1kompon/i
komponi
(tr)
- 1.
-
Verki, kun aparta
atento al la harmonio de la tuto:
- a)
- (muzikaĵon) Verdi komponis multajn operojn VdE ; li komponis multajn pecojn kun hungarmuzika fono, ekzemple la Hungarajn rapsodiojn kaj la oratorion Sankta Elizabeto [1].
- b)
- (verkon beletran, belartan aŭ alian artaĵon) komponi versojn, romanon, himnon, kanton, pentraĵon, filmon PIV1 , robon PIV1 ; Nero ludis kaj kantis himnon honore al la Cipra diino, al kiu li mem komponis versojn kaj muzikon [2]; bone komponita libro, pentraĵo; tiu genio ne sciis komponi. kombini 2, konstrui 2
- 2.
-
Kunmeti la konsistigajn elementojn de io.
- a)
- PV kombini 3sintezi
- b)
- (evitinde) Kunmeti: Esperanto konsistas nur el simplaj kaj komponitaj vortoj PV .
- 3.
- (malofte) konsistigiRim.: Ĉi tiu senco aperas nerekte en PIV1 por difini la ĥemian sencon de „komponi“, nome „konsistigi miksaĵon, kombinaĵon“, kio ne identas kun la ĉi-supre donita. La sencovastigo de „kunmeti“ al „konsistigi“ estas verŝajna, sed apenaŭ troveblas ekzemploj de ĝi por la verbo „komponi“ (kiu diras, ekz-e, ke sodio kaj kloro komponas salon?). Plie tiu senco tute ne aperas en la derivaĵoj „malkomponi“ aŭ „komponaĵo“, dum ĝi estas nepra por pravigi la sciencajn sencojn de „komponanto“, t.e. konsistaĵo. Se al tio oni aldonas, ke la origina senco de „komponi“ ŝajnas esti „verki muzikaĵon“, oni povas suspekti, ke la nuna situacio fontas el perforta aligo de la internacia vorto „komponanto“ aŭ „komponento“ al la radiko kompon/ (vd rimarkon).
1.
Monato, Franz-Georg Rössler: Geniulo
mondcivitana, 2012
2. H. Sienkiewicz trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, ĉap. 41
2. H. Sienkiewicz trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, ĉap. 41
- angle:
- combine 1.a compose 1.b compose 2.b combine, conjoin
- beloruse:
- складаць, ствараць, пісаць музыку, кампанаваць, сынтэзаваць (хім. злучэньні)
- ĉeĥe:
- komponovat, napsat, skládat (hudbu), složit, ztvárnit
- ĉine:
- 組合 [zǔhé], 編 [biān] 1.b 构图 [gòutú] (pri pentraĵo aŭ foto)
- france:
- composer, agencer (une œuvre d'art), arranger, assembler, bâtir (une œuvre), combiner, construire (une œuvre), façonner (une œuvre d'art)
- germane:
- 1.a komponieren 1.b zusammenstellen, zusammensetzen 2.b zusammenfügen, zusammensetzen
- hispane:
- componer
- ide:
- kompozar
- japane:
- 構成する [こうせいする], 創作する [そうさくする], 作曲する [さっきょくする]
- nederlande:
- 1.a componeren 1.b componeren 2.a samenstellen 2.b samenstellen
- pole:
- 1.a komponować 1.b tworzyć kompozycję
- portugale:
- 1.a compor
- ruse:
- соединять 1.a сочинять музыку 1.b компоновать 2.b соединять, составлять, компоновать
- slovake:
- skladať, skomponovať, zložiť, zostaviť
- taje:
- 1. แต่ง, ประพันธ์
- ukraine:
- компонувати, творити композицію, писати музику, утворювати
kompono
- 1.
- Ago komponi: absorbita en la kompono de siaj poemoj, Aureliano fine forgesis lin [3]; la akademia skolo sin okupis per kolektado, polurado kaj diferencigo de antikvaj verkoj kaj kompono de novaj pecoj [4].
- 2.
- La aranĝo de la elementoj de pentraĵo, fotaĵo, aŭ alia vida artaĵo: fotografia seminario: enkonduko pri kompono [5]; kiam la lumo kaj la kompono de pejzaĵo impresiĝas, mi elpoŝas tiun moderna[n] desegnlibreto[n] kiu estas la numerika fotilo [6].
- 3.
