tradukoj: be bg br ca cs de en es fr hu ia id it nl pl pt ru sk sv tr vo zh

*mond/o PV

*mondoTEZ Vikipedio

La vivkampo de la homoj, la parto de la universo, kiun ili konas: iri ĝis la ekstremo de la mondo; la plej alta konstruo en la mondo; veni en la mondonZ (naskiĝi, ekaperi); transiri en alian mondon (morti).
a)
=terglobo en la lingvo „Esperanto“ ni vidas la estontan lingvon de la tuta mondo [1]; la indusa civilizo, ekde ĉ. 4600 a.K., estis unu el la plej grandaj kaj fruaj urbaj civilizoj en la mondo[2].
b)
Ia parto de la geografia mondo aŭ de la socio, rigardata kiel tuto: tamen pli kaj pli en Japanio ŝrumpas la natura mondo [3]; la literatura mondo; grandmonda sinjorino.
c)
Ia parto de la universo rigardata kiel iel simila al la terglobo: la marsa mondo; la ĉiela mondo.

monda

1.
De la mondo, ie trovebla en la mondo: renkontiĝoj kun mondaj ŝtatestroj kaj politikistoj [4].
2.TEZ
=tutmonda monda ekspozicio kun la temo „kunvivado kun naturo“ [5].

monduma

Partoprena en la altranga parto de la socio, konforma al ĝiaj kutimoj: la Ruĝa Kruco anoncis, ke ĝi intencas malfermi azilejon en la monduma vilaĝo De Haan [6].

mondumoTEZ

La altranga kaj bonedukita parto de la socio: la tuta mondumo ĉeestis la ceremonion; ŝia eleganto perfektis por la koktela mondumo de ŝia edzo [7].

ĉirkaŭmondoTEZ

Kondiĉaro, en kiu oni vivas, medio, vivosfero: tiu mondo, kreita de la poeto, konsiderinde devojiĝas de la reala ĉirkaŭmondo [8].

duonmondumoTEZ

Socia grupo proksima al mondumo, sed vivanta per ne honestaj aŭ ne decaj rimedoj; demimondo: la artista duonmondumo [9].

ekstera mondoTEZ

ESP La ne-esperantista socio, kontraste al Esperantio: la ekstera mondo ... restis absolute indiferenta koncerne tion, ĉu tiu aŭ alia detalo havas en nia lingvo tian formon aŭ alian [10]; estas kvazaŭ Esperanto ne ekzistas en la ekstera mondo [11] .

enmondiĝiTEZ

(ntr)
(frazaĵo)
=naskiĝi vi vidis ŝian enmondiĝon, vi vartis ŝin kaj kondukis ŝin al la nuna kondiĉo [12].

malnova mondoTEZ Vikipedio

Mondparto, kiu enhavas Eŭropon, Afrikon, Azion, kontraste al la de ili en la 16a jarcento ekkonata nova mondo.

nova mondoTEZ Vikipedio

Ameriko rigardata kiel nova de eŭropanoj, afrikanoj, azianoj eksciantaj pri ĝi ekde la 16a jarcento: la strandoj de la Nova Mondo [13].

triamondaTEZ Vikipedio

Rilata al la malriĉaj landoj: la solvo por la problemoj de la triamondaj landoj estas ĉesigi la pagon de ekstera ŝuldo [14].

tria mondo Vikipedio

POL La tuto de malriĉaj landoj, en kiuj la industria revolucio ne komfortigis la vivkondiĉojn de plej multaj homoj: Sud-Ameriko kiel parto de la tria mondo ne plu restu marĝene [15].

