*buŝ/o
*buŝo
- 1.
- Kava parto en la kapo de homo aŭ besto, per kiu ili sin nutras: buŝo de homo, bovo, leono, hundo, rato; Dio donis buŝon, Dio donos manĝon PrV ; eĉ malgranda muŝo ne estas sen buŝo PrV ; revenis al li la kolombo en tempo vespera, kaj jen ĝi havis en sia buŝo (beko) deŝiritan folion de olivarbo [1]; al ĉevalo donacita oni buŝon ne esploras PrV ; fluis sur lipoj, sed en buŝon ne trafis PrV ; ĉe ĉiu vorto, kiun vi diros, el via buŝo eliros aŭ floro aŭ multekosta ŝtono [2]. faŭko, muzelo
- 2.
- Parto de la vizaĝo, aperturo inter la lipoj: tordita buŝo; ho, li kisu min per kisoj de sia buŝo [3]! oni laŭvice transdonis al ni rumbotelojn, kiuj cirkulis de buŝo al buŝo [4].
- 3.
- Sama parto de la homa kapo, konsiderata kiel parolorgano: en buŝo Biblio, en koro malpio PrV ; ne movi la buŝon (tute silenti) PrV ; teni sian langon en la buŝo PrV ; ŝtopi, fermi al iu la buŝon (silentigi); al la buŝo de oni neniu povas ordoni PrV ; mi ne estas elokventa […], mi havas nelertan buŝon kaj nelertan langon [5]; iu per nesingarda buŝo ĵuros fari ion malbonan aŭ bonan [6]. lango, lipo
- 4.
- (figure) Enira aŭ elira aperturo: buŝo de forno, de rivero en la maro; la tero malfermis sian buŝon kaj englutis ilin kaj iliajn domojn [7]. enfluejo, faŭko, abismo
1.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 8:11
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 15
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Alta Kanto 1:2
4. Werner Schad: Inter maro kaj arbarego, Monato, 2000/05, p. 14
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 4:10
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 5:4
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 16:32
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 15
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Alta Kanto 1:2
4. Werner Schad: Inter maro kaj arbarego, Monato, 2000/05, p. 14
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 4:10
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 5:4
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 16:32
- afrikanse:
- mond
- albane:
- gojë
- amhare:
- አፍ
- angle:
- mouth
- arabe:
- فم
- armene:
- բերան
- azerbajĝane:
- ağız
- beloruse:
- 1. рот, вусны, пашча 2. рот, вусны 3. рот, вусны 4. адтуліна, жарало, вусьце, чалесьнікі (de forno)
- bengale:
- মুখ
- birme:
- ပါးစပ်
- bosne:
- usta
- bretone:
- genoù
- bulgare:
- 1. уста
- ĉeĥe:
- ústa
- ĉine:
- 1. 口 [kǒu], 嘴 [zuǐ], 嘴巴 [zuǐba] 4. 口鼻 [kǒubí], 炮口 [pàokǒu], 枪口 [qiāngkǒu], 嘴脸 [zuǐliǎn], 鼻口 [bíkǒu], 鼻口部分 [bíkǒubùfèn]
- dane:
- mund
- estone:
- suu
- eŭske:
- ahoa
- filipine:
- bibig
- france:
- bouche, embouchure, gueule (d'un animal)
- galege:
- boca
- germane:
- 1. Mund (ĉe homo), Maul (ĉe bestoj) 4. Mündung
- guĝarate:
- મોં
- haitie:
- bouch
- haŭse:
- bakin
- hebree:
- פה
- hinde:
- मुंह
- hispane:
- boca
- hungare:
- 1. száj 3. száj 4. száj, torkolat, nyílás
- igbe:
- ọnụ
- indonezie:
- mulut
- irlande:
- béal
- islande:
- munni
- itale:
- bocca 4. bocca, sbocco
- japane:
- 口 [く]
- jave:
- tutuk
- jide:
- מויל
- jorube:
- ẹnu
- kanare:
- ಬಾಯಿ
- kartvele:
- პირში
- katalune:
- boca
- kazaĥe:
- ауыз
- kimre:
- geg
- kirgize:
- ооз
- kmere:
- មាត់
- koree:
- 입
- korsike:
- bocca
- kose:
- umlomo
- kroate:
- usta
- kurde:
- dev
- latine:
- os
- latve:
- mute
- laŭe:
- ປາກ
- litove:
- burna
- makedone:
- устата
- malagase:
- vava