- (malofte) konsisto en la Sunsistemo ekzistas certa nombro da etaj korpoj, kies kompono estas ĉefe glacio kaj polvo [7].
3.
Gabriel García Márquez, trad. Fernando de Diego: Cent jaroj da soleco, p.77
4. Ĉina Radio Internacia: Amanto de antikva chin-o
5. Lode Van de Velde: Programo PEKO 2017
6. Jean-Paul Favier: Akvarelaj Informoj
7. David Galadí-Enríquez, Amri Wandel: La kosmo kaj ni: galaksioj, planedoj kaj vivo en la universo, p.89
4. Ĉina Radio Internacia: Amanto de antikva chin-o
5. Lode Van de Velde: Programo PEKO 2017
6. Jean-Paul Favier: Akvarelaj Informoj
7. David Galadí-Enríquez, Amri Wandel: La kosmo kaj ni: galaksioj, planedoj kaj vivo en la universo, p.89
- angle:
- composition
- ĉine:
- 2. 构图 [gòutú]
- dane:
- 2. billedkomposition, komposition
- finne:
- 2. sommittelu
- france:
- 2. composition, composition picturale, composition photographique
- germane:
- 2. Komposition
- indonezie:
- 2. komposisi
- itale:
- 2. composizione
- japane:
- 2. 構図 [こうず]
- koree:
- 2. 구도
- nederlande:
- 2. compositie
- norvege:
- 2. komposisjon
- portugale:
- 2. composição
- ruse:
- 2. композиция
- svede:
- 2. bildkomposition, komposition
- turke:
- 2. kompozisyon
komponaĵo
- Muzika verko: la junaj fraŭlinoj ĉie ludadis „la Prière d'une vierge“, tiun sentimentalan komponaĵon, kies tonoj melankolie kunfandiĝadis kun la lunaj radioj Marta ; kial ne komponaĵo de Ravel, Bruckner, Raĥmaninov aŭ – Dio savu nin – Wagner [8]? kompoziciomuzikaĵo
8.
Monato, Albisturo Kvinke: Katobleka
mondo, 2013
- angle:
- composition
- beloruse:
- кампазыцыя (муз.), твор (музычны)
- ĉine:
- 构图 [gòutú], 佈局 [bùjú]
- france:
- composition (musicale), œuvre musicale
- germane:
- Komposition, Tonstück
- japane:
- 作品 [さくひん], 楽曲 [がっきょく]
- nederlande:
- compositie
- pole:
- kompozycja
- ruse:
- композиция
- ukraine:
- композиція, сполука, суміш
komponanto
PIV1
- 1.
- Iu, kiu komponas muzikaĵon: la komponantoj trouzas [la trukon konsistantan en tio, ke] oni konversacias, kantetas, krietas, bruetas kaj ridegas inter la kanzonoj [9]; 1860 ‐ naskiĝis barono Menu de Ménil (la komponinto de la muziko por „La Espero“) [10].
- 2.
- Komponento:
- a)
- Io, kio konsistigas esencan parton de substanco, ekipaĵo, ks: la komponantoj de salo (sodio kaj kloro); la komponantoj de videbla lumo; (figure) la strebo al posedo de libera marnavigado estas unu el la komponantoj de la rusa politiko PIV1 ; la plej grava el la tri komponantoj estas la sanasekuro, ĉar apenaŭ estas homoj, kiuj neniam malsaniĝas [11]; la 20an de novembro 1998 Rusio pafis la unuan ISS-modulon Sarja kiel komponanton de la estonta laboratorio [12]. konsistaĵo
- b)
- MatVort
(de vektoro
`x`
laŭ bazo
`(bb e_i)`)
Ĉiu el la koeficientoj
en la nura lineara
kombinaĵo
de bazvektoroj, kiu egalas al `x`;
alternative: la produto de tiu koeficiento per la responda
bazvektoro:
la komponanton de `x` rilate al indico
`i` (aŭ rilate al bazvektoro
`bb e_i`)
oni kutime signas per
`x_i`, tiel ke
`x=sum x_i*bb e_i`.
koordinatoRim.: Eblas diskuti, ĉu la koncerna koeficiento ne estus pli bone nomata koordinato, lasante al „komponanto“ la sencon, kiun ni difinis alternativa (vd ekz-e [13], kiu difinas la nocion kiel vektoron, sed uzas ĝin kiel skalaron en la difino de „skalara produto“). Se la ambigueco iĝas ĝena, eblas paroli pri „skalara komponanto“ kaj „vektora komponanto“.
