^*ton/o

1.

Muzika sono, havanta difinitan altecon: li tamen aŭdis ankoraŭ la tonojn de orgeno [1]; tio estas nur du tonoj, ĉiam bum, bum [2]! sonu plue, vi tonoj de la bela ĉaskorno [3]; nur raŭke sonis la tonoj, kiujn la maljuna viro eligis, poste li mallaŭte kantetis por si mem iun kanton [4]; jen tiu jen alia aŭdis ian strangan tonon, similan al sono de preĝeja sonorilo [5]; mirinda fluto, el ĝi eliris tono, tiel longe tirita, kiel sono de lokomotivo ^Fab3 ; mistono.

a)

Ĉeftono, baza sono de muzika skalo, sur kiu estas fundamentita muzika verko: (figure) doni la tonon (havi la ĉefan voĉon; esti sufiĉe influa por esti obee imitata de ĉiuj, konduki 5) ^PrV .

b)

Altigo, malaltigo aŭ teno de voĉ-alteco dum parolado: afabla, amika, kolera, kortuŝa tono; la amaso […] ĉiun vorton elparolitan per aŭtoritata tono de scianto sankte kredas ^EE ; diri kun protekta tono [6]; per kategoria tono [7]; despota tono eksonis en lia voĉo ^IK ; per kia rajto vi parolas al mi per la tono de superulo [8]? respondis la administranto per tono jesanta kaj samtempe demanda ^Marta ; de tiu momento la tono de nia interparolado iom dolĉiĝis [9]; (figure) la ĉefa tono de la libro estas iom melankolia. frazmelodio, prozodio

2.

Nuanco de koloro: ĉirkaŭe la montoj ricevis belegan verdan tonon [10].

3.

(evitinde) duto¹

Eleganta ĝentileco de bonedukita homo: nur en la ĉefurbo ekzistas ja bon-tono [11]; la vizito en Chautauque apartenas jam al la bona tono ^FK ; longa listo de konsiloj, ŝvebantaj inter alta moralo kaj simpla ordinara bontono [12].

Aŭstruj-devena muzika skolo el la komenco de la 20a jarcento, kiu netonale uzas de la dek du kromatajn tonojn de okto; dodekafonismo: post la elmigrado de Schönberg en Usonon […] la dekdutonismo precipe disvastiĝis en norda Ameriko [13]; la diferencoj inter la dekdutonisma tekniko de Hauer kaj la „komponado per 12 tonoj“ de Schönberg estas gravaj [14].

Malĉefa tono, subtile sentebla nuanco: milda ironio […] estas konstatebla kiel ia subtono en la originalaj prozverkoj de Szilágyi [15].

Ĉiam samsona, samkolora, samaspekta, ne varia, banala, griza, monotona: la silenta, humila, unutona penso de la pala virino ^Marta ; iliaj raportoj estis tede unutonaj [16]; teksaĵoj maldelikataj kaj unutonaj [17]; iu obtuza, unutona bruado [18].

Karaktero de tio, kio havas nur unu tonon, unu koloron, daŭre saman aspekton: unutoneco de la pejzaĝo, la incitanta flaveco de la sablo, la varmego kaj, antaŭ ĉio, la senfina senlimeco ― jen estas la ĉefaj ecoj de la libia dezerto [19]; en la tago de Lakŝmi Puĝa, grupoj da homoj iras dum multaj horoj de domo al domo, kantante „bhaijlo – bhaijlo“ kun ĝoja unutono [20].