¹raci/o ^PV

Kapablo decidi per logika rezonado (kontraste al emocio): ekzistas ia senfine pli granda forto ol lia volo: la ŝtata racio, kiun respektas eĉ la ĉiopova faraono [1]; Beatrico ĝuas sian plenan racion, ĝuste tial ke ŝi estas perfekte logikema, ŝi ne povas intervenigi en siajn juĝojn elementojn, kiuj por ŝi neniam ekzistis [2]; la scienco kaj tekniko faris grandegajn progresojn, la racio tamen ne multe penetris en la cerbojn [3]; la lingvo fariĝas io sankta, io fea, io fabela, io mita ― io, kio situas ekster la kampo de racio [4]; la racio kontraŭas tiujn ĥaosajn sentotrompiĝojn – nenio estas pli trompa, – rediris Ilu-ittia, – ol ampleksa diraĵo, pretendanta la racion [5]; en la sfero de la pura racio la ekzisto de Dio estas nepruvebla [6]. intelekto, prudento, saĝo

1.

(iu) Posedanta la racion: homo estas racia estaĵo, do li devas konsideri la aferojn ne nur laŭ ties rigida realeco, sed li devas strebi pli alten [7]; verŝajne en mia situacio ĉiu racia angla ŝtatano troviĝus en la sama necerteco [8]. klarmensa, prudenta, senpartia, sobra³

2.

(io) Bazita sur la racio, konforma al la racio: tro raciaj kaj tro sciencoplenaj klarigoj [9]; liaj ludoj ricevis nun tute alian karakteron, ili fariĝis pli raciaj [10]; la kreo kaj enkonduko en uzadon de racia lingvo internacia [11]; la principoj de racia gramatiko kaj de internacia vortaro [12]; pensi, detale esplori, t.e. uzi la solajn raciajn rimedojn, oni ne volas [13]; tamen ekzistas racia solvo, kaj ni fine trovos ĝin [14]; se, en raciaj limoj, dubo restas, la ĵurio ne rajtas deklari min kulpa [15]; verŝajne estas ia racia klarigo [16]. logika

Konformeco al racio: [ili] ne toleras inter si la raciecon kaj, […] ili volis trudi la frenezon ankaŭ al mi [17]; penso kaj legendo tro abomena por la racieco aŭ la konscio ^Sol ; simpleco kaj racieco ĉie, kaj aplikebla al ĉiu [18].

1.

Igi konforma al la racio: Bernard Shaw siatempe proponis grandan premion al tiu, kiu raciigos terure nelogikan anglan lingvon [19].

2.

Metode plibonigi kaj pliefikigi: raciigi la laboron, la produktadon; helpe de la Internacia Lingvo eblus konsiderinde raciigi la internacian trafikon [20]; kulpas la ĉefa inĝeniero, raciigon li aranĝas, ĉu multe malaltiĝos la salajro? ^Metrop ; prepare al planata translokiĝo, mi decidis raciigi mian arĥivon [21].

Racionalismo: en 1959 aperis lia (Hundertwasser) „Malŝimiga Manifesto“ kontraŭ la raciismo en la arkitekturo [22]; la zamenhofaj paroloj ŝajnis al la francoj de la 19a jarcento, enradikiĝintaj en la tradicio de senkompromisa raciismo, danĝere emociaj [23].

Ĉia doktrino kontraŭa al raciismo, ne akceptanta racion kiel ĉiam plej altan aŭtoritaton: la raciismo kaj la moderna kontraŭraciismo la racion ĉu senkritike supertaksas, ĉu same senkritike malakceptas [24].