*tutmondaTEZ

Tuŝanta aŭ celanta la tutan home loĝatan mondon: elserĉi kanajlojn el ĉi tia grandega mondo, plena de tiomaj kaŝejoj, postulos tutmondan kunlaboron [16]. VD:universala

tutmondigo Vikipedio

Disvastigo de iu afero al la tuta mondo: ĉiuj grandaj entreprenoj celas al tutmondigo de sia produktado [17].

tutmondiĝo Vikipedio

Ekonomia, teĥnika, politika evoluo, kiu tuŝas la mondon, kaj plisimiligas vivkondiĉojn aŭ vivstilojn en ĝi: novaj movadoj ... kolektas kritikantojn de tutmondiĝo [18].

mondopartoTEZ Vikipedio

GEOG Unu el la ses grandaj dividaĵoj de la tersurfaco: Afriko, Ameriko, Antarkto 1, Azio, Eŭropo, Oceanio; mi laboris sur la kvin kontinentoj (aŭ pli ĝuste mondopartoj, ĉar mi laboris en Guam, en Nov-Zelando, en Japanio, kiujn nomi kontinentoj estus ne rigore) [19]. SIN:kontinentoTUT:mondo 1.a

Rim.: Ofte oni konsideras nur la loĝatajn mondopartojn ignorante Antarkton: la kvin mondopartoj.

tradukoj

anglaj

~o: world; ~a: worldwide; tut~a: global, worldwide; tut~igo: globalization; tut~iĝo: globalization.

belorusaj

~o: сьвет, сусьвет; ~a: сусьветны; tria ~o: трэці сьвет; tut~a: сусьветны, глябальны; tut~igo: глябалізацыя; tut~iĝo: глябалізацыя; ~oparto: частка сьвету.

bretonaj

~o: bed; ~a: -bed, bedel; malnova ~o: Bed Kozh; nova ~o: Bed Nevez; tria~a: eus an Trede Bed; tria ~o: Trede Bed; tut~a: hollvedel; ~oparto: rannved.

bulgaraj

~o: свят; malnova ~o: старият свят (Европа); nova ~o: новият свят (Америка); tria ~o: третият свят.

ĉeĥaj

~o: svět, svět, vesmír; ~a: světský; ~uma: mondénní, velkosvětský; ~umo: smetánka, velký svět; duon~umo: demi - monde, polosvět; tut~a: celosvětový, globální; tut~igo: globalizace; ~oparto: světadíl.

ĉinaj

~o: 世界 [shìjiè], 世间, tr. 世間 [shìjiān].

francaj

~o: monde; ~a: mondial; ~uma: mondain; ~umo: beau monde, haute société; ĉirkaŭ~o: milieu (environnement); duon~umo: demi-monde; ekstera ~o: monde extérieur; en~iĝi: venir au monde; malnova ~o: Ancien monde; nova ~o: Nouveau monde; tria~a: du tiers-monde; tria ~o: tiers-monde; tut~a: mondial; tut~igo: mondialisation (diffusion mondiale); tut~iĝo: mondialisation; ~oparto: partie du monde.

germanaj

~o: Welt; ~a 1.: weltlich; ~a 2.: weltweit; ~a: Welt-; ~uma: mondän, weltgewandt; ~umo: Oberschicht, Hautevolee; malnova ~o: Alte Welt; nova ~o: Neue Welt; tria~a: Dritte-Welt-, Drittwelt-; tria ~o: Dritte Welt; tut~a: weltweit, global, Welt-, Global-; tut~igo: Globalisierung; tut~iĝo: Globalisierung; ~oparto: Erdteil.

hispanaj

~o: mundo.

hungaraj

~o: világ; ~a: világ-, világi; ~uma: nagyvilági; ~umo: nagyvilági társaság, felső réteg; malnova ~o: Óvilág; nova ~o: Újvilág; tria~a: harmadik világbeli; tria ~o: harmadik világ; tut~a: világméretű, globális, világ-; tut~igo: globalizálás; tut~iĝo: globalizáció; ~oparto: világrész. grand~a: nagyvilági.

indoneziaj

~o: dunia.

interlingvaaj

~o: mundo; ~a: mundial.

italaj

~o: mondo.

