¹kanal/o ^JED

1.

Artefarita, plejofte subĉiela akvovojo:

a)

Arta akvovojo uzata por navigado kaj transportado: konstrui, elfosi kanalon; elĉerpiĝos kaj sekiĝos la kanaloj de Egiptujo [1]; en la kanalo kuŝis la ŝipoj, englaciigitaj, forlasitaj de la ŝipanaro [2]; ĉu vi aŭdis ion [...] pri la kanalo, kunigonta Mediteraneon kun Ruĝa maro? [3]; Suez-a Kanalo.

b)

Arta akvovojo uzata kiel kondukilo de pura aŭ malpura akvo: li metis la skrapitajn bastonojn antaŭ la ŝafoj en la akvotrinkigajn kanalojn, al kiuj la ŝafoj venadis por trinki [4]; urbaj kanaloj por malpuraĵoj ^VdE .

2.

^PIV1 Tradicia nomo de iuj markoloj: la kanalo de Mozambiko; la Kanalo (t.e. Maniko); tra la kanala tunelo (tra la tunelo sub Maniko) oni veturas [de Anglujo] al Francujo [5].

3.

Organa tubo: la infano havas brulumon de la spira kanalo, tiel nomatan bronkiton ^Marta ; sindromo de la karpa kanalo; buŝkanalo (formita de la malfermita buŝo kaj ĝin sekvanta spirkanalo).

4.

Komunika vojo, ekz. gazeto, radio- aŭ televidstacia frekvenco: konigi sian opinion per la kanalo de la revuo; ŝildo tiutage indikis, en kiu kanalo oni povas aŭskulti kiun lingvon [6]; ĉefaj televidkanaloj plenas je ŝtata propagando [7].

5.

Aparataro realiganta sendependajn datumtransmetojn de sendilo al ricevilo per fizika lineo (unu lineo povas priservi multajn kanalojn): unudirekta kanalo; ambaŭdirekta kanalo.

Rim.: Unuopa kanalo estas ordinare realigita per difinita frekvenco (frekvencbendo) de la informportanta signalo, t.e. frekvenco de elektraj ondoj en drato, lumkoloro en vitrofibro, elektromagnetonda frekvenco ĉe radia transsendo.

^PIV1

1.

Transformi riveron en kanalon, fortikigante la bordojn, rektigante la fluon ktp.: la reĝo sendis al Rennes militan inĝenieron [kiu] projektis kanaligi la riveron Vilaine [8]. kanalizi

2.

(figure) Enkanaligi ²: la Partio de la Laboristoj (PT) daŭre politike kanaligas la grandan socian forton akumulitan de la maldekstro dum dudek jaroj [9]; la Ministerio de Kulturo […] klopodos kanaligi kaj ordigi la iniciatojn pri tiu arto [10]; eblas kanaligi la reklamojn, kaj la produktojn al la taŭgaj klientoj [11].

1.

(fluaĵojn) Konduki ilin en kanalon.

2.

(figure) (fortojn, emociojn, dezirojn ks) Ilin arigi, disciplini, organizi, kontroli: la ĉina registaro pli kaj pli malfacile enkanaligas la naciisman senton de popolo tre deziranta vidi Japanion venkota (en piedpilka matĉo) [12]. kanaligi ²

Rim.: Oni ĉi-sence ne uzu "kanalizi".

^PIV1 Tuto de la organoj, tra kiuj iras la nutraĵoj en la korpo: [anuso estas] malfermaĵo, kiu troviĝas ĉe la fino de la nutrokanalo ^OA9 ; blankvanga gibono en Ĉinio estas tre sentema al malsanoj, precipe malsanoj de spir- kaj nutrokanaloj, kaj tio kaŭzas aborton [13].

Neprofunda deklivaĵo farita sur strato, funkcianta kiel defluilo por pluvakvo: vivo estas la ektrovo de monereto en la stratkanaleto [14].