*lun/o UV
*luno
- 1.
- Astro, kiu estas satelito de la Tero kaj rondiras ĉirkaŭ ĝi: la kvar fazoj de la luno estas: novluno, kreska luno, plenluno, malkreska luno; lunkvarono; levinte viajn okulojn al la ĉielo kaj vidinte la sunon kaj la lunon kaj la stelojn [1]; ŝi aspektas […] bela kiel la luno [2]; la luno fariĝos sanga [3]; la tuta luno fariĝis kiel sango [4]; la luno estis grandega nokta lampo, alte supre en la blua aero [5]; la luno ne aŭskultas, kiam hundo ĝin insultas PrV ; se forestas la suno, sufiĉas la luno PrV ; la luno influas la tajdojn, tirante akvon trans oceanojn [6]; la luno ĉirkaŭiras la mondon en daŭro de 25 horoj [7]; prezidanto Bush favoris usonan lunprogramon, tiel ke spacorganizaĵo NASA devis duonigi sian buĝeton por ISS [8].
- 2.
- Natura satelito de planedo: la lunoj de Jupitero; [la] interplaneda sondilo Huygens […] surluniĝis sur Titano, la plej granda el la multaj lunoj de Saturno [9].
1.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 4:19
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Alta kanto 6:10
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Joel 2:31
4. La Nova Testamento, Apokalipso 6:12
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Vojkamarado
6. Will Green: La luna ludo, Monato, 2000/04, p. 34
7. Will Green: La luna ludo, Monato, 2000/04, p. 34
8. Stefan Maul: Politika sukceso, scienca fiasko, Monato, 2009/01, p. 7
9. Eskil Svane: Ankoraŭ pri EDE, Monato, 2005/03, p. 6
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Alta kanto 6:10
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Joel 2:31
4. La Nova Testamento, Apokalipso 6:12
5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Vojkamarado
6. Will Green: La luna ludo, Monato, 2000/04, p. 34
7. Will Green: La luna ludo, Monato, 2000/04, p. 34
8. Stefan Maul: Politika sukceso, scienca fiasko, Monato, 2009/01, p. 7
9. Eskil Svane: Ankoraŭ pri EDE, Monato, 2005/03, p. 6
- afrikanse:
- maan
- albane:
- moon
- amhare:
- ጨረቃ
- angle:
- 1. Moon 2. moon
- arabe:
- ضوء القمر
- armene:
- լուսին
- beloruse:
- 1. Месяц 2. месяц, спадарожнік
- bengale:
- চাঁদ
- birme:
- လ
- bretone:
- 1. loar 2. loarenn
- bulgare:
- луна
- ĉeĥe:
- luna, měsíc
- ĉine:
- 1. 月 [yuè], 月亮 [yuèliang], 月球 [yuèqiú]
- dane:
- månen
- estone:
- kuu
- eŭske:
- ilargia
- filipine:
- gumala
- france:
- lune
- galege:
- lúa
- germane:
- Mond
- guĝarate:
- ચંદ્ર
- haitie:
- lalin
- hebree:
- ירח 1. לבנה
- hinde:
- चांद
- hispane:
- 1. Luna 2. luna
- hungare:
- 1. Hold 2. hold
- ide:
- luno
- igbe:
- ọnwa
- indonezie:
- bulan
- interlingvae:
- luna
- irlande:
- gealach
- islande:
- tunglið
- itale:
- 1. Luna ~kvarono: quarto di Luna. 2. satellite naturale, luna (nome comune)
- japane:
- 1. 月 [つき]
- jave:
- rembulan
- jide:
- לעוואָנע
- jorube:
- oṣupa
- kanare:
- ಚಂದ್ರ
- kartvele:
- მთვარის
- kazaĥe:
- ай
- kimre:
- lleuad
- kirgize:
- ай
- kmere:
- ព្រះច័ន្ទ
- koree:
- 달
- korsike:
- luna
- kose:
- inyanga
- kroate:
- mjesec
- kurde:
- hêv
- latine:
- lunam
- latve:
- pavadonis
- laŭe:
- ວົງເດືອນ
- litove:
- mėnulis
- loĵbane:
- lunra
- makedone:
- месечината
- malagase:
- volana
- malaje:
- bulan
- malajalame:
- ചന്ദ്രൻ
- malte:
- qamar
- maorie:
- marama
- marate:
- चंद्र
- monge:
- hli
- mongole:
- сар
- nederlande:
- maan ~kvarono: kwartier (v. maan).