katalunaj

~o: món; ~a 1.: mundial; ~a 2.: universal; ~uma: de l'alta societat, privilegiat; ~umo: alta societat, classe alta; ekstera ~o: els no-esperantistes; malnova ~o: Àfrica-Euràsia, Eurafràsia, el Vell Món; nova ~o: el Nou Món, Amèrica (postcolombina); tria~a: tercermundista; tria ~o: el Tercer Món; tut~a: global, universal, còsmic (filos.), ecumènic (rel.); tut~igo: mundialització (propagació, difusió mundial); tut~iĝo: globalització; ~oparto: continent.

nederlandaj

~o: wereld; ~a: werelds, wereldlijk, wereld-; ~umo: de uitgaande wereld, de hogere stand; ~oparto: werelddeel.

polaj

~o: świat.

portugalaj

~o: mundo.

rusaj

~o: мир (вселенная), свет (вселенная); ~a 2.: всемирный; ~a: мировой; ~uma: светский; ~umo: (высший) свет; malnova ~o: Старый свет; nova ~o: Новый свет; tria~a: третьего мира; tria ~o: третий мир; tut~a: всемирный, глобальный; tut~igo: глобализация; tut~iĝo: глобализация; ~oparto: часть света.

slovakaj

~o: svet; ~a: svetový; ~uma: mondénny, veľkosvetský; ~umo: notabilita, popredná, smotánka, vznešení spoločnosť; duon~umo: polosvet; tut~a: celosvetový, globálny; tut~igo: globalizácia; ~oparto: svetadiel.

svedaj

~o: värld; ~oparto: världsdel.

turkaj

~o: dünya; ~a: dünyasal; ~uma: sosyetik; ~umo: yüksek sosyete; malnova ~o: eski dünya; nova ~o: yeni dünya; tria ~o: üçüncü dünya ülkeleri; tut~a: dünyasal, global; tut~igo: globalleşme.

volapukaj

~o: vol.

fontoj

1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 22
2. A. Giridhar Rao: la plej frua skribo, Monato, 1999:8, p. 12a
3. Hori Y.: aŭtomataj goliatoj, Monato, 1999:9, p. 13a
4. R. Petroviĉ: voĉo de hieraŭ - hodiaŭ, Monato, 1997:10, p. 9a
5. Hori Y.: k-riz-kampoj, Monato, 1999:9, p. 13a
6. G. Van Damme: Sep en unu bato, Monato, 1999:3, p. 6a
7. I. Ertl: Jarmilŝanĝo, Monato, 2001:10, p. 24a
8. B. Ragnarsson: Esperanto kiel anti-lingvo, en: Strategiaj Demandoj de la Esperanto-Komunumo, 1985
9. S. Pokrovskij: Re: pri la vorto "glamour" en Francio, sce, 2008-11-19
10. L. L. Zamenhof: Paroloj, Kvara Kongreso 1908 en Dresden
11. S. Brewer: La ĉefa voĉo..., libera folio, 2011-02-17
12. Chun-Chan Yeh, trad. W. Auld: Montara Vilaĝo, 1984
13. Miguel de Cervantes Saavedra, trad. Fernando de Diego: La inĝenia hidalgo Don Quijote de la Mancha, parto 2a, ĉapitro 8a, p. 437a
14. M. Vianna: riĉaj landoj kaj Kongo, Monato, 2002:5, p. 6a
15. M. Gutiérrez González: aŭdiĝas komuna voĉo, Monato, 1993:12, p. 10a
16. B. Refior: terorismo (5), Monato, 2001:12, p. 4a
17. F. J. Braun: ĉu kapitalismo disfalonta aŭ triomfanta?, Monato, 1998:9, p. 20a
18. S. Maul: furoras popolistoj, Monato, 2002:6, p. 8a
19. Claude Piron: La bona lingvo, p. 15a

~o: Mankas verkindiko en fonto.
malnova ~o: Mankas dua fontindiko.
malnova ~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.

[^Revo] [mond.xml] [redakti...] [traduki...] [artikolversio: 1.47 2015/07/04 08:37:39 ]