^*progres/i

(ntr)

Antaŭeniri al supera grado de disvolviĝo, perfektiĝi: tie li povis pli bone esti instruata kaj pli bone progresi; progresi en la studado, en la civilizo; la afero rapide progresas; la preparoj por la ekspozicio kontentige progresas; la scienco, moralo ĉiutage progresas; malgraŭ progresinta leĝaro la indianoj vivas mizere; mi plimulte progresis en Judismo, ol multaj miaj samaĝuloj en mia nacio [1]; via saniĝo rapide progresos [2]; la dekdujara Jadvinjo jam multe lernis kaj jam multe progresis en la lernado ^Marta ; vivu, progresu, sed lerni ne ĉesu ^PrV ; li ne progresas (adaptiĝas) kun la tempo [3]; lingvo internacia devas vivi, kreski kaj progresi laŭ la samaj leĝoj, laŭ kiaj estis ellaborataj ĉiuj vivaj lingvoj ^VivZam ; nuntempe muzika kulturo de Esperantujo iom malpli progresas kompare al poezi-kulturo [4]; ŝajnas, ke la plej populara libreto pri gramatiko por progresantoj, plene en Esperanto antaŭe estis „La tuta esperanto“ de Henrik Seppik [5]. prosperistagni

Iompostioma disvolviĝo al pli alta grado: la progreso de la scienco, malsano; estu diligenta pri tiuj aferoj, dediĉu vin al ili, por ke via progreso evidentiĝu al ĉiuj [6]; oni devas kolekti siajn pensojn kaj mediti pri sia propra interna esenco […] rekoni sin mem estas la vera progreso [7]; mi tutkore esperas, ke U.E.A. faros ĉiam pli gravajn progresojn kaj per sia rapida plifortikiĝo nin ŝovos antaŭen [8]; ŝia penegado sin mem konsumadis […] per sia propra tro forta streĉiĝo nepovebligis ĉiun progreson ^Marta . paŝo

Daŭre progresi: por ke lingvo internacia povu bone kaj regule progresadi kaj por ke ĝi havu plenan certecon, […] [9]. progresadi en ĉio brava [10]; kun la kudrado de gantoj la afero iris malbone, en sia metio li progresadis nur malrapide [11]; sub la premo de tre grandaj malhelpoj eksteraj, ni progresadis tre malrapide kaj malfacile [12]; ŝi progresadis malrapide, tre malrapide, la morgaŭa tago ofte ruinigadis kaj ĵetadis en abismon de forgeso tion, kion ŝi kun granda malfacileco sukcesis atingi hieraŭ ^Marta .

Iom-postioma disvolviĝado al pli alta grado: severa netuŝebleco de nia fundamento estas la plej grava kaŭzo de nia ĝisnuna progresado kaj la plej grava kondiĉo por nia regula kaj paca progresado estonta [13]; laŭ la mezuro de la progresado kaj riĉiĝado de l' lingvo oni devas eldonadi pli plenajn vortarojn ^DL ; mi volas certigi vin, ke miaj aferoj plie efektiviĝis por la progresado de la evangelio [14]; la progresado de aidoso [15].

Inklina, favora al progreso; ne konservativa: progresema ministro; li estis progresema homo, kiu esploris kaj faris mapojn de la regiono, projektis fervojojn kaj certigis la sekurecon [16]; progresema medicina scienco kaj genetikon [17]; forĵeti siajn malnovajn sentojn pri identeco por brakumi pli progresemajn ideojn [18].

(tr)

Puŝi ion antaŭen al pli alta grado, disvolvi: multaj min demandas, […] kiel oni povas la plej certe progresigi la aferon ^DL ; la fondaĵo celas progresigi la terŝipoprincipojn (domoj pasive hejtitaj) [19]; Heisenberg asertas, ke li progresigis la esploron por kontraŭi la alianculajn fizikistojn [20]; progresigi la turistan disvolviĝon de la iama juda kvartalo en la urbo [21]; ministra aranĝo por progresigi puran energion [22]. antaŭenpuŝi, akceli, plibonigi, perfektigi

Lernanto, kiu jam progresis, havas sciojn en la koncerna temo: legolibreto por komencantoj kaj progresintoj [23]; Ŝarado por progresintoj [24]; la libro celas minimume progresintojn, fakte spertajn uzantojn de Esperanto [25]; perfektiga kurso por progresintoj [26].

Idearo, sinteno de tiu, kiu kredas, ke novaĵoj plibonigos la staton de aferoj, kiu volas ŝanĝojn: Esperanto estis parto de progresismo kiu povas impresi iom naiva hodiaŭ [27]; la Martinika Progresisma Partio […] origine estis difinita kiel kontraŭkoloniisma, demokratia kaj naciisma partio, inspirita de la socialisma ideologio [28]. konservativismo, reakciismo

(ntr)

Perdi atingitan nivelon de disvolviĝo, kadukiĝi, degeneri, malkreski: en Bervala ŝpinejo la produktado malprogresas [29]; mi supre konstatis, ke Esperanto ne estas progresinta, kaj eble eĉ malprogresinta, en la hinda kontinento [30]; la urbeto malprogresis ĝis 1980, kiam oni starigis favorajn impostleĝojn por la regiono kaj evoluigis turismon [31].

Perdo de atingita nivelo de disvolviĝo, kadukiĝo, degenero, malkresko, dekadenco: nun en la simfonia ĝenro ni observas gravan malprogreson nur iomete diluitan per eksperimentoj de I. Stravinskij kaj S. Prokofjev [32]; laŭleĝa ekpermeso seksumi kun pli junaj ne-plenaĝuloj, eĉ proksimaj al infaneco […] estas grava malprogreso pri la respektado kaj protektado [33].