- c)
- Ĉiu el la fortoj en aro da fortoj, kompare kun ilia sumo: la movo rezultas ne de la efiko de ĉiu aparta komponanto, sed de ilia sumo.
Rim.: La formo „komponanto“ estas kritikebla unue pro la fakto, ke ĝi uzas la substantivan participan sufikson por signi aĵon kaj ne ulon, kio estas escepta (krom en matematiko), sed ankaŭ pro la fakto, ke ĝi supozigas la preskaŭ neekzistantan sencon 3 de la radiko (vd rimarkon). Eble tial iuj aŭtoroj uzas apartan radikon komponent/: estas kiel paralelogramo de fortoj, en kiu ambaŭ komponentoj konsistas el unuflanke egoismo, aliflanke amo al Dio kaj la homoj [14]. Sed nova radiko ne estas bezonata: sufiĉus uzi la vorton „konsistaĵo“ aŭ „kombinero“.
9.
A. Birjulin: Junulo, regalu min per vermuto, LOdE
1992:3
10. Niaj jubileoj kaj datrevenoj en 2000, LOdE 2000:1
11. Monato, Stefan Maul: Fendita nacio, 2009
12. Monato, Stefan Maul: Politika sukceso, scienca fiasko, 2009
13. Olav Reiersøl: Matematika kaj Stokastika Terminaro Esperanta, p. 26,50
14. Valdemar Langlet: Vojaĝimpresoj, Ĉe Lev Tolstoj en Jasnaja Poljana
10. Niaj jubileoj kaj datrevenoj en 2000, LOdE 2000:1
11. Monato, Stefan Maul: Fendita nacio, 2009
12. Monato, Stefan Maul: Politika sukceso, scienca fiasko, 2009
13. Olav Reiersøl: Matematika kaj Stokastika Terminaro Esperanta, p. 26,50
14. Valdemar Langlet: Vojaĝimpresoj, Ĉe Lev Tolstoj en Jasnaja Poljana
- angle:
- 2.a component, constituent 2.b component 2.c component
- beloruse:
- кампанэнт, кампанэнта, складнік
- ĉeĥe:
- komponenta, složka, součást
- ĉine:
- 組分 [zǔfèn], 組成部分 [zǔchéngbùfen], 构件 [gòujiàn], 零件 [língjiàn]
- france:
- 1. compositeur 2.a composant, composante (constituant), constituant 2.b composante (math.) 2.c composante (d'une force)
- germane:
- Bestandteil, Komponente 2.b Komponente
- ide:
- 1. kompozero
- japane:
- 構成要素 [こうせいようそ], 成分 [せいぶん], 分力 [ぶんりょく]
- pole:
- składowa 1. kompozytor 2.a komponent 2.b składowa, współrzędna (wektora względem bazy)
- ruse:
- компонент, компонента, составляющая 2.b компонента, составляющая
- slovake:
- komponent, zložka
- ukraine:
- складник, компонент
komponisto
- Muzikisto, kiu komponas: ĉiuj malbonaj poetoj kaj poetinoj, komponistoj, gazetistoj [...] rajdas en la Novjara nokto tra la aero al la insulo Amager [15]; la junan Liszt, jam elstaran pianiston kaj komencantan komponiston, dorlotis la damoj de la parizaj salonoj [16]; Paul Hindemith (1895–1963), la plej fama klasikeca komponisto germana en la dudeka jarcento [17].
15.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Unua vizito
16. Monato, Franz-Georg Rössler: Geniulo mondcivitana, 2012
17. Monato, Franz-Georg Rössler: Pura muziko por eonoj, 2014
16. Monato, Franz-Georg Rössler: Geniulo mondcivitana, 2012
17. Monato, Franz-Georg Rössler: Pura muziko por eonoj, 2014
- angle:
- composer
- beloruse:
- кампазытар
- ĉeĥe:
- hudební skladatel, komponista
- ĉine:
- 作曲家 [zuòqǔjiā], 作曲者 [zuòqǔzhě]
- france:
- compositeur
- germane:
- Komponist
- hispane:
- compositor
- ide:
- kompozisto
- japane:
- 作曲家 [さっきょくか]
- nederlande:
- componist
- pole:
- kompozytor
- ruse:
- композитор
- slovake:
- skladateľ
- ukraine:
- композитор
malkomponi
(tr)
- 1.
