*gras/o PV
*graso
-
Energiriĉa substanco en la ĉeloj de bestoj kaj plantoj, ĥemie acilglicerinoj
(pli tradicia nomo gliceridoj);
tiujn, kiuj estas fluaj je 20°C oni nomas ankaŭ oleoj:
oleo estas vegetaĵa, vazelino minerala graso;
konsumi sian antaŭan grason
PrV
;
miaj genuoj senfortiĝis de fastado, kaj mia karno perdis la grason
[1];
[li] nutris lin per […] butero de bovinoj kaj per
[…] sebo de ŝafidoj […] kaj per la graso de la kernoj
de tritiko
[2];
grashepataĵo, anasoj aŭ anseroj konservitaj en graso
[3];
bova graso
[4];
de multaj jardekoj mi manĝas ekzemple malmultan grason
[5];
planta graso
[6];
nesaturitaj grasoj de la grupo omego 6
[7].
butero, lardo, margarino, sebo, vegetalino.
1.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 109:24
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 32:14
3. Monato, Marc Gassion: Aude, 2003
4. Monato, Petro De Smet': Sidante en pudingo, mi alvokas miajn savantojn!, 2008
5. Monato, Stefan Maul: Dikeco, 2007
6. Monato, Walter Klag: Bombo-bankroto, 2013
7. Monato, Julius Hauser: Oro blanka, 2013
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 32:14
3. Monato, Marc Gassion: Aude, 2003
4. Monato, Petro De Smet': Sidante en pudingo, mi alvokas miajn savantojn!, 2008
5. Monato, Stefan Maul: Dikeco, 2007
6. Monato, Walter Klag: Bombo-bankroto, 2013
7. Monato, Julius Hauser: Oro blanka, 2013
- angle:
- grease
- beloruse:
- тлушч, тук
- ĉeĥe:
- omastek, rostlinný tuk, sádlo
- france:
- graisse
- germane:
- Fett
- hispane:
- grasa
- hungare:
- zsír
- nederlande:
- vet
- pole:
- tłuszcz
- portugale:
- gordura
- ruse:
- жир
- slovake:
- loj, olej, sadlo, tuk
- tibete:
- ཞག་ཚི་
- turke:
- yağ
- ukraine:
- жир, сало
grasa
- 1.
- Konsistanta el graso, natursimila al graso: grasa parto de viando; grasa makulo; grasa ŝmiraĵo.
- 2.
- Havanta multe da graso, dika: grasa viando, ansero; sep bovinoj belaspektaj kaj grasaj [8]; grasa fiŝo [9]; homo tre grasdika [10].
- 3.
Bone sterkita, fruktodona: grasa grundo, kampo; kia estas la tero, ĉu ĝi estas grasa aŭ malgrasa [11]; espereble pluvos [por] fekundigi la grasan teron de la delto [12].
- 4.
KompLeks Tipara fasono pli peza ol tiu uzata por la ĉefteksto: per literoj grasaj estas presitaj la vortoj reformitaj [13]; en la libro estas uzataj multaj tiparoj: granda, eta, kursiva, grasa [14].
