^*krom^UV

I.

^*krom

(prepozicio)

Plie al, aldone al:

a)

Kongrue kun aliaj, kiel jama, evidenta aŭ memkomprenebla okazo: krom Petro, tie estis ankaŭ ĉiuj miaj fratoj [1]; per pruntedono ofte oni perdas, krom sia havo, ankaŭ la amikon ^Hamlet ; krom la flanko praktika [...] la esperantismo havas ankoraŭ alian flankon [...] idean [2].

Rim.: En tiu senco la uzo de ankaŭ povas evitigi dubon.

b)

(en nea frazo) Kontraste al aliaj, kiel escepto: la esperantaj vortoj, krom kelkaj tre malmultaj, ne estas arbitre elpensitaj; la pioniroj de novaj ideoj renkontas nenion krom mokoj kaj atakoj ^EE ; vi nenion povas fari krom kunbati viajn dentojn [3]; mi diras al vi nenion alian krom plej pura vero ^Z (ol plej puran veron); kiel internacia ne povas esti elektita ia alia lingvo krom arta; la garnizono ne konas ian glavon krom la kuirejan trapikilon; ĉu ne ekzistas alia bono por la homo krom manĝi kaj trinki? [4]. ekskluzive, flankelasi, ol

Rim.: En tiu senco krom estas ĉiam akompanata de nea vorto. Se tio ne eblas, uzu escepte (de), ekskluzive (de).

Rim. 1: Zamenhof atentigas, ke «la vorto „krom“ povas iufoje kaŭzi neprecizecon aŭ malkompreniĝon; sed en tiaj okazoj ni devas eviti la vorton „krom“ kaj uzi anstataŭ ĝi la pli precizajn esprimojn „esceptinte“ aŭ „ne sole, sed ankaŭ“» LR.

Rim. 2: PAG kaj la PIV-oj prezentas „krom“ kiel prepozicion, dum por (ekz-e) anstataŭ ili allasas la rolon konjunkcian: Petro batis Paŭlon anstataŭ Vilhelmon [5]; tute simila estus la frazo krom Vilhelmon Petro batis Paŭlon ^PMEG . Mankas ekzemploj pri Zamenhofa uzo de akuzativo post „krom“; tamen Zamenhof ne hezitis meti post ĝi aliajn semantikajn kazojn, ekz-e dativon k.a.: Kiu alportas oferojn al dioj, krom al la Eternulo sole, tiu estu ekstermita [6]; Ne estos en ĉi tiuj jaroj roso nek pluvo, krom en la okazo, se mi tion diros [7]; sur la tuta tero ne ekzistas Dio krom ĉe Izrael [8]; li sciis pri nenio, krom nur pri la pano, kiun li manĝis [9]. Tial la gramatikoj (PAG, PMEG) agnoskas la eblon de akuzativo post „krom“ (t.e fakte, ĝian konjunkcian rolon), kaj ĝi fakte estas atestita ĉe diversaj aŭtoroj: vi scias, italoj manĝas preskaŭ nenion krom fruktojn kaj glaciaĵon [10]; krom Karlon mi vizitis kinon [11]; vi nenion donis al mi, krom suferojn ^Mary . [Sergio Pokrovskij]

1. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 13. Prepozicioj
2. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Dua Kongreso Esperantista en Genève en la 28a de aŭgusto 1906
3. F. Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La Rabistoj, paĝo 40a
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto 2:24
5. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Respondo 51a, Oficiala Gazeto, IV, 1911, p. 2a.
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 22:20
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 17:1
8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 5:15
9. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 39:6
10. E. Orzeszkowa, trad. K. Bein: Bona sinjorino, 1909
11. H. Seppik: La tuta Esperanto, 1938

afrikanse:

behalwe

albane:

me përjashtim të

amhare:

በስተቀር

angle:

except, apart from

arabe:

إلا

armene:

բացառությամբ

azerbajĝane:

savayı

beloruse:

акрамя, апроч, апрача

bengale:

ছাড়া

birme:

မှတပါး

bosne:

osim

ĉeĥe:

kromě, mimo

ĉine:

以外 [yǐwài], 除外 [chúwài]

dane:

undtagen

estone:

välja arvatud

eŭske:

salbu

filipine:

maliban sa

france:

1.a outre 1.b sauf, à part

galege:

excepto

germane:

1.a außer, neben 1.b außer, mit Ausnahme von

guĝarate:

સિવાય

haitie:

eksepte

haŭse:

sai dai

hinde:

सिवाय

hispane:

1.a además de 1.b excepto, salvo, aparte de

hungare:

kívül, kivételével, mellett (kivételével)

igbe:

ma e wezụga

irlande:

ach amháin

islande:

nema

japane:

ただし

jave:

kajaba

jide:

אַחוץ

jorube:

ayafi

kanare:

