^*mov/i ^UV

(tr)

1.

Transloki ion: kiel vaporo povas movi ŝipojn kaj vagonaron [1]? kurteno sur la altaro ŝanceliĝis, kvazaŭ movata per kaŝitaj manoj [2]; mi rajdos en la malproksiman mondon! […] mi devas movi min inter la homoj [3]; vento movis la aeron de la preĝejo kaj ekzumigis la metalkadron de la fenestro [4]; bruo de movataj seĝoj [5]; iu movis pladon, la bruo, laŭtigata, dolorige sonis [6]; movu la montrilon de la muso premante la klavon [7]; (figure) la kopirajtaj grupoj provas movi (transigi, ŝanĝi) misuzon de kopirajta verko de civila leĝo al puna leĝo [8]. irigi, funkciigi, peli

2.

Ŝanĝi la pozicion de io aŭ de partoj de io rilate al fiksa punkto: folioj sin movis senĉese [9]; nenia venteto movis la maron [10]; Marion sin ne movis ^BdV ; la kolon li povis facile movi, sed nenion pli [11]; vigle movadi siajn piedojn [12]; movu la malsanan piedon kiel eble plej malmulte [13]; oni ne povas sin movi laŭ ĉiu vento aparte ^PrV ; ne movi la buŝon ^PrV . moveti, skui

3.

(figure) Instigi, eksciti, emocii: la sonoj de l’ orgeno movas lian animon [14]; eble tio ĉi plaĉus al la princo kaj movus lin ion fari por nia afero [15]; Vi min plorigu, movu la koron, ⫽ Aŭ mia brust' ne eltenos [16]; la novaĵoj [pri] brulakcidentoj […] movis lian fantazion tiom, ke li por kelke da horoj forgesis […] la monotonecon de la vivo [17].

Ĉia ŝanĝo de loko, pozicio aŭ stato: la movoj de la korpo, de la brakoj; ĉe ĉiu movo ŝia beleco pli multe elmontriĝadis [18]; la unua movo, kiun faris lia mano, estis triangula movo de la dekstra flanko al la maldekstra kaj supren al la brusto [19]; la fiŝo ĵetadis sin tien kaj reen kaj faradis la plej terurajn movojn [20]; farinte kaptan movon per la buŝo [21]; trafinte lokon, kie du marmovoj sin renkontas, ili surterigis la ŝipon, kaj la antaŭo fiksiĝis kaj restis nemovebla, sed la malantaŭo rompiĝis de la forto de la ondoj. [22]; movoplena strato ^Marta ; (figure) la movoj de la animo (= ŝanĝiĝoj en la sentoj).

Movanta: la movaj kapabloj fiksiĝas precipe en la profunda dormo [23]; en la banlokoj oni kuracas malsanojn de la mova aparato [24]; natura selektado estas la mova forto de evolucio [25].

1.

Ago movi²: reŭmatismo malfaciligas al mi la movadon de la brako; ŝi faris movadon per ŝiaj okuloj, ĉar ŝia nuko estis tro rigida por tio [26].

2.

Serio da movoj per kiuj okazas ŝanĝo de loko aŭ stato: akuzativo montras movadon al ia loko; vivo kaj movado regis malsupre sur la strato [27]; estis granda movado en la tuta ĉirkaŭaĵo [28]; li […] ĉiun novaĵon pri la movado de la egiptaj armeoj kaj pri la situacio de la malamiko signis sur karto [29]; la movado de la ŝipo estis tre malrapida.

3.

(figure) Tuto de la agado de iu organizo por atingi difinitan celon: politika movado; la movado esperantista ^VivZam ; mi ne volas malutili al nia movado [30]; nia movado ne estas oficiale ligita kun ia speciala idealo [31].

Partopreni en la aranĝoj de la esperantisma movado: Lidia Zamenhof estas la fama filino de d-ro Zamenhof, kiu aktive movadumis, verkis kaj tradukis [32]; li, 73-jara kuracisto, preferas verki ol movadumi [33].

Ne fiksita, kiu povas esti movata: vi havas ĉi tie dormoĉambron kun movebla tegmento [34]; ĉiu pordo havis du fermoplatojn, kiuj ambaŭ estis moveblaj [35]; moveblaj ŝtuparetoj [36]; la grandaj EU-ŝtatoj favoris koncepton de rapidege moveblaj trupoj [37].

1.

Havaĵo, kiu povas esti translokata, ekzemple meblo, valorpaperoj. nemoveblaĵo

2.

Arta aranĝo de malpezaj solidaj pecoj kiel balancilo ĉe fadenoj, tiel, ke ili facile moviĝas en venteto, ofte instalitaj ĉeplafone aŭ ĉe pordo: Alexander Calder […] famiĝis kiel inventisto aŭ popularigisto de la moveblaĵoj kiel arta figuro [38].

Movi nur iom, nur parteton: li movetis en la dormado la kapon [39]; la voston ŝi movetis kvazaŭ metronome dum ŝi parolis [40]; li rimarkis varmon ĉe la femuroj, pro kiu li movetis la aparaton de tempo al tempo, sed la damaĝon al siaj generiloj li rimarkis nur la sekvan tagon, kiam komencis aperi doloraj vezikoj, kiuj poste infektiĝis [41]; la pordokurteno […] movetiĝis ^Marta ; nebulnubaĵoj movetiĝis super ili [42]; junte moviĝeti [43].