Rim.: Iuj tiparaj familioj disponigas plurajn tiajn grasajn fasonojn; tiu uzata en kompostado de libroj kutime estas relative malpli peza (la plej pezajn oni uzas por specialaj efektoj en afiŝoj kaj similaj artaĵoj). Tial oni povus distingi tiajn pezogradojn uzante la vortojn graseta, grasega. Ŝajnas ke PIV1 elektis la vorton graseta por nomi la plej ordinaran specon (simile al la rusa tradicio); ni tamen opinias pli oportuna uzi la radikvorton por la ordinara speco, kaj laŭbezone precizigi per sufikso (ekz-e, grasega). KompLekskursivo
8.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 41:2
9. Monato, Lode Van De Velde: Sablohorloĝo forŝovas piramidon, 2013
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 3:18
11. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 13:20
12. Monato, S. Maul: Laŭ ritmo de la rizejoj
13. L. L. Zamenhof: Pri Reformoj en Esperanto, Esperantisto, 1894
14. Monato, Anna kaj Mati Pentus: Frandaĵo por scivolemuloj, 2003
9. Monato, Lode Van De Velde: Sablohorloĝo forŝovas piramidon, 2013
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 3:18
11. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 13:20
12. Monato, S. Maul: Laŭ ritmo de la rizejoj
13. L. L. Zamenhof: Pri Reformoj en Esperanto, Esperantisto, 1894
14. Monato, Anna kaj Mati Pentus: Frandaĵo por scivolemuloj, 2003
- afrikanse:
- vet
- albane:
- yndyrë
- amhare:
- ስብ
- angle:
- 4. boldface, bold
- arabe:
- دهن
- armene:
- ճարպ
- azerbajĝane:
- yağ
- beloruse:
- тлусты, тоўсты, паўтлусты (шрыфт)
- bengale:
- চর্বি
- birme:
- ဆီ
- bosne:
- mast
- ĉeĥe:
- tlustý, tučný
- dane:
- fedt
- estone:
- rasva
- eŭske:
- gantz
- filipine:
- taba
- france:
- gras, riche (en p. d'un sol)
- galege:
- graxa
- germane:
- 1. fettig 2. fett
- guĝarate:
- ચરબી
- haitie:
- grès
- haŭse:
- mai
- hinde:
- वसा
- hispane:
- 1. graso 2. grasoso 4. negrita (tipo de letra)
- hungare:
- zsíros ~a makulo: zsírfolt. 1. zsíros, zsír- 2. kövér, hájas
- igbe:
- abụba
- irlande:
- saill
- islande:
- feitur
- japane:
- 脂肪
- jave:
- lemak
- jide:
- פעט
- jorube:
- sanra
- kanare:
- ಕೊಬ್ಬು
- kartvele:
- ცხიმის
- kazaĥe:
- май
- kimre:
- braster
- kirgize:
- май
- kmere:
- ជាតិខ្លាញ់
- koree:
- 지방
- kose:
- amafutha
- kroate:
- masti
- kurde:
- rûn
- latine:
- adipem
- latve:
- tauki
- laŭe:
- ໄຂມັນ
- litove:
- riebalų
- makedone:
- масти
- malagase:
- tavy
- malaje:
- lemak
- malajalame:
- കൊഴുപ്പ്
- malte:
- xaħam
- maorie:
- te ngako
- marate:
- चरबी
- monge:
- muaj roj
- mongole:
- өөх
- nederlande:
- vet ~a makulo: vetvlek. 1. vet, vettig 2. vet
- nepale:
- बोसो
- njanĝe:
- mafuta
- okcidentfrise:
- fet
- panĝabe:
- ਚਰਬੀ
- paŝtue:
- وازګه
- pole:
- 1. tłusty 2. tłusty 3. tłusty 4. wytłuszczony (o czcionce, piśmie) , pogrubiony (o czcionce, piśmie)
- portugale:
- 1. gorduroso 2. gordo 3. rica (adj., terra)
- ruande:
- ibinure
- ruse:
- 1. жирный, жировой, сальный 2. жирный 3. жирный, тучный 4. полужирный шрифт
- samoe:
- gaʻo
- sinde:
- وسا
- sinhale:
- මේදය
- skotgaele:
- reamhar
- slovake:
- tlstý, tučný
- slovene:
- maščobe
- somale:
- baruurta
- ŝone:
- mafuta
- sote:
- mafura a
- sunde:
- gajih
- svahile:
- mafuta
- taĝike:
- фарбеҳ
- taje:
- ไขมัน
- tamile:
- கொழுப்பு
- tatare:
- май
- telugue:
- కొవ్వు
- turke:
- yağlı
- ukraine:
- жиру
- urdue:
- چربی
- uzbeke:
- yog ‘
- vjetname:
- chất béo
- zulue:
- inoni
grasaĵo
- Io grasa: manĝu grasaĵon kaj trinku dolĉaĵon [15]; vi havus pacon ĉe via tablo, plena de grasaĵoj [16].
15.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Neĥemja 8:10
16. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 36:16
16. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 36:16
- germane:
- Fettigkeit, Schlemmerei
- ukraine:
- жирне, скоромне (у знач. ім.)
grasigi
- 1.
- Fari iun grasa: grasigi porkon; la grasigitan ŝafon vi buĉas, sed la ŝafojn vi ne paŝtas [17].
- 2.
- Fari ion grasa, ŝmiri per graso: grasigi paton, ŝuojn, pafiltubon.