- malaje:
- mulut
- malajalame:
- വായ
- malte:
- ħalq
- maorie:
- mangai
- marate:
- तोंड
- monge:
- lub qhov ncauj
- mongole:
- агшин
- nederlande:
- 1. mond, muil 3. mond 4. mond, monding
- nepale:
- मुख
- njanĝe:
- mkamwa
- okcidentfrise:
- mûle
- okcitane:
- boca
- panĝabe:
- ਦੇ ਮੂੰਹ
- paŝtue:
- خوله
- perse:
- دهان 4. دهانه، مصب (رودخانه)
- pole:
- 1. otwór gębowy, usta, buzia, gęba, morda, paszcza, pysk, ryj 2. usta, buzia 3. usta, buzia, język 4. gardło
- portugale:
- boca
- ruande:
- umunwa
- rumane:
- gură 4. orificiu
- ruse:
- 1. рот (ĉe homo), ротовая полость, пасть (ĉe bestoj) fluis sur lipoj: по усам текло, да в рот не попало. 2. рот, уста tordita ~o: кривой рот. 3. рот, уста (поэт.) teni sian langon en la ~o: держать язык за зубами. 4. устье (реки, шахты), дуло (ружья, пушки), жерло
- samoe:
- gutu
- sinde:
- وات
- sinhale:
- මුඛයෙන්
- skotgaele:
- bheul
- slovake:
- ústa
- slovene:
- usta
- somale:
- afka
- ŝone:
- muromo
- sote:
- molomo oa
- sunde:
- sungut
- svahile:
- kinywa
- taĝike:
- даҳон
- taje:
- ปาก
- tamile:
- வாயில்
- tatare:
- авыз
- telugue:
- నోరు
- tibete:
- ཁ་
- turke:
- ağız
- ukraine:
- рот
- urdue:
- منہ
- uzbeke:
- og’iz
- vjetname:
- miệng
- volapuke:
- mud
- zulue:
- umlomo
buŝa
- 1.
- De la buŝo1: la buŝa kavo; ĝi konvulsiigas lin kun buŝa ŝaŭmo [8]; elkraĉitaj buŝaĵoj [9].
- 2.
- Parola, voĉa: buŝaj interparoladoj EE ; tio estas nur buŝa babilado [10]; ĝi akceptos inviton buŝan [11]; mi pli bone povos doni al vi buŝan klarigon FK ; esprimi ĝin per buŝa vorto EE ; havantaj literaturon skriban pli frue ol literaturon buŝan kaj orelan [12]; la buŝaj lingvoj [13]; buŝaj informoj [14]; mi faris mian buŝan ekzamenon de la franca [15]; buŝaj tradicioj (eposoj, legendoj, rakontoj ktp), transdonitaj dum multaj jarcentoj, de generacio al generacio [16].
- 3.
- Dum kies prononco la velo estas levita kaj baras la pasejon inter la buŝo1 kaj la naza kavaĵo: buŝa vokalo . naza2
8.
La Nova Testamento, Luko 9:39
9. Garbhan MacAoidh: Ho, tempoj! Ho, moroj!, Monato, 2000/09, p. 19
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 36:5
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝparmonujo
12. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 4. Fonetiko
13. Garbhan MacAoidh: Ne ĉiuj lingvoj estas langaj, Monato, 2000/06, p. 14
14. Monato, Evgeni Georgiev: Seksa sklaveco: ĉu defio al la 21a jarcento?, 2003
15. Monato, Albisturo Kvinke: Disleksio, 2005
16. Monato, Garbhan MacAoidh: La gaela romanarto, 2005
9. Garbhan MacAoidh: Ho, tempoj! Ho, moroj!, Monato, 2000/09, p. 19
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 36:5
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝparmonujo
12. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 4. Fonetiko
13. Garbhan MacAoidh: Ne ĉiuj lingvoj estas langaj, Monato, 2000/06, p. 14
14. Monato, Evgeni Georgiev: Seksa sklaveco: ĉu defio al la 21a jarcento?, 2003
15. Monato, Albisturo Kvinke: Disleksio, 2005
16. Monato, Garbhan MacAoidh: La gaela romanarto, 2005
- angle:
- oral
- beloruse:
- 1. ротавы 2. вусны 3. ротавы
- bretone:
- 1. -genoù 2. dre gomz 3. -genoù (soniadoniezh)
- ĉine:
- 2. 口头上 [kǒutóushàng], 用声音 [yòngshēngyīn], 口头 [kǒutóu]
- france:
- buccal, oral
- germane:
- 2. mündlich
- hebree:
- של הפה
- hispane:
- 1. bucal 2. oral 3. oral
- hungare:
- 1. száj- 2. szóbeli 3. száj-, orális ~a vokalo: orális magánhangzó.
