*vi UV
*vi
(pronomo)
-
La alparolato aŭ alparolatoj (gramatike: dua persono).
- a)
-
Ununombre – la alparolato:
sinjoro, vi estas neĝentila
[1];
ĉiun demandu, sed mem al vi komandu
PrV
.
ci - b)
- Multenombre – la alparolatoj: vi estas infanoj [2]; se vi venos al li triope, […] li timos vian forton [3]; kie, sinjoroj, vi prenis, ke la veno al celo de l' afero dependas de l' rezultatoj de la voĉdono [4]?
Rim.:
En Esperanto oni ne distingas ĝentilan de neformala alparolo per distinga
pronomo, sed foje en leteroj ks uzas majusklan formon por elmontri
ĝentilecon. Same oni alparolas Dion:
ho Eternulo, mia Sinjoro, kion Vi donos al mi
[5]?
doni al Vi oficiale la permeson
[6];
„Kiel propre venis al Vi la muziko?“ demandis la doktoro
[7];
Via kortegana moŝto, mi povas raporti al vi novaĵojn
[8];
mi devas konfesi al Vi, mia estimata legantino […]
[9];
mi turnas min kun mia preĝo: Al Vi, ho potenca senkorpa mistero
[10];
diru al mi, Via Moŝto, ĉu […]
[11].
1.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, §16
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, §16
3. L. L. Zamenhof: Dua Libro de l’ lingvo Internacia, Dua Libro de l' Lingvo Internacia
4. L. L. Zamenhof: Dua Libro de l’ lingvo Internacia, Dua Libro de l' Lingvo Internacia
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 15:2
6. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Dua Parto – Gramatiko
7. Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
8. William Shakespeare, trad. L. L. Zamenhof: Hamleto, Reĝido de Danujo, Hamleto
9. Valdemar Langlet: Vojaĝimpresoj, Ĉu mi devas plendi, ke mi lernis Esperanton?
10. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Unua Kongreso Esperantista en Boulogne sur Mer en la 5a de aŭgusto 1905
11. Don Miguel de Cervantes Saavedra: Don Kiĥoto de la Manĉo en Barcelono (5 ĉapitroj), Ĉapitro LXII
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, §16
3. L. L. Zamenhof: Dua Libro de l’ lingvo Internacia, Dua Libro de l' Lingvo Internacia
4. L. L. Zamenhof: Dua Libro de l’ lingvo Internacia, Dua Libro de l' Lingvo Internacia
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 15:2
6. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Dua Parto – Gramatiko
7. Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
8. William Shakespeare, trad. L. L. Zamenhof: Hamleto, Reĝido de Danujo, Hamleto
9. Valdemar Langlet: Vojaĝimpresoj, Ĉu mi devas plendi, ke mi lernis Esperanton?
10. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Unua Kongreso Esperantista en Boulogne sur Mer en la 5a de aŭgusto 1905
11. Don Miguel de Cervantes Saavedra: Don Kiĥoto de la Manĉo en Barcelono (5 ĉapitroj), Ĉapitro LXII
- afrikanse:
- jy
- albane:
- ju
- amhare:
- አንቺ
- angle:
- you
- arabe:
- أنت
- armene:
- դուք
- azerbajĝane:
- siz
- beloruse:
- ты, вы, Вы 1.a ты, Вы (ĝentila) 1.b вы
- bengale:
- আপনি
- birme:
- ခင်ဗျား
- bosne:
- te
- bretone:
- 1.a te 1.b c'hwi
- bulgare:
- 1.a ти, вие (ĝentila) 1.b вие
- ĉeĥe:
- vy (ty)
- ĉine:
- 1.a 你 [nǐ], 您 (ĝentila) [nín] 1.b 你们 (pluralo, tr. 你們) [nǐmen]
- dane:
- du
- estone:
- sa
- filipine:
- sa iyo
- finne:
- 1.a sinä, te (ĝentila) 1.b sinä, te
- france:
- tu, vous (sg. et pl.)
- galege:
- ti
- germane:
- 1.a Du, Sie (ĝentila) 1.b Ihr, Sie (ĝentila)
- greke:
- 1.a (ε)σύ, (ε)σεις (ĝentila) 1.b (ε)σεις
- guĝarate:
- તમે
- haitie:
- ou
- haŭse:
- ka
- hebree:
- 1.a את (fem.), אתה (mask.) 1.b אתן (fem.), אתם (mask.)