Iom moviĝi, ne tre vaste: la pordokurteno […] movetiĝis ^Marta ; nebulnubaĵoj movetiĝis super ili [44]; junte moviĝeti [45].

Funkciigi: ekmovigi maŝinon; niaj inĝenieroj movigis robotojn sur la centralaj tegmentoj kaj provis puŝi la danĝeran rubaĵon [46].

1.

Ne resti sur sia loko aŭ en la antaŭa pozicio, ŝanĝi sian lokon aŭ sian pozicion: la kompatinda maljunulino moviĝis sur la seĝo ^Marta ; Kio sin movis? ⫽ Rato [47]? mi ne kuraĝis min movi [48]; nenia venteto moviĝis [49] [50]; la boato balanciĝas, ĝi tamen ne moviĝas de sia loko [51]; la Izraelidoj elmoviĝis el la dezerto [52]; neregula moviĝado de la kandela flamo [53]; la branĉoj de la arboj moviĝis [54]; la vagonaro […] ekmoviĝis [55]; la plumoj de lia bireto moviĝadis [56]; [en] la malnova strato […] komercaĉante moviĝas servomiena amaso [57].

2.

(figure) Ne resti en la antaŭa stato: en lia koro moviĝis poetaj pensoj [58]; sendepende de l' iro de la voĉdono […] la afero sin movos antaŭen [59].

Volonte aŭ facile moviĝanta: malgranda knabino, moviĝema, kiel simieto [60]; pintoj moviĝemaj de l' arbareto ^Ifigenio ; [lia] plej bona masko […] estis la moviĝemo de lia karaktero [61]; ŝiaj ĝis nun moviĝemaj manoj kaj okuloj rigidiĝis ^Marta .

Emo, inklino al ofta moviĝo: posedante grandegan moviĝemon, li povis marŝi dum unu tago pli ol kvindek kilometrojn [62]; (figure) moviĝemo de lia karaktero [63].

Aparato aŭ rimedo por movi ion: remilo, helico, rado estas moviloj, sed ili ne estas motoroj; raketa movilo; rad-moviloj kiuj povas orienti la radojn en alia direkto ol tiu ordonita de la stirilo [64]; agrablo kaj malagrablo estas solaj moviloj por moraleco, kaj sinamo estas sola fundamento, sur kiu oni vere povus bazigi moralecon [65].

(tr)

Movi al iu celo: Erich almovas al mi kruĉon da biero ^Metrop ; li almovis al ŝi seĝon ^Metrop . proksimigi

(ntr)

Eliĝi kaj foriri de: la popolo elmoviĝis el siaj tendoj, por transiri Jordanon [66]; kiam vi trumpetos tambursone duan fojon, tiam elmoviĝu la tendaroj, kiuj staras sude [67]; la reĝo de Asirio, elmoviĝis kaj iris kaj rehejmiĝis kaj restis en Nineve [68].

Kiu facile, malpeze, lerte moviĝas: facilmove ŝi deglitis de la ĉevalo [69]; facilmovebla saĝo ^Ifigenio . gracia

Korpa lerteco aŭ malpezeco, pro kiu oni facile moviĝas: la facilmoveco de la simio kaj la sagaco de la hundo kaŭzas al ili nur kaptiĝon [70].

Kun multaj iroj, venoj, gestoj; vigla, agitata: li ekrigardis tra la vitro sur la multehoman kaj multemovan straton ^Marta .

Nemovebla havaĵo: terpeco aŭ domo: li proprietis imponan riĉon el nemoveblaĵoj [71]; se temas pri grandaj sumoj aŭ nemoveblaĵoj, aplikeblas administraj, fiskaj kaj juraj proceduroj [72]; entreprenoj specialigitaj en negoco de nemoveblaĵoj aĉetas terpecojn kaj memstare konstruas kaj vendas novajn domojn [73]; Albanio altiris intereson de eksterlandanoj, kiuj volis aĉeti nemoveblaĵojn, interalie apartamentojn [74]. moveblaĵo

Malinklino al moviĝo, al ŝanĝo, al evoluo: tiu malmoviĝemo baras la vojon al nova epoko [75]; la gepatroj atentu, ke ili ne tro laŭdu siajn silentajn, nemoviĝemajn kaj bonkondutajn etulojn [76].

Per propra forto, interna impulso: ili venis al la fera pordego, kiu kondukas en la urbon, kaj ĝi malfermiĝis al ili propramove [77].

Kiu rapide moviĝas: li estas homo saĝa, lerta, elasta kaj rapidmova [78]; [ili] estas tre nekredeble lertaj kaj rapidmovaj kaj kapablas ŝanĝi sian direkton meze de salto [79].

Nemoviĝanta: li restis senmove; la orgenisto staris senmova, por kredigi al la junulo, ke tio estas fantomo [80]; kio turnas ilin, la aero ja estas senmova [81]; akvon senmovan kovras putraĵo ^PrV ; senmova kiel ŝtonego.

(tr)

Igi senmova: tremo trapenetris min kaj senmovigis ^FdO ; ĉiuj obstine insistas, persistas, en kolektiva strebado senmovigi sian predon [82]. haltigi, paralizi