*ek- PV
- I.
-
ek-
Aspekta prefikso signifanta ke procezo aŭ stato komenciĝas subite kaj precize je koncerna momento:- 1.
-
kun eventuala plia daŭro (komenca aspekto):
ektremi1;
ekscii;
kiam vi ekparolis, ni atendis aŭdi ion novan, sed
baldaŭ ni vidis, ke ni trompiĝis
[1];
subite ni ekvidis la maron;
eksonis la sonoriloj
[2];
se homo ekaŭdas ion konatan
[3];
ekbruligi fajron sur la kameno
Marta
;
ekde tiam venis unu katastrofa novaĵo post la alia
[4];
ekde infaneco mi bone parolas la anglan
[5];
ekkiam regas am' sur ter'
[6];
li kapablis [...] memori informojn ekkiam li aĝis
16 monatojn
[7].
Rim.: En tiu senco la prefikso ek (komenco de ago) ludas la saman rolon kiel la sufikso iĝ ĉe la netransitivaj verboj(veno en staton): eksidi ‐ sidiĝi, ekstari ‐ stariĝi, ekkuŝi ‐ kuŝiĝi; ekesti ‐ estiĝi.
- 2.
-
sen plua daŭro (momenta aspekto):
ektremi2;
„ho, ĉielo!“ ekkriis la patrino
[8];
mi eksaltis de surprizo
[9];
du ekbriloj de fulmo trakuris tra la malluma ĉielo
[10].
-erRim.: En tiu senco la prefikso ek, same kiel ĝia kontraŭo ad, estas uzata kiel konjugacia afikso, por precizigi la sencon de la perfekto: ĝi prezentas la agon kiel simplan kaj nedaŭran temperon, kaj tradukas la francan „simplan pasinton“ kaj la grekan „aoriston“: tio ĉi ekenuigis la virinon; ŝi ekbrulis per envio; la vento ekŝancelis la akvon.
1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 40
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, La virineto de maro
3. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Akcento ‐ Pri la reguloj de la akcento, eduinf.waw.pl
4. Roland Rotsaert: Lernout kaj Hauspie: revo finiĝis, Monato, 2001/02, p. 8
5. Monato, Garbhan MacAoidh: Flugilhavaj vortoj
6. Vikipedio, Verda Trobadoro (kantaro)
7. Vikipedio, Kim Peek
8. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 21
9. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 40
10. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 40- germane:
- los-, er-, an-
- hispane:
- 1. ponerse a ..., comenzar a ... 2. acción con efecto inmediato y momentáneo
- portugale:
- 1. pôr-se a ..., começar a ...
- ruse:
- 1. за- 2. -ну-
- tokipone:
- kama
- II.
-
Memstare uzata vortero kun la senco ek1-:
ek
(ekkrio)
- beloruse:
- старт!, марш!, давай!
- germane:
- los, los geht's, auf, auf geht's
- hispane:
- ¡adelante!, ¡vamos!
- japane:
- さあ!
- nederlande:
- vooruit!, start!
- pole:
- start!, naprzód!, marsz!
- ruse:
- давай!, начинай!, вперёд!, марш!, пошёл!
- volapuke:
- suso
eke de
(prepoziciaĵo)
- beloruse:
- пачынаючы ад
- ĉine:
- 从那以后 [cóngnàyǐhòu]
- france:
- à compter de, à partir de, depuis
- germane:
- von ... an, direkt nach, ab
- hispane:
- a partir de, después de
- nederlande:
- vanaf
- ruse:
- начиная с
eki
(ntr)
- afrikanse:
- begin
- albane:
- të fillojë
- amhare:
- ጀምር
- arabe:
- بدأ
- armene:
- սկսել
- azerbajĝane:
- başlamaq
- beloruse:
- пачынацца
- bengale:
- শুরু
- birme:
- အစ
- bosne:
- počinje
- ĉeĥe:
- nastat, počít (se) vzniknout, započít se, začít, začít pracovat
- ĉine:
- 俶 [chù], 昉 [fǎng], 启 [qǐ], 謖 [sù], 启动 [qǐdòng], 伊始 [yīshǐ], 开创 [kāichuàng], 起初 [qǐchū]
- dane:
- begynde
- estone:
- alustada
- eŭske:
- hasiko
- filipine:
- simulan
- france:
- commencer (intr.), débuter
- galege:
- inicio
- germane:
- beginnen (mit) [+Dat], anfangen, loslegen, starten
- guĝarate:
- શરૂ
- haitie:
- kòmanse
- haŭse:
- za a fara
- hebree:
- להתחיל
- hinde:
- प्रारंभ करना
- hispane:
- comenzar (intr.), debutar
- igbe:
- na-amalite
- irlande:
- tús a chur
- islande:
- byrja
- japane:
- 始まる [はじまる]
- jave:
- miwiti
- jide:
- אָנהייבן
- jorube:
- bẹrẹ
- kanare:
- ಆರಂಭಿಸಲು
- kartvele:
- დაიწყოს
- kazaĥe:
- баста
- kimre:
- dechrau
- kirgize:
- баштоо
- kmere:
- ចាប់ផ្តើម
- koree:
- 시작
- korsike:
- comincia
- kose:
- qala
- kroate:
- početak
- kurde:
- destpêkirin
- latine:
- incipe
- latve:
- sākties
- laŭe:
- ເລີ່ມຕົ້ນ
- litove:
- pradėti
- makedone:
- започне
- malagase:
- manomboka
- malaje:
- mula
- malajalame:
- ആരംഭിക്കുന്നു
- malte:
- tibda
- maorie:
- timata
- marate:
- सुरू
- monge:
- pib
- mongole:
- эхлэх
- nederlande:
- beginnen
- nepale:
- सुरु
- njanĝe:
- yamba
- okcidentfrise:
- begjinne
- panĝabe:
- ਸ਼ੁਰੂ
- paŝtue:
- پيل كيدل؛ شروع كيدل: او چنېدل، راوتل
- pole:
- rozpoczynać się, startować
- ruande:
- tangira
- ruse:
- начаться
- samoe:
- amata
- sinde:
- شروع
- sinhale:
- ආරම්භය
- skotgaele:
- tòiseachadh
- slovake:
- začať
- slovene:
- začeti
- somale:
- bilaabaan
- ŝone:
- kutanga
- sote:
- qala
- sunde:
- mimiti
- svahile:
- kuanza
- taĝike:
- оғоз
- taje:
- เริ่มต้น
- tamile:
- தொடங்கும்
- tatare:
- башларга
- telugue:
- ప్రారంభం
- ukraine:
- починати
- urdue:
- شروع
- uzbeke:
- boshlanishi
- vjetname:
- bắt đầu
- zulue:
- uqale
ekigi
(tr)
- beloruse:
- пачынаць
- ĉeĥe:
- spustit, vyvolat, zahájit, začít, způsobit
- france:
- commencer (tr.)
- germane:
- beginnen [+Akk], anstoßen, starten [+Akk]
- hebree:
- לגרום להתחלה
- hispane:
- comenzar (tr.)
- nederlande:
- doen beginnen
- pole:
- rozpoczynać, wszczynać, jąć się
- ruse:
- начать
- slovake:
- spustiť, vyvolať, zahájiť
administraj notoj
pri
~e de :
Mankas konkreta fonto de la AdE-rekomendo [WD]