^*ĉu

(konjunkcio)

Estas vere aŭ ne, ke...? (en rekta aŭ nerekta demando, kiam neniu alia demanda vorto estas en la frazo, kaj nur por montri ian dubon): ĉu vi venos? ĉu (estas) vere? ĉu ne (estas vere)? respondu al mi, ĉu vi efektive komprenis kion mi skribis ^UL ; mi ne scias, ĉu mi sekvos lin aŭ ne [1]; mi ne intencas demandi la doktoron, ĉu li konsentas, ĉar li ja ne donus ŝin al mi ^BdV ; anstataŭ analizi, ĉu mi bone kreis la vortaron kaj ĉu oni ne povus fari ĝin ankoraŭ pli komprenebla […], ili diris, ke la vortaro devas esti […] prenita mikse el ĉiuj lingvoj de l’ mondo ^DL ; se vi volas scii, ĉu vi bone decidis tiun demandon, turnu vin ne al mi ^ADL .

a)

Demandanta pri respondo (opinio, decido ktp) jesa aŭ nea: mi en la somero faros veturon, ĉu vi volas min akompani ^DL ? (evitinde) diru, ĉu li ne estas hejme ^FK ?

b)

Prezentante alternativon por eventuala decido, ne nepre respondendan per jes aŭ ne: estu sinceraj kontraŭ mi, ĉu oni invitis vin aŭ ne? ^Hamlet ; ĉu ĝi estis trompo de okuloj aŭ ĉu mi [ĝin] vidis tute klare ^VojaĝImp ; ĉu li estas plej pura idealisto aŭ plej profitama egoisto [2]; ĉu […] signoj hieroglifaj aŭ nombraj aŭ signoj de sonoj ^FK .

c)

Esprimanta dubon aŭ nescion: mi scias, ke ŝi estas feliĉa, sed mi ne scias, ĉu li estas feliĉa; ni ofte ne scias, ĉu ĝi signifas „io, kio faras“ aŭ „io, kio estas farata“ [3]; mi ne scias […], ĉu mi trafos en tia interspaco ^FK .

d)

(post aserto) Demandanta pri konfirmo, konsento aŭ kontraŭo: varmega tago, ĉu ne [4]? vi iros al la popola parko vespere, ĉu ne ^Tor ? vi pensas, ke ni estas netaŭguloj, ĉu ^KrM ?

e)

Informanta, ke elekto inter du alternativoj dependas (aŭ ne dependas) de iu cirkonstanco: post „sidiĝi“ ni povas egale bone uzi la akuzativon kaj la nominativon, depende de tio, ĉu ni volas esprimi movon aŭ komencon de nova stato [5]; [ĉiu] sufikso […] ĉiam konservas egalan signifon, tute egale, ĉu ĝi estos uzata en la fino […] de alia vorto aŭ memstare ^FK .

Rim.: Z atentigas, ke „la vorton ‚ĉu‘ ni devas, kiom eble, uzadi nur en senco demanda […]. Ni povas ĝin uzi ankaŭ en la senco de necerteco, aŭ de dubo, aŭ en aliaj similaj sencoj, kiam ni ne havas pli bonan vorton (kiel en via ekzemplo: ĉu pro timo, ĉu pro fiereco, li nenion respondis), sed mi neniam konsilus uzi ĝin tute senbezone anstataŭ ‚jen‘, ‚aŭ‘ ktp.“ LR

Eble tiel, eble alie, oni ne scias aŭ tio ne gravas: ĉu pro timo, ĉu pro fiereco li nenion respondis [6]; ĉu mi post tio ankoraŭ vivos, ĉu mi mortos, ĉu mi konservos la forton de mia korpo kaj animo, ĉu mi ĝin perdos, – […] dependas de l’ sorto ^DL ; ĉu li koleras, ĉu li ridas, li ne havas trankvilon [7]; ties animo ekstermiĝos, ĉu li estas fremdulo, ĉu li estas indiĝeno [8]. aŭ... aŭ..., jen... jen...