- nepale:
- चन्द्र
- njanĝe:
- mwezi
- okcidentfrise:
- moanne
- panĝabe:
- ਚੰਦ
- paŝtue:
- سپوږمۍ
- pole:
- 1. księżyc, miesiąc (przest.) fazoj de la ~o: fazy księżyca, kwadry księżyca. 2. księżyc, satelita
- portugale:
- lua
- ruande:
- ukwezi
- ruse:
- 1. Луна 2. луна, спутник
- samoe:
- masina
- sinde:
- چنڊ
- sinhale:
- සඳ
- skotgaele:
- ghealach
- slovake:
- luna, mesiac 1. Mesiac 2. mesiac (nebeské teleso)
- slovene:
- mesec
- somale:
- dayaxuna
- ŝone:
- mwedzi
- sote:
- khoeli
- sunde:
- bulan
- svahile:
- mwezi
- svede:
- måne
- taĝike:
- моҳ
- taje:
- ดวงจันทร์
- tamile:
- நிலவு
- tatare:
- ай
- telugue:
- చంద్రుడు
- tibete:
- ཟླ་བ་
- tokipone:
- mun
- ukraine:
- місяць
- urdue:
- چاند
- uzbeke:
- oy
- vjetname:
- mặt trăng
- volapuke:
- mun
- zulue:
- inyanga
luna
- Rilata al luno: luna nokto [10]; luna lumo, en kiu disfluis nigraj ombroj [11]; lunaj radioj, penetrantaj tra la fenestro Marta ; la ĉinoj festas novjaron laŭ la malnova luna kalendaro [12]; haŭto luna [13].
10.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
11. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro VI
12. Yamasaki Seikô: Ĉu vere kristana erao?, Monato, 2000/04, p. 17
13. Alejandro Cossavella: Poemoj de Alejandro Cossavella, Monato, 2006/04, p. 22
11. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro VI
12. Yamasaki Seikô: Ĉu vere kristana erao?, Monato, 2000/04, p. 17
13. Alejandro Cossavella: Poemoj de Alejandro Cossavella, Monato, 2006/04, p. 22
- angle:
- lunar, moonly
- beloruse:
- месячны, месяцовы
- bretone:
- -loar
- ĉeĥe:
- lunární, měsíční
- france:
- lunaire
- germane:
- Mond-, lunar
- hebree:
- ירחי
- hispane:
- lunar
- hungare:
- hold-
- ide:
- lunala
- indonezie:
- lunar
- itale:
- lunare, selenico, selenitico
- japane:
- 月の [げつの]
- nederlande:
- maan-
- pole:
- księżycowy
- portugale:
- lunar
- ruse:
- лунный
- slovake:
- mesačný
- svede:
- mån-
- tokipone:
- mun
- ukraine:
- місячний
- volapuke:
- munik
duonluno
- Formo de la luno, kiam videblas proksimume de kvarono ĝis duono de ĝia surfaco: duonluno leviĝos super la horizonton nur post unu aŭ du horoj [14]; la sanktaj signoj de kruco kaj duonluno [15]. lunarko
14.
H. A. Luyken: Pro Iŝtar, ĉapitro 12a
15. Franz-Georg Rössler: Jesuo fuĝas en Egiption, kiel ankaŭ aliaj nun fuĝas, Monato, 2015/12, p. 26
15. Franz-Georg Rössler: Jesuo fuĝas en Egiption, kiel ankaŭ aliaj nun fuĝas, Monato, 2015/12, p. 26
- beloruse:
- паўмесяц
- ĉeĥe:
- půlměsíc
- ĉine:
- 半月 [bànyuè], 弦 [xuán], 弦月 [xiányuè], 絃 [xuán], 半月形 [bànyuèxíng]
- france:
- demi-lune
- germane:
- Halbmond
- itale:
- mezzaluna
- japane:
- 半月 [はんげつ], 小づめ [しょうづめ], 半月堡 [はんげつ・ほう]
- nederlande:
- halve maan
- slovake:
- polmesiac
- svede:
- halvmåne
- ukraine:
- півмісяць, равелін, білий півмісяць на нігті
kreska luno, kreskanta luno
-
Fazo kaj aspekto de la luno,
kiam ĝia luma parto de tago al tago grandiĝas:
sikula flago estas blua kun okradia suno […] kaj
kreskanta luno
[16].
krescentoRim.: La ĝiba parto vidiĝas tiam dekstra en la norda duonglobo de la tero, maldekstra en la suda duonglobo.
16.
O. Arnošt Fischer, G. Stier:
En sikula lando, 2014
- beloruse:
- маладзік (першая квадра месяца)
- ĉine:
- 月牙 [yuèyá], 盈月 [yíngyuè], 朏 [fěi]
- france:
- lune croissante
- germane:
- zunehmender Mond
- japane:
- 上弦の月 [じょうげんのつき]
- nederlande:
- wassende maan
malkreska luno, malkreskanta luno
-
Fazo kaj aspekto de la luno,
kiam ĝia luma parto de tago al tago malgrandiĝas:
la malkreskanta luno malaperis malantaŭ la nuboj, kaj estis malfacile vidi la
vojon
[17];
venis la malkreska luno flava-vanga
[18].
Rim.: La ĝiba parto vidiĝas tiam maldekstra en la norda duonglobo de la tero, dekstra en la suda duonglobo.
17.