- hinde:
- आप
- hispane:
- 1.a tú, usted (ĝentila) 1.b vosotros, ustedes (ĝentila)
- hungare:
- 1.a te, ti, maga, maguk, ön, önök 1.b te, ti, maga, maguk, ön, önök
- ide:
- 1.a tu, vu (ĝentila) 1.b vi
- igbe:
- ị
- indonezie:
- 1.a Anda, kamu, kau, Saudara 1.b kalian
- irlande:
- tú
- islande:
- þú
- itale:
- 1.a tu, Lei (ĝentila) 1.b voi
- japane:
- 1.a あなた, 君 [きみ], お前 [おまえ] 1.b あなたたち, あなたがた, 君たち [きみたち], お前ら [おまえら]
- jave:
- sampeyan
- jide:
- איר
- jorube:
- ti o
- kanare:
- ನೀವು
- kartvele:
- თქვენ
- katalune:
- 1.a tu, vosté 1.b vosaltres, vostés
- kazaĥe:
- Сіз
- kimre:
- chi
- kirgize:
- сиз
- kmere:
- អ្នក
- koree:
- 당신
- korsike:
- tu
- kose:
- nina
- kroate:
- što
- kurde:
- 1.a we
- latine:
- vos
- latve:
- jums
- laŭe:
- ທ່ານ
- litove:
- jūs
- makedone:
- ќе
- malagase:
- ianao
- malaje:
- anda
- malajalame:
- നിങ്ങളെ
- malte:
- inti
- maorie:
- koutou
- marate:
- आपण
- monge:
- koj
- mongole:
- Хэрэв та
- nederlande:
- 1.a jij, je, u (ĝentila) 1.b jullie, je, u (ĝentila)
- nepale:
- तपाईं
- njanĝe:
- inu
- okcidentfrise:
- 1.a do, dû, jo (ĝentila) 1.b jimme, jo (ĝentila)
- panĝabe:
- ਤੁਹਾਨੂੰ
- paŝtue:
- تاسو
- pole:
- 1.a ty, Ty (ĝentila), Pan (ĝentila), Pani (ĝentila), Wy (ĝentila, arĥaika) 1.b wy, Wy (ĝentila)
- portugale:
- 1.a tu, você (bras.), o senhor (ĝentila, mask.), a senhora (ĝentila, fem.) 1.b vocês, os senhores (ĝentila, mask.), as senhoras (ĝentila, fem.)
- ruande:
- wowe
- ruse:
- 1.a ты, Вы (ĝentila) 1.b вы
- samoe:
- oe
- sinde:
- توهان
- sinhale:
- ඔබ
- skotgaele:
- thu
- slovake:
- 1.a ty, Vy (ĝentila) 1.b vy, Vy (ĝentila)
- slovene:
- si
- somale:
- aad
- ŝone:
- iwe
- sote:
- u
- sunde:
- maneh
- svahile:
- ninyi
- svede:
- 1.a du 1.b ni
- taĝike:
- шумо
- taje:
- 1.a คุณ 1.b พวกคุณ
- tamile:
- நீங்கள்
- tatare:
- син
- telugue:
- మీరు
- tibete:
- 1.a ཁྱོད་, ཁྱེད་རང་ 1.b ཁྱོད་རང་ཚོ་, ཁྱེད་རང་ཚོ་, ཁྱེད་རྣམ་ཚོ་
- tokipone:
- 1.a sina 1.b sina (ajnnombra), sina tu (dunombra), sina mute (plurnombra)
- turke:
- 1.a sen, siz (ĝentila) 1.b siz
- ukraine:
- ви
- urdue:
- آپ
- uzbeke:
- siz
- vjetname:
- anh
- volapuke:
- 1.a ol 1.b ols
- zulue:
- wena
*via
-
Posedata de vi, rilata al vi.
- a)
- Ununombre – rilata al unu alparolato: vi eraras, sinjoro: via pano estas malpli freŝa, ol mia [12]; ŝi havas delikatan voĉon, kaj la via estas raŭka [13]; Eterne, kiel vi scias, la via ― Hamleto [14]; la nobla via filo freneziĝis [15]; mi portos vian nomon, kaj mi vivos en loĝejo sidanta sub la sama tegmento ol la via [16].
- b)
- Multenombre – rilata al pluraj alparolatoj: esperantistoj en Anglujo […] granda kaj grava estas via rolo [17].
12.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, §10
13. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, La sep kapridoj
14. William Shakespeare, trad. L. L. Zamenhof: Hamleto, Reĝido de Danujo, Hamleto
15. William Shakespeare, trad. L. L. Zamenhof: Hamleto, Reĝido de Danujo, Hamleto
16. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Dektria
17. L. L. Zamenhof: Paroloj, Gramofona parolado de okaze de la unua datreveno de la fondo de la Londona Esperanto-Klubo, 1904
13. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, La sep kapridoj
14. William Shakespeare, trad. L. L. Zamenhof: Hamleto, Reĝido de Danujo, Hamleto
15. William Shakespeare, trad. L. L. Zamenhof: Hamleto, Reĝido de Danujo, Hamleto
16. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Dektria
17. L. L. Zamenhof: Paroloj, Gramofona parolado de okaze de la unua datreveno de la fondo de la Londona Esperanto-Klubo, 1904
- afrikanse:
- jou
- albane:
- tuaj
- amhare:
- ያንተ
- angle:
- your
- arabe:
- ك
- armene:
- ձեր
- azerbajĝane:
- sizin
- beloruse:
- твой, ваш, Ваш
- bengale:
- আপনার
- birme:
- သင့်
- bosne:
- svoje
- ĉeĥe:
- váš (tvůj)
- ĉine:
- 你的 [nǐde]
- dane:
- deres
- estone:
- oma
- eŭske:
- zure
- filipine:
- iyong
- france:
- ton, votre (sg. et pl.)