- indonezie:
- 1. oral 2. lisan 3. nasal
- itale:
- 1. orale, boccale 2. orale, verbale (orale) 3. orale (fon.)
- japane:
- 口の [こうの], 口頭の [こうとうの]
- nederlande:
- oraal 1. mond- 2. mondeling
- perse:
- 1. دهانی 2. شفاهی، گفتاری 3. دهانی
- pole:
- ustny 1. ustny 2. ustny, słowny, oratoryjny
- ruse:
- 1. ротовой 2. устный 3. ртовый ~a vokalo: ртовый гласный.
- slovake:
- ústny
- ukraine:
- ротовий, усний
- volapuke:
- 1. mudik
buŝego
- Buŝo de grandaj bestoj: buŝego de bovino [17]; apro […] kuris kun ŝaŭmanta buŝego montrante la akrajn dentojn [18]; aperis terure granda hundo, […] ĝi preskaŭ ektuŝis la anasidon per sia buŝego, montris la akrajn dentojn [19]; la drako […] elspiris fajron el sep buŝegoj [20]. faŭko
17.
Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Fingreto
18. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, La kuraĝa tajloreto
19. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malbela anasido
20. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Du fratoj
18. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, La kuraĝa tajloreto
19. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malbela anasido
20. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Du fratoj
- angle:
- maw, gullet
- beloruse:
- пашча
- bretone:
- geol
- ĉine:
- 觜 [zuǐ]
- france:
- gueule (d'un animal)
- germane:
- Schnauze
- hebree:
- לוע, מלתעות
- hungare:
- pofa
- indonezie:
- moncong
- itale:
- fauci
- japane:
- 口 [く]
- nederlande:
- muil
- perse:
- پوزه
- pole:
- paszcza
- ruse:
- пасть
- slovake:
- papuľa
- ukraine:
- паща
- volapuke:
- lemud
*buŝumo [21]
- Ilo por teni fermita la buŝon de bestoj kaj malhelpi la mordojn: [ĝi] urĝe bezonas buŝumon, antaŭ ol li per sia senbrida mordemo sukcesos neripareble damaĝi [22]; (figure) la gazetaro portas buŝumon (ne povas libere paroli). muzelingo
21.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
22. Pejno Simono: Ĉu ni mortu miskomprene? (2), Monato, 2000/10, p. 23-25
22. Pejno Simono: Ĉu ni mortu miskomprene? (2), Monato, 2000/10, p. 23-25
- angle:
- muzzle
- beloruse:
- наморднік
- bretone:
- minwal
- france:
- muselière
- germane:
- Maulkorb
- hebree:
- רסן
- hispane:
- bozal
- hungare:
- szájkosár
- indonezie:
- berangus, berongsong
- itale:
- museruola
- japane:
- 口籠 [くちごも], 口輪 [くちわ]
- nederlande:
- muilkorf
- perse:
- پوزهبند
- pole:
- kaganiec
- ruse:
- намордник
- slovake:
- náhubok
- ukraine:
- намордник
enbuŝaĵo
- angle:
- bridle bit
- beloruse:
- цуглі
- bretone:
- gweskenn
- ĉine:
- 衔 [xián], 馬嚼子 [mǎjiáozǐ]
- france:
- mors
- germane:
- Trense, Kandare, Pelham
- hungare:
- zabla
- indonezie:
- tom, tali kekang kuda
- itale:
- morso (ippica)
- japane:
- はみ
- nederlande:
- mondstuk
- perse:
- دهانه (افسار)
- pole:
- wędzidło
- ruse:
- удила, мундштук (у лошади)
- ukraine:
- вудила
elbuŝigi
(tr)
- (figure) Diri: mi neniam povis elbuŝigi aŭ „so“ post „po“, aŭ „co“ post „so“ [25]; elbuŝigi fremdajn lingvojn [26]; la deputito marŝis tien kaj reen en la ĉambro, elbuŝigante evidente bone parkerigitajn „verojn“ [27].