Albisturo Kvinke: Tenebro, Monato, 2006/04, p. 25
18. S. Petőfi, trad. K. Kalocsay: Johano la brava, 1984
18. S. Petőfi, trad. K. Kalocsay: Johano la brava, 1984
- beloruse:
- сход (квадра месяца)
- ĉine:
- 残月 [cányuè], 殘月 [cányuè], 下弦月 [xiàxiányuè]
- france:
- lune décroissante
- germane:
- abnehmender Mond
- japane:
- 下弦の月 [かげんのつき]
- nederlande:
- afnemende maan
mielluno
(frazaĵo)
- Mielmonato: „en bonaj familioj la novaj geedzoj ne pasigas la unuan nokton sub la kontrolo de la najbaroj, kaj“ – tion ŝi aldonis pli faciltone – „tial oni ja inventis la miellunan vojaĝon“ [19].
- angle:
- honeymoon
- beloruse:
- мядовы месяц
- bulgare:
- меден месец
- ĉine:
- 蜜月 [mìyuè], 蜜月假期 [mìyuèjiàqī]
- france:
- lune de miel
- germane:
- Flitterwochen
- indonezie:
- bulan madu
- itale:
- luna di miele
- nederlande:
- wittebroodsweken
- svede:
- smekmånad
novluno, nova luno, malplena luno
- Fazo, aspekto de la luno, fine de ciklo, komence de nova ciklo, kiam videblas ankoraŭ eta parto de ĝia surfaco aŭ tute nenio: la novluno staris sur la ĉielo [20]; novluna nokto [21]; li forĵetis ĉion kontraŭ kelkaj gutaĉoj da vino, kiuj estos for antaŭ la venonta novluno [22]; arĝenta sonĝoherbaro / kovras la malplenan lunon [23].
20.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Kolo de botelo
21. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
22. A. Löwenstein: La ŝtona urbo, 1999
23. F. García Lorca, trad. A. Alonso Nuñez: Al la urbo Santiago, Kajeroj el la Sudo, 1992 (14)
21. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
22. A. Löwenstein: La ŝtona urbo, 1999
23. F. García Lorca, trad. A. Alonso Nuñez: Al la urbo Santiago, Kajeroj el la Sudo, 1992 (14)
- beloruse:
- маладзік (новы месяц)
- ĉeĥe:
- nov, novoluní, nový měsíc
- ĉine:
- 朔 [shuò], 新月 [xīnyuè], 月缺 [yuèquē]
- france:
- nouvelle lune
- germane:
- Neumond
- indonezie:
- bulan baru
- itale:
- luna nuova
- japane:
- 新月 [しんげつ]
- nederlande:
- nieuwe maan
- okcidentfrise:
- nijmoanne
- slovake:
- nov, nový mesiac
- svede:
- nymåne
- ukraine:
- молодик, новий/молодий місяць
plenluno, plena luno
- Fazo, aspekto de la luno, kiam videblas la plena disko de ĝia surfaco: muziku per korno en novmonato, je la plenluno, en la tago de nia festo [24]; li revenos hejmen je la plenluno [25]; la plenluno disvastigis lumon preskaŭ tagan [26]; la plenluno leviĝis, ronda kaj granda, klara kaj bela en la blua aero [27]; la plena luno havas grandan influon ankaŭ al ni [28].
24.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 81:3
25. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 7:20
26. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
27. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Neĝulo
28. Júlia Sigmond: La mistera nokto, Monato, 2009/11, p. 24
25. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 7:20
26. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Supo el kolbasaj bastonetoj
27. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Neĝulo
28. Júlia Sigmond: La mistera nokto, Monato, 2009/11, p. 24
- beloruse:
- поўня
- ĉeĥe:
- úplněk
- ĉine:
- 月圆 [yuèyuán], 月圓 [yuèyuán], 望月 [wàngyuè], 满月 [mǎnyuè], 滿月 [mǎnyuè], 望日 [wàngrì], 望 [wàng], 朢 [wàng], 圆月 [yuányuè], 圓月 [yuányuè], 朢 [wàng], 明月 [míngyuè]
- france:
- pleine lune
- germane:
- Vollmond
- indonezie:
- bulan purnama
- itale:
- luna piena, plenilunio
- japane:
- 満月 [まんげつ]
- nederlande:
- volle maan
- pole:
- nów
- slovake:
- plný mesiac, spln (Mesiaca)
- svede:
- fullmåne
- ukraine:
- повний місяць, повня, місяць у повні
- volapuke:
- fulamun
lundaŭro, lunperiodo
- beloruse:
- месяцавы месяц
- bretone:
- loariad
- ĉeĥe:
- měsíční fáze
- france:
- lunaison
- germane:
- Lunation, Mondzyklus
- hungare:
- holdhónap, lunáció
- itale:
- lunazione
- nederlande:
- maanmaand
- pole:
- miesiąc księżycowy, lunacja
- ruse:
- лунный месяц
- slovake:
- fáza mesiaca
- ukraine:
- місячний місяць, синодичний місяць