*matur/a PV

*matura

1.
Atinginta sian plenan kreskadon, forton, kapablon aŭ taŭgecon: infano ne estas matura homo [1]; aperis sur [la branĉo] beraroj kun maturaj beroj [2]; figarboj kun maturaj fruktoj [3]; ĉarma aveno! […] matura ĝi aspektas kiel tuta amaso da malgrandaj flavaj kanarioj sur unu branĉo [4]; bela kaj matura knabino Metrop ; la matura beleco de virino jam preter la fruaj jaroj de junula ĉarmo [5]; ne sole la infanoj legas kun plezuro la Grimm'ajn fabelojn, ankaŭ la maturaj homoj ŝatas ilin [6]; matura embrio, kiu preme postulas sian naskiĝon [7]; en la jaroj maturaj tiu ideo akiris ĉe li ĉiam pli gravan rolon [8]; aĝo tro matura ne estas plezura PrV . VD:plenkreska
2.
(figure) Plene esplorita, provita, finstudita: la teksto definitiva estos fiksita nur iam poste, post matura komuna interkonsiliĝo [9]; ni devas tion ĉi fari ne facilanime, sed nur […] post matura prijuĝado [10]; en efektiveco [tio] post pli matura pripenso montriĝus eble nur kiel malplibonigo [11]; malutili al si per ia ne sufiĉe matura dekreto [12]; matura elprovado [13]; [t]iam la plej granda parto de la novaj vortoj estos jam tute matura [14]. VD:detala1, funda2, profunda3
1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 6
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 40:10
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Naĥum 3:12
4. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Poligono
5. H. A. Luyken: Pro Iŝtar, Ĉapitro II
6. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Antaŭparolo de la tradukinto
7. Ivo Lapenna: Retoriko, Unua Parto
8. Ernest Drezen: Zamenhof, Zamenhofa junaĝo
9. L. L. Zamenhof: Homaranismo, Nefermita letero al s-ro de Beaufront.
10. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Antaŭparolo
11. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910
12. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Unua Parto – Leksikologio
13. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sepa Kongreso Esperantista en Antwerpen en la 21a de aŭgusto 1911
14. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Antaŭparolo
angle:
mature, ripe
beloruse:
сьпелы, сасьпелы, дарослы (пра чалавека), сталы (пра чалавека)
bretone:
azv, darev
ĉeĥe:
dospělý, plně vyvinutý, vyspělý, zralý
ĉine:
成熟 [chéngshú]
france:
mûr, mature
germane:
reif 2. reiflich, ausführlich, gründlich
hispane:
maduro
hungare:
érett
japane:
熟した [こなした], 成熟した [せいじゅくした], 熟慮した [じゅくりょした], 練られた [ねられた], 満期の [まんきの]
katalune:
madur
nederlande:
rijp
pole:
dojrzały
portugale:
maduro
rumane:
copt, matur
ruse:
зрелый, спелый (pp frukto), взрослый (pp homo)
slovake:
dospelý, vyspelý, zrelý
svede:
1. mogen
tibete:
སྨིན་པ་
ukraine:
зрілий, стиглий, спілий, дорослий (про людину)

matureco

Stato de io aŭ iu matura: unua frukto sur la figarbo en la komenco de ĝia matureco [15]; atesto pri matureco (abiturienta ekzameno; pruvo, ke iu estas matura) PrV ; konservu bone la donitan semon […] ĝis la tempo de matureco [16]; ankoraŭ estis plena somero, sed la maturiĝo kaj matureco vekis senteton pri flaviĝo kaj disfalo [17]; la matureco de nia afero estas jam tute eksterduba [18]; pluraj infanoj en plenaĝula kunveno havas nenian signifon por la aĝa matureco de la aŭskultantoj, sed ĉeesto de kelkaj elstaraj personoj povas tre altigi la tutan nivelon [19].
15. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Hoŝea 9:10
16. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Malnova tomba ŝtono
17. Stellan Engholm: Al Torento, IV.
18. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Oka Kongreso Esperantista en Krakow en la 11a de aŭgusto 1912
19. Ivo Lapenna: Retoriko, Dua Parto
angle:
maturity, ripeness
beloruse:
сьпеласьць, сталасьць (пра чалавека)
bretone:
azvder, darevder
ĉeĥe:
dospělost, vyspělost, zralost
france:
maturité
germane:
Reife
hispane:
madurez
hungare:
érettség
japane:
成熟 [せいじゅく], 円熟 [えんじゅく], 成年期 [せいねんき]
katalune:
maduresa
nederlande:
rijpheid
pole:
dojrzałość
ruse:
зрелость, спелость (pp frukto)
slovake:
dospelosť, vyspelosť, zrelosť
ukraine:
зрілість, стиглість, спілість

