], 晒太阳 [shàitàiyáng], 曬太陽 [shàitàiyáng], 曝 [pù]
- france:
- exposer au soleil
- germane:
- sonnen, in die Sonne legen
- indonezie:
- mandi matahari, berjemur (di bawah matahari)
- itale:
- esporre al sole
- japane:
- 日光にさらす [にっこうにさらす]
- katalune:
- posar al sol, solejar, assolellar
- pole:
- opalać na słońcu
- slovake:
- opaľovať sa, slniť sa
- ukraine:
- виставляти на сонце
sunumiĝi
(ntr)
- Elmetiĝi al sunradiado: onklo Pan kondukis la junan bovinon sur la vilaĝan placon por sunumiĝi [17]; la planto ŝatas sunumiĝi dum longa tempo [18].
17.
Chun-Chan Yeh, trad. W. Auld: Montara Vilaĝo, 1984
18. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Bira FEHERA: Kanabo, aventuro en Ameriko, n-ro 6, junio 2013
18. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Bira FEHERA: Kanabo, aventuro en Ameriko, n-ro 6, junio 2013
- angle:
- be exposed to the sun, be put in the sun
- beloruse:
- загараць (на сонцы)
- ĉine:
- 晒太阳 [shàitàiyáng], 曬太陽 [shàitàiyáng], 晒 [shài], 曬 [shài]
- france:
- lézarder (au soleil), prendre un bain de soleil
- germane:
- sich sonnen, sonnenbaden
- pole:
- opalać się
sunsistemo
- Suno kune kun la ĝin ĉirkaŭantaj astroj: la planedoj de la sunsistemo [19]; la malkovrado de miloj da planedoj for de nia sunsistemo [20]; en aliaj sunsistemoj […] verŝajne troviĝas planedoj kun vivo [21].
19.
Sándor Szathmári: Vojaĝo al Kazohinio, Dekunua Ĉapitro
20. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Eĥoj
21. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Ĉefartikolo
20. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Eĥoj
21. Diversaj aŭtoroj: Kontakto 2011-2019, Ĉefartikolo
- angle:
- solar system
- beloruse:
- сонечная сыстэма
- ĉeĥe:
- sluneční soustava
- ĉine:
- 太阳系 [tàiyángxì], 太陽系 [tàiyángxì]
- france:
- système solaire
- germane:
- Sonnensystem
- hebree:
- מערכת שמש
- hispane:
- sistema solar
- hungare:
- naprendszer
- ide:
- sunala sistemo
- indonezie:
- tata surya
- itale:
- sistema solare
- japane:
- 太陽系 [たいようけい]
- katalune:
- sistema solar
- nederlande:
- zonnestelsel
- okcidentfrise:
- sinnestelsel
- pole:
- układ słoneczny
- portugale:
- sistema solar
- rumane:
- sistemul solar
- ruse:
- солнечная система
- slovake:
- slnečná sústava
- tibete:
- ཉི་མའི་ཁྱིམ་རྒྱུད་
- ukraine:
- сонячна система
ekstersunsistema
- Situanta ekster sunsistemo: la unua ekstersunsistema planedo estis eltrovita jam […] en 1995 [22].
22.
Monato, Oliver Kim: Unua fotografaĵo de ekstersunsistema
planedo, 2006
- angle:
- extrasolar ekster~sistema planedo: exoplanet.
- beloruse:
- па-за сонечнай сыстэмай, экза- ekster~sistema planedo: экзаплянэта.
- france:
- extrasolaire ekster~sistema planedo: exoplanète.
- germane:
- extrasolar
- indonezie:
- ekstrasolar, luar surya ekster~sistema planedo: eksoplanet, planet luar surya.
- itale:
- extrasolare ekster~sistema planedo: pianeta extrasolare, esopianeta.
- katalune:
- extrasolar ekster~sistema planedo: planeta extrasolar, exoplaneta.
- pole:
- pozasłoneczny ekster~sistema planedo: egzoplaneta, planeta pozasłoneczna.
sunsubiro
- Vespera malapero de la suno sub la horizonto: de la sunleviĝo ĝis la sunsubiro [23]; punu min Dio, se mi antaŭ la sunsubiro gustumos panon [24]; en la momento de la sunsubiro ni havu sub niaj piedoj firman grundon [25]. sunleviĝo
23.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 50:1
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 3:35
25. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Sovaĝaj cignoj
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 3:35
25. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Sovaĝaj cignoj
- angle:
- sunset
- beloruse:
- захад (сонца)
- ĉeĥe:
- západ slunce
- ĉine:
- 夕 [xī], 太阳西沉 [tàiyángxīchén], 太陽西沉 [tàiyángxīchén], 日平西 [rìpíngxī], 日落 [rìluò], 落日 [luòrì]
- germane:
- Sonnenuntergang
- indonezie:
- matahari terbenam
- japane:
- 日の入り [ひのいり], 日没 [にちぼつ]
- pole:
- zachód słońca
- slovake:
- západ slnka
- ukraine:
- захід сонця