- Disigi la konsistigajn elementojn: torfo sur fekaĵon ŝutita helpas ne nur forigi malbonajn odorojn sed ankaŭ malkomponigi (malkombini) la restaĵojn [18]. analizi, diserigi
- 2.
- [19](fakula ĵargono) Esprimi ion kiel rezulton de operacio, aplikita al iuj „konsistaj eroj“ de ĝi: malkomponi vektoron laŭ bazo (trovi ĝiajn komponantojn); neprima entjero estas, unike, malkomponebla en primojn (prezentebla kiel produto de primaj faktoroj); kanona malkomponaĵo de bildigo (prezento de ĝi kiel kunligaĵo de enjekcio, bijekcio kaj surjekcio). elvolvi
18.
Saliko: Ĝojoj kaj
ĝuoj de finna somero, Monato, 2000/12, p. 12
19. Raoul Bricard: Matematika Terminaro kaj Krestomatio, p. 10, „malkomponebla“
19. Raoul Bricard: Matematika Terminaro kaj Krestomatio, p. 10, „malkomponebla“
- angle:
- 1. decompound, decompose, dissect, resolve 2. decompose mal~ebla: decomposable. mal~aĵo: decomposition.
- beloruse:
- разкладаць (на часткі)
- ĉeĥe:
- rozkládat
- ĉine:
- 分解 [fēnjiě], 分解作用 [fēnjiězuòyòng], 堆肥 [duīféi]
- france:
- 1. décomposer, désagréger, disséquer (fig.), disloquer, scinder (en ses composants) 2. décomposer (math.) mal~ebla: décomposable. mal~aĵo: décomposition.
- germane:
- 1. zerlegen 2. zerlegen mal~ebla: zerlegbar. mal~aĵo: Zerlegung.
- japane:
- 分解する [ぶんかいする]
- nederlande:
- 1. ontbinden, ontleden, dissecteren, oplossen
- pole:
- 1. dekomponować, rozkładać 2. rozłożyć mal~ebla: rozkładalny. mal~aĵo: rozkład.
- ruse:
- 1. разложить (на составные части), разлагать (на составные части) 2. разлагать mal~ebla: разложимый. mal~aĵo: разложение.
- slovake:
- rozložiť, rozobrať
- ukraine:
- розкладати
malkomponiĝi
- Iĝi malkomponita: per la sankta nomo de Jehovo [...] la maro refluas, la fajro estingiĝas, la elementoj de la naturo malkomponiĝas [20]; ĉe la temperaturoj, aperantaj en patoj (ĉirkaŭ 200 gradoj), ĉiuj oleoj malkomponiĝas (malkombiniĝas) [21].
20.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap. 20
21. Boris Kolker: Vojaĝo en Esperanto-lando, I. Litvina trad. B. Kolker: Kiel kiam kaj kiom manĝi, leciono 21a
21. Boris Kolker: Vojaĝo en Esperanto-lando, I. Litvina trad. B. Kolker: Kiel kiam kaj kiom manĝi, leciono 21a
- beloruse:
- раскладацца (на часткі)
- ĉine:
- 瓦解 [wǎjiě], 脫節 [tuōjié], 解体 [jiětǐ], 分解 [fēnjiě]
- france:
- se décomposer, se désagréger, se disséquer (fig.), se disloquer, se scinder (en ses composants)
- pole:
- rozkładać się
koneksa komponanto
KompLeks
- (de grafeo) Ĉiu el la ekvivalento-klasoj laŭ la rilato „ekzistas ĉeno liganta `A` kun `B`“: koneksa grafeo havas nur unu koneksan komponanton.
- angle:
- connected component
- beloruse:
- кампанэнта зьвязная
- france:
- composante connexe (d'un graphe)
- germane:
- zusammenhängender Bestandteil
- pole:
- składowa spójna (grafu)
- ruse:
- связная компонента (графа)
administraj notoj
pri
~i 2.b:
koneksa ~anto: Mankas dua fontindiko.
koneksa ~anto: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
Cxu estas aliaj ekzemploj de tio? [MB]~o: Mankas verkindiko en fonto.
koneksa ~anto: Mankas dua fontindiko.
koneksa ~anto: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.