tradukoj: be bg br ca cs de en es fr hu nl ru sk

^*pez/i ^PV

^*pezi

1.

Fari, pro la altiro de la tero, konstantan premon sur subtenantan objekton, aŭ konstantan tiron sur pendigantan objekton: la libro pezas duonon da kilogramo^B; ĉiu hajlero pezis pli ol 50 gramojn^Z.

2.

Sentigi al iu tian premon aŭ tiron: sur ĉeval' de najbaro la ŝarĝo ne pezas ^PrV; tiuj vualoj pezas sur min; (figure) homo, kies vorto pezas (havas influon); (figure) mia mano pezos sur iliaj ŝultroj; (figure) tio pezas sur mia koro; (figure) pezas sur la lando ĝia krimeco^Z; (figure) malĝojiga sorto pezas sur ili.

^*pezo

1.

Forto rezultanta de la tera altiro, per kiu la korpoj pezas: fali sub pezo; la pezo, kiun povas elteni ponto; malgranda pezo, sed granda prezo ^PrV; (figure) kurbiĝi sub la pezo de la jaroj; (figure) ni portas la pezon de ilia potenco [1].

2.

Mezuro de tiu forto rilate al konvencia unuo: la internacia unuo de la pezo estas la kilogramo^B; kioma estas la pezo de tiu sako?.

peza

1.

Havanta ian pezon..

2.

a)

Havanta grandan pezon: peza kiel plumbo; peza (malfacila, mallerta) paŝado; oro estas pli peza ol fero, pli malpeza ol aero ^PrV; peza atmosfero, vetero. ŝarĝa

b)

(figure) Grava, peniga, teda: peza kolero^Z; vi sentigis al via popolo pezan sorton^Z; tio peze kuŝas sur mia konscienco^Z; ilia salajro peze ŝarĝis la budĝeton de la monarĥio^B.

multepeza

pezigi

Igi ion peza ²: la pluvo pezigis la velojn; (figure) tiuj adjektivoj pezigas la frazon; (figure) tiu ĉi sciigo pezigos la korojn^Z.

peziĝi

Iĝi peza, malfacila: li trovis ilin dormantaj, ĉar iliaj okuloj peziĝis [2].

pezilo

Maso ordinare metala servanta kiel pezunuo: pezilo de du kilogramoj; pezilŝtonoj [3].

egalpezo

Stabileco de io, kiun egalaj kontraŭaj pezoj tiras al diversaj flankoj: sub la influo de diversaj aŭditaj opinioj, ili perdis la egalpezon^Z; iom post iom Ramzes retrovis la egalpezon [4]. ekvilibro

kontraŭpezo

Peza objekto, destinita por kontraŭi la efikon de alia forto kaj tiamaniere krei ekvilibron, stabiligi: kontraŭpezo de levmaŝino; lifto kun kontraŭpezo ^PIV1; (figure) ŝi povis vidi en li nur kontraŭpezon kontraŭ la influo, kiun ŝi esperis efikigi [5].

kontraŭpezi

Agi kiel kontraŭpezo. ekvilibrigi, kompensi

laŭpeze

Kalkulante la pezon: vian manĝaĵon [...] uzu laŭpeze, po dudek sikloj ĉiutage [6].

malpeza

Malmulte peza: malpeza sako, ŝarĝo, paŝado; ĝi estas tiel malpeza, kiel araneaĵo [7]!. facila

malpezigi, senpezigi

Igi malpli peza, senigi je premaĵo aŭ balasto: ili malpezigis la ŝipon, elĵetante la tritikon en la maron [8]; senpezigita kaj feliĉe tuŝita koro ^Marta.

malpeziĝi, senpeziĝi

Iĝi malpli peza.

a)

Iĝi korpe malpli peza, malpli premiĝanta malsupren: la ŝalupo malpeziĝos, kaj ne dronos [9].

b)

Iĝi anime malpli peza, malpli teda, malpli malagrabla: iliaj koroj maljunaj malpeziĝis [10].

malpeziĝo, senpeziĝo

Malgrandigo de sia pezo; trankviliĝo pro forigo de zorgo, minaco, malagrablaĵo: virino eliĝis, kaleŝo senpeziĝis ^PrV; kun sento de intensa senpeziĝo, mi vidis nun ke la afero estos multe malpli humiliga ol mi atendis [11]; Pujols faris geston de profunda malpeziĝo kaj diris: - Kia trankvilo! [12].

multepeza

peza² la vagonaro, kiun mi devis konduki, estis longa, multepeza kaj konsistis preskaŭ nur el personvagonoj [13]; (figure) kelkaj skribas senerare, sed per multepeza malagrabla stilo^Z; (figure) la multepezecon kaj malgraciecon de la lingvo mi alskribis al tio, ke mi ankoraŭ ne sufiĉe bone ĝin posedas^Z.

superpezi

Pli pezi, pli gravi, venki: la kompatinda virino pensis [...], ke la eta nuna momento iros sur la pesilon kontraŭ la tuta pasinteco kaj superpezos ĝin ^Marta.

superpezo, plipezo

Tio, kio superpasas la norman, normalan, komparatan pezon. balasto

      La unua ekz-o metas problemon. En la diskutgrupo
      okazis diskuto, kiel plibonigi la artikolon.
      [MB]