mut/a

^*muta

1.: (iu) Ne posedanta la parolkapablon: kial vi ne respondas al mi? ĉu vi estas surda aŭ muta [1]? homo muta […] tute certe ne povas esti oratoro ^Ret; [ili] longe silente rigardas la mutan ŝtonon, sub kiu kuŝas ilia filo ^PatrojFiloj.
2.: (iu) Ne povanta aŭ ne volanta dum momento paroli pro emocio aŭ pro alia kaŭzo: muta de ravo ^QuV; la juna virino aŭskultis, muta pro miro ^ChL; la ĝojo kaj surprizo faris lin muta [2]; muta kaj senmova, kun malĝoja fajro en la okuloj ^Marta; ili mutaj kaj sensentaj eliris ^Marta; aliaj ĉiuj voĉoj restas mutaj ^Ifigenio!
3.: (io) Okazanta senparole: per mutaj rigardoj ŝi dankis pro la bonkora prizorgado ^RBa; la flegistino divenis lian mutan demandon ^ChL; ŝajnas, ke ĝi esprimas iun mutan riproĉon, mutan petegon ^Metrop; nek unu vorto de la saluto kaj amo! [nur] muta indiferento ^Metrop; trompite de tiu sintenado, la komandanto akceptis kiel mutan jeson tion, kio estis nur pensforestado ^KPr.

1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 20
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ib kaj malgranda kristino

angle:: 1. mute 2. speechless 3. silent
beloruse:: 1. нямы 2. маўклівы, змоўкнуўшы 3. моўчкі
ĉeĥe:: němý
ĉine:: 哑 [yǎ], 啞 [yǎ], 无声 [wúshēng], 無聲 [wúshēng], 哑巴 [yǎba], 啞巴 [yǎba], 哑 [yā], 啞 [yā], 不会说话 [bùhuìshuōhuà], 不會說話 [bùhuìshuōhuà], 緘默 [jiānmò], 缄默 [jiānmò]
france:: muet (adj.)
germane:: stumm
hispane:: mudo
hungare:: néma
indonezie:: 1. bisu, tunawicara 2. terdiam, kelu 3. diam
japane:: 唖の [おしの], 口のきけない [くちのきけない], 無言の [むごんの], 押し黙った [おしだまった]
nederlande:: stom 2. sprakeloos 3. zwijgend
pole:: niemy
portugale:: mudo
rumane:: mut
ruse:: немой, бессловесный
slovake:: nemý
svede:: stum
ukraine:: німий, безсловесний

1.: Igi nekapabla paroli: se prosperos al mi mutigi Lemuelon por ĉiam, antaŭ ol li malkovros al iu nian sekreton, ni atingos nian celon, spite ĉio ^Iŝtar.
2.: Silentigi: terura ekkrio mutigis la kanton [3]; ŝi volas krii, sed la decidoplenaj lipoj de Karlo mutigas ŝin ^LGA; blankaj, molaj tapiŝoj mutigis la paŝojn ^FdO.

3. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XVI

: Iĝi nekapabla paroli; eksilenti: ili mutiĝas kiel ŝtono [4]; la pastroj […] mutiĝis post tia konsilo [5]; la ĉeestantoj mutiĝis de surprizo [6]; [en] la arbaro […] kvazaŭ laŭ sorĉa frapo, ĉio mutiĝis [7]; ĉirkaŭis min granda silento, kvazaŭ ĉio estas mortinta kaj mutiĝinta ^FdO; momente, pro indigno, mi absolute mutiĝis ^Ĉukĉoj; mia edzino ekvidante min preskaŭ mutiĝis pro ĝojo de la revido ^VaK.

4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 15:16
5. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XXIII
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉapitro 24a
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de la jaro

: Homo, kiu estas muta, kiu ne povas voĉe paroli: mutulo […] ne malfermas sian buŝon [8]; mutuloj ja parolas per la manoj [9]; doni al la homoj de malsamaj popoloj, kiuj staras unu antaŭ alia kiel mutuloj, la eblon komprenadi unu alian ^EE. balbutulo

8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 38:13
9. Sahaquiel: en Ĉu ekzistas verbo, kiu signifas "diri aŭ skribi"?, lernu.net, 2013-10-10

: Homo, kiu estas surdulo¹ kaj mutulo: ne aŭdas kaj ne, aŭ ne kontentige voĉe parolas: oni ne naskiĝas laŭvole kiel surdomutulo nek samseksamulo [10]; gestlingvo de surdmutuloj [11]; surdmutulo ellernas la parolon el la lipoj de aliaj, kvankam la voĉon, kiun tiu elbuŝigas, li neniam travivas laŭesence ^VaK.
Rim.: Ĉar ordinare simple temas pri surdulo, kiu kun konvena trejnado povas lerni kaj esprimi sin voĉe kaj gestlingve, la nomo surdmutulo aplikata al surdulo, estas konsiderata diskriminacia.