- galege:
- seu
- guĝarate:
- તમારા
- haitie:
- ou
- hinde:
- अपने
- ide:
- 1.a tua, vua (ĝentila) 1.b via
- igbe:
- gị
- indonezie:
- 1.a milikmu, milik Anda 1.b milik kalian
- irlande:
- do
- islande:
- þinn
- japane:
- 1.a あなたの, 君の [きみの], お前の [おまえの] 1.b あなたたちの, あなたがたの, 君たちの [きみたちの], お前らの [おまえらの]
- jave:
- panjenengan
- jide:
- דיין
- jorube:
- rẹ
- kanare:
- ನಿಮ್ಮ
- kartvele:
- თქვენი
- katalune:
- 1.a teu 1.b vostre
- kazaĥe:
- сіздің
- kimre:
- eich
- kirgize:
- сенин
- kmere:
- របស់អ្នក
- koree:
- 당신의
- korsike:
- vostri
- kose:
- akho
- kroate:
- vaš
- kurde:
- ya te
- latine:
- tuus
- latve:
- jūsu
- laŭe:
- ຂອງທ່ານ
- litove:
- savo
- makedone:
- вашиот
- malagase:
- ny
- malaje:
- anda
- malajalame:
- നിങ്ങളുടെ
- malte:
- tiegħek
- maorie:
- koutou
- marate:
- आपल्या
- monge:
- koj
- mongole:
- таны
- nederlande:
- 1.a jouw, je, uw (ĝentila) 1.b jullie, je, uw (ĝentila)
- njanĝe:
- anu
- okcidentfrise:
- 1.a dyn, jo (ĝentila) 1.b jim, jo (ĝentila)
- panĝabe:
- ਤੁਹਾਡੇ
- paŝtue:
- ستاسو
- pole:
- 1.a twój 1.b wasz
- ruande:
- yawe
- ruse:
- 1.a твой, ваш (ĝentila) 1.b твои, ваши (ĝentila)
- samoe:
- lau
- sinde:
- تنهنجو
- sinhale:
- ඔබගේ
- skotgaele:
- agad
- slovake:
- tvoj, váš
- slovene:
- vaš
- somale:
- aad
- ŝone:
- dzako
- sote:
- hao
- sunde:
- anjeun
- svahile:
- yako
- svede:
- 1.a din, ditt, dina 1.b er, ert, era
- taĝike:
- шумо
- taje:
- 1.a ของคุณ 1.b ของพวกคุณ
- tamile:
- உங்கள்
- tatare:
- сезнең
- telugue:
- మీ
- tokipone:
- 1.a sina 1.b sina (ajnnombra), pi sina tu (dunombra), pi sina mute (plurnombra)
- ukraine:
- ваш
- urdue:
- آپ
- uzbeke:
- sening
- vjetname:
- của bạn
- volapuke:
- 1.a olik, ola 1.b olsik, olsa
- zulue:
- sakho
viumi GVER
(tr)
- Uzi plurnombrajn kajaŭ triapersonajn gramatikajn formojn anstataŭ formojn ununombrajn kaj duapersonajn, kiel konvencian alparolon formale-oficialan aŭ respekte-ĝentilan (en Esperanto: uzi „vi“ anstataŭ „ci“): li ne rekonas siajn samlernejanojn ⫽ viumas ilin kiel fremdajn [18]; mi havis matematikan fuŝinstruiston […], kiu unue viumis ĉiujn lernejanojn eĉ mian tiam 10-jaran frateton [19].
Rim.:
Ĉar en Esperanto la ci-formoj estas same maloftaj kiel en
la angla, tial Esperanto (samkiel la angla) fakte ne havas
„ĝentilan pronomon“: „vi“ estas neŭtra — nek formala, nek
familiara. Paroli pri viumo sencas kiam temas pri kutimoj de
kelkaj lingvoj eŭropaj kie ambaŭ alparoloj estas uzataj
(franca, germana, rusa, pola k.a.), aŭ rilate al la esperantistoj
ciumantaj (ekz-e SATanoj).
[Sergio Pokrovskij]
18.
K. Kalocsay: Nimbo, Dissemitaj floroj de Kálmán Kalocsay,
enbukedigis Ada Csiszár. Budapest 2005.
19. darkweasel: Ciumado kaj viumado, lernu.net, 2010-04-18
19. darkweasel: Ciumado kaj viumado, lernu.net, 2010-04-18
- angle:
- vouvoy
- beloruse:
- быць на «Вы», зьвяртацца на «Вы»
- france:
- voussoyer, vouvoyer
- nederlande:
- vousvoyeren
- ruse:
- выкать, обращаться на «вы»