maturigi

(tr)
Igi matura, konduki al plena disvolviĝo: ni devas precipe en nia juneco havi edukistojn, kiuj instruas kaj maturigas nin por la aŭtuna vivo [20]; la figarbo jam maturigas siajn fruktetojn [21]; jen ekfloris la bastono […] kaj ĝi elirigis burĝonojn kaj donis florojn kaj maturigis migdalojn [22]; oni povis rimarki tiun saman seriozan korecon, kiun ĉe ŝia pli maljuna fratino la senpatrine travivita juneco jam longe maturigis [23].
20. E. Macheiner: La kvar sezonoj kaj la homa vivo, Espero Katolika, 1925, p. 116a
21. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Alta kanto 2:13
22. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 17:8
23. Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
france:
faire mûrir, faire murir
germane:
ausreifen
japane:
熟成させる [じゅくせいさせる], 成熟させる [せいじゅくさせる], 発達させる [はったつさせる], 練り上げる [ねりあげる]
pole:
sprawić, że ktoś lub coś dojrzeje

maturiĝi

(ntr)
Iĝi matura: tute maturiĝis [la] vinberoj [24]; la tagoj maturiĝis por lia suprenakcepto [25]; la greno elkreskis, kaj fine maturiĝis [26]; lia vizaĝo maturiĝis kaj portas esprimon tute proprekvalitan [27]; tiel maturiĝis en mi la konscio, ke mi tamen devas serĉi laboron, ĉar la nenifarado ne estas longe tolerebla [28]; pasos ankoraŭ tre kaj tre multe da jaroj, antaŭ ol la registaroj trovos la demandon de lingvo internacia sufiĉe maturiĝinta EE .
angle:
mature, ripen
beloruse:
сьпець, сасьпець, высьпець
bretone:
azviñ, dareviñ
ĉine:
成熟 [chéngshú]
france:
mûrir, murir
germane:
reifen
hungare:
érik, megérik
japane:
熟する [じゅくする], 成熟する [せいじゅくする], 十分発達する [じゅうぶんはったつする], 練り上げられる [ねりあげられる], 満期になる [まんきになる]
katalune:
madurar
nederlande:
rijpen
pole:
dojrzewać, dorastać
ruse:
созреть
svede:
mogna
ukraine:
дозрівати, достигати, доспівати, назрівати

molmatura

(pri frukto)
KUI Moliĝinta kaj duone putriĝanta pro tromatureco.
angle:
overripe
beloruse:
перасьпелы (да мяккасьці)
bretone:
pezhell
ĉine:
热透 [rètòu], 熱透 [rètòu], 过熟 [guòshú], 過熟 [guòshú]
france:
blet
germane:
überreif
japane:
とろけるように熟した [とろけるようにこなした]
nederlande:
overrijp
perse:
زیادرسیده (میوه)، لهیده (میوه)
pole:
przejrzały

tromatura PIV1

Pasinta trans la staton de normala matureco: estas plej perfekta ligno, li diris, sed se la arboj staros ankoraŭ iom da tempo, ili fariĝos tromaturaj [29]; ankaŭ mi komencas fariĝi tromatura, mia filo povos prizorgi la arbaron, kiam lia tempo venos [30]; por povi produkti ĝin [Tokajvinon], vinberojn oni devas rikolti tre malfrue (kutime en novembro), kiam vinberoj estas jam tromaturaj, kunpremiĝintaj kaj sekiĝintaj [31].
29. Stellan Engholm: Homoj sur la tero, Feliĉa homo
30. Stellan Engholm: Homoj sur la tero, Feliĉa homo
31. P. Dvoráková, L. Szilvási: Vinoj de Tokaj, Suplemento al Eventoj, n-ro 145
angle:
overripe
beloruse:
перасьпелы
ĉine:
热透 [rètòu], 熱透 [rètòu], 过熟 [guòshú], 過熟 [guòshú]
france:
blet, trop mûr
germane:
überreif
japane:
熟れすぎた [うれすぎた]
katalune:
passat
pole:
przejrzały
ruse:
перезрелый, переспелый
ukraine:
перезрілий, переспілий, перестиглий

administraj notoj

mol~a: Mankas dua fontindiko.
mol~a: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.