^*nokt/o

1.  ↝

Tiu parto de la diurno, dum kiu la suno estas sub horizonto kaj ne lumas al ni: en la nokto ni vidas la palan lunon kaj la belajn stelojn [1]; la nokto estis tiel malluma, ke ni nenion povis vidi eĉ antaŭ nia nazo [2]; post la nokto venas mateno ^EE ; dek horojn en la tago ŝi kudradis, naŭ horojn en la nokto ŝi skribadis, unu horon ŝi pasigadis en interparolado kun la infano, kvar horojn ŝi dormadis ^Marta ; Dio nomis la lumon Tago, kaj la mallumon Li nomis Nokto [3]; estis pluvo sur la tero dum kvardek tagoj kaj kvardek noktoj [4]; la nokto proksimiĝis [5]; la nokto estis luma, ĉar leviĝis la luno [6]; senluna nokto [7]; regas ankoraŭ nokto sen luno, la mondo dormas [8]; post la mezo de la nokto [9]; la tutan nokton li ne povis dormi [10]; pasis la nokto [11]; la nokto jam finiĝas, kaj la tago alproksimiĝas [12]; ili trinkis ĝis malfrue en la nokto [13]; li nur pasigos tie tri noktojn [14]; surprizis min ĉi tie la nokto [15]; falis (komenciĝis) la nokto [16]; la apero de la nokto ^Hamlet ; kiam nokto vualas, ĉiuj koloroj egalas ^PrV ; Mil kaj unu noktoj ‐ la fama kolekto de arabaj fabeloj [17]; Bonan nokton al vi, sinjoro ^IK ; en nokto Kristonaska, ^Hamlet ; la tago de la somera tagnoktegaleco [18]; noktoĉapo [19]; nokton post nokto [li] laboradis sub la lampo pacience ^VivZam .

2.

(figure) Mallumo materia aŭ spirita: la nokto de la tombo; blindeco estas senfina nokto; nokto fariĝis en ŝia koro ^IK ; transe de l’ nokto eterna (post la morto) ^Ifigenio ; la nokto de la morto [20].

Dum nokto: iri tage kaj nokte [21]; mi timus hodiaŭ nokte dormi sola [22]; leviĝis kontraŭ min la loĝantoj de Gibea, kaj ĉirkaŭis pro mi la domon nokte [23]; mi leviĝis nokte [24]; post la dekunua horo nokte [25]; oni invitas vin por hodiaŭ nokte [26]; li vivis gaje, li iradis ĉiunokte al maskobaloj [27]; ŝi ĝuis trankvilon nek tage, nek nokte [28]; antaŭ ili tage kaj nokte brulas seninterrompe dekoj kaj centoj da multekostaj lampionoj [29]; (figure) brilplenaj bildoj sur nokte malluma fono [30]; noktenigra densa kurteno [31].

1.

(sensubjekta)
Esti tempo de nokto.

2.  ↝

(arkaismo) Tranokti: en la vojo fariĝis nokto, kaj ili restis sur la kampo nokti [32]; la komercistoj kaj vendistoj de ĉiaspeca vendeblaĵo noktis ekstere de Jerusalem [33]; ne noktis fremdulo sur la strato [34]; ĉu bubalo volos servi al vi, ĉu ĝi volos nokti ĉe via manĝujo? [35]

(sensubjekta)
Ekesti nokto: noktiĝis, ŝi ekvidis malgrandan dometon kaj eniris por ripozi [36]; jam noktiĝis, la bela florĝardeno ŝajnis nun griza ^IK ; ĉe la noktiĝo.

(ntr)

Pasigi la nokton, loĝi dum nokto: tranokti en hotelo, sub tendo; ili venis en la tendaron kaj tranoktis en la tendaro [37]; ili manĝis kaj trinkis kaj tranoktis tie [38]; li perdis la vojon, kaj petis la permeson tranokti ĉe li [39]; mia amiko kaj mi tranoktis en hamakoj, ligitaj inter arbotrunkoj [40]; tranokti en polica arestejo [41].

Diurno: kun ili mi eniros Labirinton en tagnokto antaŭ la atako [42]; la kvarpiedulo estis ŝlosita sen nutraĵo kaj akvo dum 17 tagnoktoj kaj tamen restis viva [43]; tri tagnoktojn oni bezonis, ĝis finfine la aviadilon oni trovis [44]; la batalo daŭris ankoraŭ du tagonoktojn [45].

La mezo inter sunsubiro kaj sunleviĝo, je la nula (dudek kvara) horo: Ŝimŝon kuŝis ĝis noktomezo, je noktomezo li leviĝis [46]; la horloĝo sonis noktomezon [47]; ne estas ankoraŭ noktomezo, respondis la knabino, sed jam pasis la dek unua horo [48]; je noktomezo oni okazigis artfajraĵon, kia ĝi […] estis ankoraŭ neniam vidita [49].