- 3.
Sterki: grasigi teron, ĝardenon.
17.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 34:3
- beloruse:
- 1. укормліваць, адкормліваць, выгладжваць 2. тлусьціць, шмальцаваць, мазаць тлучшам 3. угнойваць
- ĉeĥe:
- hnojit, krmit, vykrmit
- france:
- graisser, engraisser (tr.)
- germane:
- 1. mästen 2. fetten 3. düngen
- hispane:
- 1. engordar 2. untar, engrasar 3. abonar
- hungare:
- 1. hízlal 2. bezsíroz, zsírral beken 3. trágyáz
- nederlande:
- 1. vetmesten 2. invetten 3. bemesten
- pole:
- 1. tuczyć 2. natłuszczać, okraszać (dot. pokarmów)
- portugale:
- 1. engordar 2. untar 3. estercar
- ruse:
- 1. откормить 2. смазать жиром 3. удобрять
- slovake:
- mastiť, vykŕmiť
- ukraine:
- відгодовувати, удобрювати
grasiĝi
- Iĝi grasa: la porkoj tre facile grasiĝas; ili manĝos kaj satiĝos kaj grasiĝos [18]; (figure) la akciuloj grasiĝas (riĉiĝas) per altaj dividendoj.
18.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 31:20
- beloruse:
- тлусьцець, гладчэць, сыцець
- france:
- grossir, engraisser (intr.)
- hispane:
- engordar (hacerse gordo), cebarse (intr.)
- hungare:
- hízik
- nederlande:
- vet worden
- pole:
- tyć, utyć, roztyć się, tuczyć się, utuczyć się
- portugale:
- engordar (tornar-se gordo)
- ruse:
- жиреть, тучнеть
- turke:
- şişmanlamak
- ukraine:
- поправлятися, гладшати, погладшати, удобрюватися
grasigaĵo
- beloruse:
- угнаеньне
- france:
- engrais
- hispane:
- estiercol, abono, mantillo
- hungare:
- trágya
- nederlande:
- mest
- portugale:
- esterco, estrume
- ruse:
- удобрение
malgrasa
- 1.
- Havanta malmulte da graso: bovinoj malbelaspektaj kaj malgrasaj [19]; ŝafo malgrasa [20]; longaj, malgrasaj fingroj [21]; malgrasa asketo [22]; Sara estis malsana: malgrasa, pala, ŝiaj grandaj okuloj enfalis [23]; la malgrasaj ĉevaloj kuris tiel, ke el ili iris vaporo [24].
- 2.
Malmulte fruktodona, malbone sterkita: malgrasa grundo; kelke da malgrasaj grenkampoj [25]; ĉevaloj kaj bovoj promenadis kune sur la malgrasa paŝtejo [26].
malriĉa.
19.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 41:4
20. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 34:20
21. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Sovaĝaj cignoj
22. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro I
23. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XVII
24. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro
25. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ib kaj malgranda kristino
26. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Historio el la dunoj
20. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 34:20
21. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Sovaĝaj cignoj
22. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro I
23. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XVII
24. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro
25. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ib kaj malgranda kristino
26. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Historio el la dunoj
- beloruse:
- 1. худы, схуднелы 2. неўрадлівы, бясхлебны
- ĉeĥe:
- hubený
- france:
- maigre, pauvre (en p. d'un sol)
- germane:
- mager, dünn
- hispane:
- 1. magro (adj.), flaco 2. estéril (adj., tierra)
- hungare:
- 1. sovány, szikár 2. sovány
- nederlande:
- arm (mager) 1. mager
- pole:
- 1. chudy, lichy 2. lichy
- portugale:
- 1. magro (adj.) 2. pobre (adj., terra)
- ruse:
- 1. тощий, худой
- slovake:
- chudý
- ukraine:
- пісний, худий
malgrasiĝi
(ntr)
27.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Samuel 13:4
28. Lao She, trad. Wang Chongfang: Kamelo Ŝjangzi, 1988
28. Lao She, trad. Wang Chongfang: Kamelo Ŝjangzi, 1988
- beloruse:
- худнець, мізарнець
- france:
- maigrir
- germane:
- abnehmen
- hispane:
- adelgazar
- ukraine:
- худнути