25.
D. K. Jordan: Knaĥoĥŝveŭpsceg, La
Fabeloj de Jordan, [vidita en 2006]
26. Monato, Paul Gubbins: Voĉo de riproĉo, 2012
27. Monato, Paul Gubbins: Pika partio, 2012
26. Monato, Paul Gubbins: Voĉo de riproĉo, 2012
27. Monato, Paul Gubbins: Pika partio, 2012
- beloruse:
- гаварыць, вымаўляць
- ĉine:
- 曰 [yuē], 寄予 [jìyǔ], 外線 [wàixiàn], 最外 [zuìwài], 最外层 [zuìwàicéng]
- france:
- causer (dire), prononcer
- germane:
- äußern
- hispane:
- pronunciar, decir
- indonezie:
- mengucapkan
- itale:
- pronunciare
- perse:
- بر زبان آوردن
- pole:
- wypowiedzieć, wymówić, wykrztusić
enbuŝigi
(tr)
- Enmeti en la buŝon: amuza foto, ĉi tiu, kie li enbuŝigas la botelon [28]; manĝaĵojn devis prepari flegistoj tiel, ke mi povis enbuŝigi ĉion per unu mano [29]; [li] enpikis alian artiŝokon kaj senĝene enbuŝigis ĝin tutan tra siaj dikaj lipoj [30].
28.
C. Piron: Ĉu li
venis trakosme?, 1980
29. Monato, Stefan Maul: Progreso medicina, 2010
30. Monato, Sen Rodin: Negro iĝis nigrulo, 2006
29. Monato, Stefan Maul: Progreso medicina, 2010
30. Monato, Sen Rodin: Negro iĝis nigrulo, 2006
- beloruse:
- браць у рот, хапаць ртом
- france:
- emboucher
- germane:
- in den Mund schieben
- indonezie:
- memasukkan (sesuatu) ke dalam mulut
- pole:
- wziąć w usta
- ukraine:
- брати в рот, класти до рота
plenbuŝo
- Kvanto, kiun povas enteni la buŝo: li apenaŭ havis tempon por trinki unu plenbuŝon, kiam li aŭdis la pordan sonorilon [31]; s-ro Veselov eltrinkis unu plenbuŝon da ruĝa vino el glaso staranta antaŭ si [32].
31.
Monato, Albisturo Kvinke: La Pendantaj Ĝardenoj estis
sonĝo, 2009
32. Ivan G. Ŝirjaev: Sen titolo, [1898?]
32. Ivan G. Ŝirjaev: Sen titolo, [1898?]
- angle:
- mouthful
- beloruse:
- поўны рот
- bretone:
- genaouad
- france:
- bouchée, lampée
- germane:
- Mundvoll, Schluck
- hebree:
- מלוא הפה
- hungare:
- falat
- indonezie:
- suap(an)
- itale:
- boccata
- japane:
- 口一杯 [こういっぱい]
- nederlande:
- mondvol
- perse:
- لقمه، جرعه
- pole:
- kęs, łyk
- ruse:
- полный рот (чего-л.), кусок, глоток
- ukraine:
- ковток
postbuŝo PIV1
- Parto de la buŝo proksima al la faringo.
- beloruse:
- зёў
- france:
- arrière-bouche
- germane:
- hintere Mundhöhle
- indonezie:
- mulut belakang
- perse:
- حلق، گلو
- pole:
- tył jamy ustnej
- ruse:
- зев
- ukraine:
- зів
rondbuŝuloj
- Superklaso el vertebruloj de serpento- aŭ vermoformaj senmakzelaj fiŝoj (Cyclostomata): mukofiŝoj estas angilsimilaj maraj vertebruloj el ordo de rondbuŝuloj kaj el klaso senmakzeluloj [33].
- angle:
- cyclostomes
- beloruse:
- кругларотыя (кляс), мешкашчэлепныя (кляс)
- france:
- cyclostomes
- germane:
- Rundmäuler
- hebree:
- עℷולי הפה
- hungare:
- körszájúak
- itale:
- ciclostomi
- japane:
- 円口類 [えんこうるい]
- latinece:
- Cyclostomata
- nederlande:
- rondbekken
- perse:
- دهانگردماهیان
- pole:
- kręgouste
- rumane:
- ciclostomi
- ruse:
- круглоротые (класс)
- ukraine:
- круглороті, мішкозяброві