ಹೊರತುಪಡಿಸಿ

kartvele:

გარდა

kazaĥe:

қоспағанда

kimre:

ac eithrio

kirgize:

тышкары

kmere:

លើកលែងតែ

koree:

제외

korsike:

francu

kose:

ngaphandle

kroate:

osim

kurde:

bê

latine:

nisi

latve:

izņemot

laŭe:

ຍົກເວັ້ນ

litove:

išskyrus

makedone:

освен

malagase:

afa-tsy

malaje:

1.a selain

malajalame:

ഒഴികെ

malte:

ħlief

maorie:

ki te kahore

marate:

वगळता

monge:

tsuas yog

mongole:

бусад

nederlande:

1.a behalve 1.b dan

njanĝe:

kupatula

okcidentfrise:

útsein

panĝabe:

ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ

paŝtue:

پرته له

pole:

prócz, oprócz, ponadto 1.a oprócz 1.b oprócz

portugale:

fora (além de), além de, exceto

ruande:

usibye

rumane:

în afară de

ruse:

1.a кроме, сверх, вдобавок 1.b кроме, за исключением, не считая

samoe:

vagana

sinde:

کان سواء

sinhale:

හැර

skotgaele:

ach a-mhàin

slovake:

okrem

slovene:

razen

somale:

marka laga reebo

ŝone:

kusiya

sote:

ntle le

sunde:

kajabi

svahile:

ila

taĝike:

ба истиснои

taje:

ยกเว้น

tamile:

தவிர,

tatare:

башка

telugue:

తప్ప

ukraine:

крім

urdue:

سوائے

uzbeke:

tashqari

vjetname:

trừ

zulue:

kuphela

krom ke, krom se, krom tio ke

(konjunkcio)

Esceptante, ne konsiderante tion ke..., tamen aldone...: mi nenion pli postulus, krom ke oni montru al mi sindonecon kaj estimon [12]; li mortis pro koroĉeso; tio signifas nenion, krom tio, ke li vivis kaj nun ne vivas plu [13]; ŝi […] malofte malfermis sian buŝon krom se oni rekte alparolis ŝin [14].

12. N. V. Gogol, trad. L. L. Zamenhof: La Revizoro, Akto dua
13. J. Valano: Ĉu vi kuiras ĉine?, 1976
14. A. Löwenstein: La ŝtona urbo, 1999

beloruse:

акрамя таго, што, апроч таго, што

ĉine:

除非 [chúfēi]

france:

à ceci près que, sauf que

hispane:

excepto que, salvo que

nederlande:

behalve dat

pole:

dodatkowo, prócz tego, oprócz tego że, poza tym

rumane:

pe lângă, cu excepția faptului că, în plus

ruse:

кроме того, что, за исключением того, что, не считая того, что

II.

Vortero kun la senco de krom^1.a:

kroma

Plia: [tio] deĉenigis eksplodon, kiu dissaltigis la supran protektoplaton kun proksimuma pezo de 1000 tunoj […] post kelkaj sekundoj sekvis kroma eksplodo, kiu elĵetis fragmentojn de brulaĵo el la kerno de la reaktoro [15]; 30 kromaj ŝtatoj sankciis la kontrakton.

kroma (metala)

15. Monato, Roberto Pigro: La akcidento de Ĉernobilo 30 jarojn poste

beloruse:

дадатковы

ĉeĥe:

další, přidružený, vedlejší, zbývající, zvláštní

ĉine:

另外 [lìngwài], 附加 [fùjiā], 額外 [éwài], 额外 [éwài]

france:

additionnel, supplémentaire

hispane:

adicional, añadido, suplementario

hungare:

további

japane:

ほかの, 余分の [よぶんの]

nederlande:

overige

pole:

dodatkowy, dalszy, niezamierzony

rumane:

accesoriu, suplimentar, ulterior, nevoit

ruse:

дополнительный

slovake:

pridružený, vedľajší, zvláštny

ukraine:

додатковий

krome

Adverbo signifanta „krom tio“: krome ni ĝoju ankaŭ pro la afliktoj, sciante, ke aflikto faras paciencon [16]; la fumego jam estigis sanproblemojn por la loĝantaro […] krome oni ne povas labori aŭ studi, ĉar la aero estas tiel danĝera, ke neniu povas iri eksteren [17].

