^*ĝem/i

(ntr)

1.

(iu) Esprimi malfeliĉan senton per plendaj, neparolaj voĉsonoj: la vundito mallaŭte ĝemis; suprenrigardinte al la ĉielo, li ĝemis [1]; ili ĝemis pro siaj turmentantoj [2]; kiam regas malvirtulo, la popolo ĝemas [3]; ĝemplori [4]; ĉiuj ĝemkrias, konsumiĝas per plorado [5]; najbaro ne ĝemas, kiam boto nin premas ^PrV .

2.

(figure) (io) Aŭdigi plendan delikatan bruon, similan al ĝemo: ĝemis la arbeto [6]; ĝi knaris kaj ĝemis tiom laŭte, ke certe tio estis aŭdebla ankoraŭ en la pli supraj etaĝoj [7]. murmuri ¹

Neparola voĉsono esprimanta malfeliĉon, doloron: aŭdi la ĝemon de malliberulo [8]; li forlasos min – ripetis Sara kun ĝemo [9]; aŭdiĝis en la nokto korŝirantaj ĝemoj; (figure) ĝemo de la melankolia pluvo tra la folioj.

Ploristino: Amaranta […] aŭskultis la ploradon de Úrsula, […] la ŝrikojn de la ĝemistinoj [10].

(ntr)

1.

Mallonge ĝemi: tamen ŝi ne ekploris, ne ekkriis, eĉ ne ekĝemis ^Marta ; la virineto de maro ekĝemis kaj rigardis malĝoje sian fiŝan voston [11]; ekĝemis la malgranda Niko, vidante, kiel la tuta manĝaĵo malaperas [12].

2.

Suspiri: li apogis la kapon al la kadro de la fenestro kaj profunde ekĝemis [13].

Ĝemi pro korpa doloro: la malsana patro dolorĝemas en la lito ^Marta .

(ntr)

Plori aŭdigante spasman bruon de gorĝo, pro grava doloro fizika aŭ morala: konsternitaj estas la plugistoj, plorĝemas la vinberkultivistoj […] pro la pereo de la rikolto [14]; la kripluloj ekstere plorĝemadis eĉ dum la dormado [15]; kun retenata plorĝemado ili foriris [16]; kriante, plorĝemante kiel armeo da senesperaj spiritoj [17].

Suspiri: ha! sopirĝemis sinjorino Szwejc, — oni ne devas havi tro multe da konfido al si mem ^Marta .