16. La Nova Testamento, Romanoj 5:3
17. Monato, Syauqi Ahmad Zulfauzi Stya Lacksana: Kiam finiĝos la fumego?

beloruse:

акрамя таго, дадаткова

ĉeĥe:

kromě toho, nadto, navíc

ĉine:

另外 [lìngwài], 加以 [jiāyǐ], 此外 [cǐwài], 再說 [zàishuō], 再说 [zàishuō], 並且 [bìngqiě], 并且 [bìngqiě], 还有 [háiyǒu], 還有 [háiyǒu], 再则 [zàizé], 再則 [zàizé], 再加上 [zàijiāshàng], 加之 [jiāzhī], 而且 [érqiě], 况且 [kuàngqiě], 況且 [kuàngqiě], 抑且 [yìqiě], 再者 [zàizhě], 同时 [tóngshí], 同時 [tóngshí], 再 [zài]

france:

de plus, en outre

germane:

außerdem

hispane:

aparte, además de, encima (además)

hungare:

ezenkívül, azonkívül, emellett, amellett

japane:

ほかにも, そのうえ, さらに

nederlande:

bovendien

pole:

oprócz tego, prócz tego, na dobitkę

rumane:

în plus, în afară de, pe probleme mai rele

ruse:

кроме того

slovake:

navyše, okrem toho

ukraine:

додатково, крім/опріч того, поза тим

kromaĵo

1.

Aldono, suplemento al memstara tuto: La prezon altigas kromaĵoj (ekz. diversaj insektoj) enfermitaj ene de la sukceno [18].

2.

Aparte tradukita kromprogramo, kiun eblas grefti tra tiucela interfaco en pli grandan aplikaĵon por pligrandigi ties funkciaron: ĉapelisto: kromaĵo por Firefox kiu anstataŭas iksojn per taŭgaj ĉapeloj.

18. Monato, Kaptado de sukceno, №012844

angle:

2. plugin

beloruse:

дадатак

ĉine:

附件 [fùjiàn], 插件 [chājiàn], 附录 [fùlù], 附錄 [fùlù]

france:

1. annexe, appendice 2. plugin, module d'extension, module externe, greffon, plugiciel

hispane:

1. anexo, apéndice, complemento 2. extensión

japane:

その他のもの [そのたのもの], 余分なもの [よぶんなもの], 付属物 [ふぞくぶつ]

pole:

wtyczka

rumane:

fișă, pin

ruse:

1. дополнение, добавка, вставка 2. плагин

ukraine:

1. додаткова річ, додаток

III.

Prefikso samsignifa:

kromfolio

Folio aldonita al libro ktp.: kromfolio de „Juna Esperantisto“ [19].

19. Vikipedio, Austin Richardson

beloruse:

дадатак (да пэрыядычнага выданьня)

ĉeĥe:

příloha

hispane:

hoja suplementaria, anexo

hungare:

pót-, külön- pótlap

japane:

付箋 [ふせん], 補遺 [ほい], 付録 [ふろく]

nederlande:

inlegvel

pole:

kartka dodatkowa, załącznik

rumane:

card suplimentar, anexă

ruse:

вкладка, приложение (к журналу и т.п.)

slovake:

dodatkový list, príloha

ukraine:

вставка (до рукопису), вкладка, додаток

krompersono

Persono apud la precipa rilate iun aferon: posedanto ankaŭ povas prokuracii al krompersono, kiun li tiam mandatigas por la konto [20].

20. Vikipedio, Spezokonto

beloruse:

пабочная асоба

ĉeĥe:

nezúčastněná osoba, vedlejší osoba, vedlejší účastník

hispane:

tercera persona, (un) tercero

hungare:

kívülálló

japane:

第三者 [だいさんしゃ]

nederlande:

buitenstaander

pole:

osoba postronna

rumane:

străin

ruse:

посторонний

slovake:

nepriamy účastník

ukraine:

постороння, незацікавлена особа, третя особа

kromseĝo

Seĝo aldonita al ia regula, kutima nombro, en teatro, aŭlo kc.

beloruse:

дадатковае крэсла

hispane:

asiento añadido

hungare:

pótszék

japane:

補助いす [ほじょいす], 補助席 [ほじょせき]

nederlande:

bijzetstoel

pole:

dostawka

rumane:

pat

ruse:

дополнительный стул (напр. в театре)

ukraine:

відкидний/приставний стілець

kromvirino

Neleĝa kunvivantino, kiun havas viro, krom sia leĝa edzino; konkubino: lia edzino fariĝis kromvirino de iu bankiero ^FK ; li havis dek ok edzinojn kaj sesdek kromvirinojn, kaj li naskigis dudek ok filojn kaj sesdek filinojn [21]. kromedzino

21. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 11:21

beloruse:

падбочніца, каханка, палюбоўніца (жанатага мужчыны)

ĉeĥe:

družka, konkubína, milenka

hispane:

concubina, amante

hungare:

ágyas

japane:

めかけ, 愛人 [あいじん]

nederlande:

bijvrouw

pole:

konkubina, kochanka, utrzymanka, nałożnica

rumane:

concubină, iubită, metresă, iubit

ruse:

наложница, сожительница, другая женщина

slovake:

družka, konkubína, milenka

ukraine:

коханка